رسالت جهاددانشگاهی در گام دوم انقلاب/ جهادی بودن شغل نیست، انتخاب است
گروه جامعه ــ رئیس اسبق جهاددانشگاهی در گفت‌وگوی تفصیلی با ایکنا با برشمردن اهداف اصلی شکل‌گیری این مجموعه اظهار کرد: نقش عمده‌‌ای که جهاددانشگاهی در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب دارد، نقشی نرم‌افزاری یعنی صمیمی نگاه داشتن و صمیمی کردن نسل جوان و دانشگاهیان با اصل انقلاب و نظام اسلامی است.
در آستانه 16 مرداد، سالروز تأسیس جهاددانشگاهی، به پژوهشکده علوم بهداشتی این نهاد رفتیم تا با دکتر علی منتظری، رئیس پژوهشکده، به گفت‌وگو بپردازیم؛ منتظری از افرادی است که از ابتدای شکل‌گیری جهاددانشگاهی در این مجموعه به خدمت مشغول بوده و در ساختن آجر به آجر آن سهیم بوده است، سال‌ها عضویت در شورای مرکزی جهاددانشگاهی در دهه 60 و ریاست بر این مجموعه از سال 76 تا 85 اهمیت صحبت با این دانشمند علوم بهداشتی را مضاعف می‌کند و ما را بیشتر ترغیب می‌کند تا درباره اهداف و رسالت‌های جهاددانشگاهی در گذشته و حال از او بپرسیم.
آنچه از نظر می‌گذرد حاصل گفت‌وگوی صمیمی ایشان با ایکناست:
ایکنا ــ اگر جهاددانشگاهی و جوانانی که در برهه‌های مختلف از چهاردهه اخیر در آن خدمت کردند نبودند، انقلاب ما چه چیز کم داشت؟
همانطور که اطلاع دارید بسیاری از سازمان‌ها و نهادهایی که امروز مشغول فعالیت هستند، قبل از انقلاب هم بوده‌اند اما جهاددانشگاهی محصول مستقیم انقلاب است و ویژگی مهم آن این است که هم از یک وجهه علمی و فرهنگی برخوردار است و هم اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده آن، جوانان و دانشگاهیانی هستند که دل در گروی انقلاب و مردم دارند. اگر جهاددانشگاهی نبود، حرکت شتابان علمی امروز هم نبود. علاوه بر این جهاددانشگاهی به وجود آمد تا بتواند پیوندی بین دانشگاه و جامعه و نیازهای آن در تمامی زمینه‌ها ایفا کند. اگرچه مسئولیت‌ها و نقشی که جهاد در طول این سال‌ها ایفا کرده، فراز و فرودهایی داشته اما آن نقش بی‌بدیل یا کم‌نظیر جهاددانشگاهی، تربیت نسلی است که شعار اصلی آن «ما می‌توانیم» بوده و است. ما می‌توانیم یعنی اینکه ما می توانیم به کمک توان و استعداد و سرمایه‌های ایرانی در جهت رفع نیازهای کشور بدون اتکای به دیگران گام برداریم. البته این بدان معنا نیست که ما با دنیا یا نهادهای دیگر در سطح بین‌المللی تعاملی نداشته باشیم، بلکه معنای این سخن این است که اگر اراده‌ای برای محدود کردن ملت و کشور ایران شکل گیرد، در این کشور جوانان و نسلی وجود دارد که می‌تواند با اتکا به توانایی‌های علمی و فرهنگی خود در جهت رفع نیازهای کشور گام بردارد. به همین خاطر یکی از نقش‌های اصلی جهاد در این کشور، الگوسازی بوده است، ما توانسته‌ایم در بسیاری از زمینه‌ها الگوهای تراز نوین انقلاب اسلامی را معرفی کنیم و نشان دهیم که می‌توانیم با سرمایه‌های خود کارهای بزرگ و اقدامات ارزشمندی انجام بدهیم. علاوه بر الگوسازی همان طور که اشاره شد، تربیت نسلی فرهیخته و با ایمان از برکات وجود جهاددانشگاهی است.
ایکنا ــ از نظر شما جهاددانشگاهی در گام دوم انقلاب چه وظیفه‌ای دارد؟ با عنایت به این موضوع که در سال‌های اخیر شرایط اقتصادی سخت‌تر و دشمنی‌ها علیه کشورمان بیشتر شده است.
ببینید به نظر من همیشه اولین و آخرین و مهم‌ترین کار جهاد دانشگاهی باید نرم‌افزاری باشد. مسئولیت سنگین و بزرگ جهاد این است که بتواند نسل دانشگاهی و دانشجو را با انقلاب و نظام اسلامی صمیمی بسازد. در مقابل این همه دشمنی و هجمه‌ای که برای مقابله با انقلاب و دستاوردهای آن وجود دارد، مهم‌ترین کار این است که بتوانیم در عرصه علمی و دانشگاهی، دانشگاهیان را با این انقلاب و نظام پیوند دهیم، به نحوی که افراد دانشگاهی با باور به هویت ملی و ایمانی خود، حافظ دستاوردهای این انقلاب و استقلال و آزادی کشورشان باشند که محصول بزرگ حرکت مردم در سال 57 است.
