ضرورت توجه به معنویت در فرایند درمان بیماری‌ها
سیدروح‌الله موسوی‌زاده گفت: بیماران سخت‌درمان با چالش‌های متعدد روحی دست به گریبان هستند که وجود این چالش‌ها، پرداختن به مسائل معنوی و روحی در کنار فرایند درمان را ضروری می‌کند و این امر نیازمند مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه علوم انسانی و پزشکی است.
به گزارش ایکنا از اصفهان، سیدروح‌الله موسوی‌زاده، عضو هیئت علمی گروه معارف و گروه طب تسکینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نشست «سلامت معنوى و فرصت‌هاى پژوهشى و اشتغال در رشته علوم قرآن و حديث» که روز گذشته، 25 بهمن‌ماه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه امروز بسیاری از دانشمندان معتقدند نباید علوم را قطعه قطعه و جدا از یکدیگر مطالعه کرد، گفت: علوم به هم وابسته‌اند، بخش عمده‌ای از موضوعات قرآنی نیز میان‌رشته‌ای هستند و یکی از دقیق‌ترین اتصالات مبانی میان علوم انسانی و علوم پزشکی به‌شمار می‌روند.
وی افزود: برای تأمین سلامت انسان، همه رشته‌ها و تخصص‌ها باید در کنار هم قرار گیرد؛ پزشکی، مددکاری اجتماعی و سلامت معنوی برای افزایش کیفیت زندگی در کنار هم مطالعه و استفاده می‌شود.
مسئول کمیته سلامت و مراقبت معنوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تأکید کرد: تصریح سازمان بهداشت جهانی این است که مسائل معنوی حتما باید در درمان بیمار در نظر گرفته شود، حتی در بررسی‌های جدید اعلام شده که مسائل معنوی و روحی از درمان جسمی مهم‌تر بوده و اصطلاح علوم پزشکی انسانی و کل‌نگر شامل در نظر گرفتن همه ابعاد و رویکردها ذیل موضوع درمان است. برسون در سال ۱۹۹۶ نشان داد که ۸۵ درصد از ناخوشی‌ها و بیماری‌های سالمندان ناشی از محرومیت‌های هیجانی، معنوی و اعتقادی است و هارولد جی نیز در سال ۱۹۹۷ در کتابی با عنوان «آیا دین بر سلامت جسم اثر می‌گذارد؟»، ثابت کرد که دین اثر مستقیم بر بیماری دارد.
چالش‌های روحی بیماران سخت‌درمان
وی ادامه داد: کتابی با عنوان «چرا من» در کمیته سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی به چاپ رسیده و همه سؤالات بیماران سخت‌درمان در آن ذکر شده است. این سؤالات و دغدغه‌ها در بیماران و شرایط مختلف، متفاوت است. برای مثال، در بیمار سرطانی که موضوع مرگ در میان است، دغدغه‌ها، سؤالات و چالش‌های بیمار با بیمار قلبی تفاوت دارد، زیرا در بیماری سرطان دلیل نامشخص بیماری فرد را به حدس و گمان و تصوراتی مثل عقوبت شدن توسط خدا سوق می‌دهد که باعث مشکلات و چالش‌های متعددی برای او می‌شود.
موسوی‌زاده تصریح کرد: اکثر قریب به اتفاق بیماران سخت‌درمان درگیر مواردی نظیر تفکر عقوبت شدن با بیماری به‌دلیل رفتارهای گذشته، احساس گناه از گذشته، چالش عدالت و قضا و قدر، ناامیدی از دعا و اجابت آن، یأس از خدا، مشکلات مربوط به عزت نفس، مسائل ارتباطی و روابط بین فردی، سؤالاتی مثل «چرا من؟» و «چرا اکنون؟» و پرسش‌هایی درباره بیماری کودک هستند که وجود این مشکلات و چالش‌ها، پرداختن به مسائل معنوی و روحی در کنار فرایند درمان را واجب می‌کند.
وی افزود: ارائه در بالین، بخشی از کار است و مهم‌تر از آن، محتواست که باید در علوم انسانی انجام شود. مشکل امروز ما این است که محتواهای تولید شده ارتباطی با میدان عمل ندارد. بنابراین، باید مطالعات نظری و کتابخانه‌ای در خصوص بالین و بخش عملی درمان انجام شود، همچنین روش‌های تحقیق کاربردی در علوم انسانی باید ترکیبی از روش‌های قیاسی و استقرایی باشد، یعنی برای ساخت محتوا دائم باید به بالین نگاه کنیم.
شکل‌گیری نظام باور و معنا در درون بیمار
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بیان کرد: اینکه معنویت چه معنا و مفهومی دارد، یکی از موضوعات علوم انسانی است، اما درباره آن هنوز هیچ تعریفی تأیید نشده است و طیفی از تعاریف مطرح می‌شود، از یک تعریف عام به‌عنوان یک حس خوب گرفته تا تعاریف خاص با عنوان یک دین خاص؛ اما به‌طور کلی، معنویت نظام باور و معناست که در درون بیمار شکل می‌گیرد.
وی اظهار کرد: جایگاه علوم انسانی در رفع نیازهای بیماران بسیار مهم است و در حال حاضر، گروه‌هایی در دانشگاه‌های علوم پزشکی در این زمینه فعال شده‌اند. در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز چند کارگروه فعال هستند و به این موضوع می‌پردازند.
موسوی‌زاده با بیان اینکه برای کار میان‌رشته‌ای در حوزه سلامت معنوی، ۹ گام ضروری وجود دارد، گفت: مشخص کردن موضوع و گروه هدف، نیازسنجی (با توجه به اینکه نیازها و سؤالات یک بیمار مبتلا به سرطان با یک بیمار قلبی کاملا متفاوت است)، مشخص کردن محتوای لازم آیات و روایات، جمع‌بندی اولیه، تهیه بسته‌های ارائه محتوا به مخاطب، ارائه مدل به مخاطب و دریافت بازخورد، تبدیل مدل اولیه به طرح تحقیقاتی و جمع‌بندی نهایی مدل، گام‌های انجام کار عملی میان‌رشته‌ای در حوزه سلامت معنوی هستند.
پریسا عابدی
انتهای پیام