زمان باعث فراموشی می‌شود. امروز بسیاری از ما فراموش کرده‌ایم که چه رژیم مستبد و فاسدی در این سرزمین حاکم بود، فراموش کرده‌ایم که سرنوشت این ملت را در سفارتخانه انگلستان یا سفارتخانه آمریکا تعیین می‌کردند. لذا یکی از وظایف عمده ما همیشه حفظ عقبه انقلاب، حفظ مردم و نگه‌داشتن آن‌ها در صحنه است. بخشی از این وظیفه در سطح جامعه با نهادها و سازمان‌های دیگر است، اما حداقل در دانشگاه می‌توانیم مدعی باشیم که سهم بزرگی ازاین نقش را باید جهادانشگاهی ایفا کند.
حتماً مشاهده کرده‌اید که رهبر فرزانه انقلاب در بیانیه گام دوم، اشاره کردند ما از گذشته خودمان پشیمان نیستیم، بله اشتباهاتی داشته‌‌ایم چون به هر حال همه ما انسان هستیم، کسی نمی‌خواهد منکر بعضی اشتباهات یا کاستی‌ها بشود اما اینکه ما بخاطر بخشی از کاستی‌ها اصل انقلاب، استقلال و آزادی را فراموش کنیم و یا در حفظ آن‌ها کوتاهی کنیم و یا خدای نکرده بدون توجه مؤید دیکتاتوری و استبداد و نظام سرمایه‌داری بشویم، یک گناه نابخشودنی است. اگر مجدداً استبداد و دیکتاتوری و وابستگی‌ها احیا بشود، تمام زحماتی که ملت ایران از زمان انقلاب مشروطه تا حال حاضر کشیده شده، به فنا می‌رود، نقش عمده‌‌ای که جهاد دانشگاهی در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب دارد، یک نقش نرم‌افزاری است. یعنی صمیمی نگاه داشتن و صمیمی کردن نسل جوان و دانشگاهیان با اصل انقلاب و نظام اسلامی. البته جهاددانشگاهی نقش های دیگری هم دارد که باید بدان بپردازد. این وظایف می‌تواند از شتاب بخشیدن به حرکت علمی کشور تا اقتدار فناورانه و اقتصادی و اعتماد به نسل جوان تنوع داشته باشد.
ایکنا ــ به بیان دیگر، آیا معتقدید جهاددانشگاهی باید این باور را در دانشگاهیان و دانشجویان تقویت کند که انقلاب اسلامی متعلق به خود آن‌هاست؟
بله دقیقاً، ما باید فضایی را ایجاد و فراهم کنیم که جوانان و دانشجویان در چارچوب فرهنگ جهادی و انقلابی به نهادسازی‌های جدید بپردازند. همان گونه که انقلاب اسلامی این فضا را برای ما جوانانِ آن روز فراهم کرد، امروزما باید تلاش کنیم که جوانان دانشگاهی ما ضمن اینکه انقلاب و نظام اسلامی را متعلق به خودشان بدانند، فرصت پیدا کنند که به نهادسازی‌های جدید و پیاده کردن ایده‌های خود دست یابند. این جوانان می‌توانند به خوبی حافظ استقلال، آزادی و مردم‌سالاری دینی باشند. مردم ما اعم از پیر و جوان اعتقاد راسخی به اسلام دارند و ما می‌توانیم در چارچوب چنین دیدگاهی که دین در آن تعیین‌کننده است، گام‌های روشن و شفافی را برداریم تا بتوانیم در گام دوم انقلاب، استحکام بیشتری به فداکاریِ گذشتگان ببخشیم.
ایکنا ــ رهبری در دیدار ماه گذشته با ائمه جماعت مساجد تأکید کردند که دستگاه‌های کشور به جوانان خلاق در مجموعه‌هایی همچون جهاددانشگاهی مراجعه کنند، برای تحقق این رهنمود راهبردی چه اقداماتی باید انجام داد؟
رهنمودهای رهبر معظم انقلاب همیشه برای جهاد دانشگاهی بسیار راهگشا و کارساز بوده و است. کسانی که ممکن است ابهاماتی درباره کار جهاد داشته باشند، با سخنان رهبری اطمینان حاصل پیدا می‌کنند که چنین نهادی می‌تواند مفید و کارساز باشد. اما سوی دیگر ماجرا این است که این اتفاق باید به طور «طبیعی» شکل بگیرد. و این مهم زمانی تحقق می‌یابد که جهاددانشگاهی بر اصول خود پافشاری کند. آن وقت همه به طور طبیعی به آن مراجعه می‌کنند. چون سختی‌های روزگار و گرفتاری‌ها ممکن است باعث شود که ما گاهی ناخواسته برای نجات از مشکلات و سختی‌ها از اصول و مبانی خود فاصله بگیریم. به عبارت دیگر ما باید چنان شایستگی‌های خود را حفظ و بروز دهیم که بیان رهبر انقلاب تحقق عینی پیدا کند و نشان دهد که ما لایق این همه اعتماد و محبت هستیم.
ایکنا ــ از چه اصول و مبانی باید در جهاددانشگاهی مراقبت کرد و از آن کوتاه نیامد؟
مهم‌ترین اصل این است که ما یک نهاد خدمتگزار هستیم و باید در هر جا که احساس می‌شود کاری بر زمین‌مانده است، دست به کار شویم و منتظر دعوتنامه نباشیم، البته این به معنای دخالت در کار دیگران یا نهادهای دیگر نیست. من به کارهای بر زمین‌مانده و بدون متولی اشاره می‌کنم، برای این کارها باید جهاددانشگاهی پیشقدم بشود، وقتی در این جهت حرکت کند مطمئن باشید سیل درخواست‌ها و توجهات هم به سمت جهاد، سرازیر و از نیروهای خلاق و مبتکر جهاد در جای خود استفاده خواهد شد. آینده و حیات جهاددانشگاهی بر پافشاری این نهاد بر جوهره ایمانی، اصول و مبانی خود مبتنی است.
ایکنا ــ به نظر می‌رسد بوروکراسی اداری و کمبود منابع مالی، امکان داشتن روحیه جهادی و حرکت به سمت کارهای برزمین مانده را کمی سخت می‌کند. نظر شما چیست؟
ما نباید اجازه بدهیم در جهاد دانشگاهی بروکراسی حاکم شود. اگر چنین بشود ما فلسفه وجودی خود را ازدست می دهیم. نباید اجازه دهیم کوچکترین انحراف از مبانی و اصول جهادی در این نهاد شکل گیرد. به هر حال اگر ما مراقبت‌های لازم را به عمل آوریم به طور طبیعی، همگان این مجموعه را نهادی کارا و دلسوز خواهند یافت و در نتیجه با مراجعه بیشتر بخش زیادی از کمبودهای مادی ما هم رفع خواهد شد.
ایکنا ــ جنابعالی در دوره مدیریت خود تلاش زیادی کردید تا واحدهای جهاددانشگاهی از بدنه دانشگاه جدا نشود، امروز واحدهای جهاد در دانشگاه‌ها چه رسالتی برعهده دارند؟
اصولاً جهاد دانشگاهی بدون دانشگاه معنا ندارد! جهاد دانشگاهی باید در دانشگاه حضور فعال داشته باشد. من واقعاً تأسف می‌خورم که امروز جوانان ما تا حد زیادی در دانشگاه بی‌پناه هستند و کسی نیست به داد آن‌ها برسد. یکی از کارهای مهم جهاد، این است که در دانشگاه حضور پررنگ داشته و پشت و پناه جوانان باشد. جوان‌های ما همان طور که رهبر معظم انقلاب فرمود‌ه‌اند هوش و انگیزه‌شان از جوان‌های چهاردهه قبل بالاتر است، اما این‌ها سقف و پناهی لازم دارند تا بتوانند ذیل آن، افکار و ایده‌های خود را به منصه ظهور برسانند. درخواست من از برادران و خواهران جهادی این است که این وظیفه را فراموش نکنند، چون کاری است که در کشور متولی ندارد. جوانان واقعاً به امان خدا رها شده‌اند!
ایکنا ــ به طور مصداقی بفرمایید واحدهای جهاددانشگاهی در دانشگاه‌ها چه کاری انجام نمی‌دهند که باید انجام بدهند؟
مهم‌ترین کار این است که درها را به روی دانشجویان باز کنند، همه دانشجویان با هر سلیقه و اندیشه‌ای بتوانند به واحدهای جهاد در دانشگاه‌ها مراجعه کنند . به نظر من از میان این جوانان است که فردای جهاد تأمین می شود. از میان این جوانان است که جهادگرانی تربیت می‌شوند که گام های بعدی انقلاب را پیش خواهند برد. این کار جهادی بزرگ است که باید واحدهای ما بدان بپردازند.
ایکنا ــ به مناسبت سالگرد تأسیس جهاددانشگاهی چه توصیه و نکته‌ای برای همکاران خود دارید؟
16 مرداد را به یکایک اعضای جهاد دانشگاهی تبریک عرض می‌کنم، من اصرار دارم که حتماً از واژه عضو برای اعضای این نهاد استفاده کنیم، چرا که جهاددانشگاهی یک فرهنگ، مکتب و یک «انتخاب» است. بنابراین این روز را به یکایک «اعضا»ی جهاد و خانواده محترم آن‌ها تبریک می گویم و تقاضا دارم که دو ویژگی اصلی جهاد یعنی رابطه ایمانی و عاطفی را در این نهاد حفظ کنیم و آن را گسترش بدهیم.
گفت‌وگو از مجتبی اصغری
انتهای پیام
