مرحوم «عابدزاده» منظومه‌ای از فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی را مدیریت می‌کرد

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نوراللهیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، در سال ۱۳۸۷ با نشریه تخصصی خبرگزاری ایکنا با عنوان «رایحه»، که در آن شماره به زندگی و ویژگی‌های اخلاقی خیّر و معلم قرآن «حاج‌ علی‌اصغر عابدزاده‌خراسانی» می‌پرداخت، با خبرنگار ایکنا گفت‌وگو کرد. به بهانه مراسم یادبود مرحوم عابدزاده، که ۱۴ آذرماه ۹۸ در مشهد مقدس برگزار شد، متن این مصاحبه مجدد منتشر می‌شود.

نوراللهیان نحوه آشنایی خود با مرحوم عابدزاده را از سال 1339 با حضور در یکی از مدارس ایشان عنوان کرد و گفت: من از سال 1339 وارد یکی از مدارس 14 گانه مرحوم عابدزاده برای تحصیل شدم و تا سال 1344 در آن مدارس تحصیل کردم.

وی با اشاره به حضور در مدرسه جوادیه، اظهار کرد: شاگرد اول و ساعی‌ای بودم و چندین سال در مدرسه برای اقامه نماز، امام جماعت می‌شدم و بچه‌ها پشت سر من نماز می‌خواندند و در آغاز هشت سالگی، سخنرانی یا مقاله‌خوان مراسم مهدیه، جوادیه، نقویه و عسگریه را نیز عهده‌دار شدم. اولین سخنرانی من مقاله آقای «افشار» درباره میلاد امام جواد(ع) بود که من آن را حفظ کردم و در شب جشن که با حضور دو تا سه هزار نفر برپا بود، مقاله را ارائه دادم، این فعالیت‌ها به من جهت بخشید که بنویسم و مطالعه کنم.

12 سال مصاحبت با مرحوم عابدزاده

نوراللهیان با اشاره به حضور 12 ساله خود در کنار مرحوم عابدزاده اظهار کرد: حدود 10 سال در مدارس و بناهای حاجی سخنرانی کردم، وقتی در بنای مهدیه آتش‌سوزی شد و شاه فشارهای زیاد بر روحانیت آورد، من یک متن انقلابی با بهره‌گیری از خطبه مالک اشتر تهیه کردم که در همان کودکی ساواک قصد دستگیری مرا داشت که فرار کردم.

وی درباره ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی مرحوم عابدزاده بیان کرد: تندی خلق یکی از ویژگی‌های ایشان بود که خود نیز بر اصلاح آن تاکید زیادی داشت، مرحوم عابدزاده بیشتر با شدت عمل می‌کرد تا با ملایمت، که این امر هم باعث می‌شد تا عده‌ای از بزرگان و همراهان مانند«عبدالرضا غنی» در کنار ایشان نمانند و در نیمه‌های راه ایشان را ترک کنند.

نوراللهیان شخصیت عابدزاده را استثنایی دانست و گفت: وی مردی دارای ذوق ادبی، طبع شعر و صوت زیبا بود که خودش هم شعر می‌گفت و تواشیح را در آن زمان(که در آن زمان به نام سرودخوانی معروف بود) در مشهد یک فرهنگ کرد و بچه‌ها را در گروه‌های مختلف دسته‌بندی کرده بود که عطر تازه‌ای را در فضا منتشر می‌کردند.

رواج تواشیح زیر سایه خلاقیت عابدزاده

وی با اشاره به فعالیت این گروه‌ها با موضوع امام زمان(عج) و قرآن تصریح کرد: ایشان با کار مصری‌ها در این حیطه آشنایی نداشت و با تواشیح قرآنی نیز آشنا نبود و اصلا تواشیح در بین ایرانی‌ها در سال 30 ه ش وجود نداشت ولی ایشان چندین گروه در جوادیه، عسگریه، و بناهای مختلف تشکیل دادند. در زمانی که مردم از حضور بچه‌ها در مدارس آموزش و پرورش که به ابتذال می‌رفت، پرهیز داشتند ایشان تاکید بر حضور بچه‌ها در مدارس آکادمیک داشتند و چند صد هزار نفر را در مدارس تاسیسی خود تربیت کرد که هر کدام در جاهای مختلف چه داخل و چه خارج از کشور، منشأ آثاری شدند. 

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، مرحوم عابدزاده را از حیث شخصیت، سخنوری بسیار توانا و یک مرد شجاع و نترس در بحث انقلابی قلمداد و اظهار کرد: همراهی استاد «محمدتقی جعفری» حجت الاسلام و المسلمین «محمود حلبی» و «نواب صفوی» شاهدی بر این موضوع بود که در عرصه دفاع از اسلام و حفظ عقیده نسل جوان خیلی تأثیر گذاشت و منجر به زندان و حبس ایشان در تهران شد که در همین زمان نیز مادر ایشان در مشهد فوت و مشهد یکپارچه عزادار شد.

حجت‌الاسلام نوراللهیان افزود: هنرمندی عابدزاده از سر انگشتانش بروز می‌کرد، معماری بناهای جوادیه، علویه، و ... از استعداد ایشان ناشی می‌شد، ذهن خلاقی داشت و در مدیریت و کارهای عظیم هنری به بهترین نوع فعالیت می‌کرد، در عرصه امداد و کمک‌رسانی بسیار فعال بود، شخصیت او این چنین بود که بدون بودجه و اعتبار و بدون توقعی از نظام شاه و با حس تنفر از آنان، با تکیه بر مردم دست به کارهای بزرگ بزند.

اخلاص، ویژگی بارز مرحوم عابدزاده

وی با اشاره به چهره کاریزماتیک مرحوم عابدزاده و اذعان دکتر شریعتی به این نکته گفت: مرحوم عابدزاده با همکاری مردم امکانات را جذب و با مدیریت این امکانات توانست افرادی مانند محمدرضا شجریان تا عالمان مجاهد، فقیه و تفسیرگوی را در دامان خود تربیت کند. چیزی که خود من تحت تأثیرش بودم این بود که عابدزاده همه استعداد، صلاحیت، پایداری و محبوبیت مردمی را با یک اخلاص فوق‌العاده عجین کرده بود و آن قدر رگه‌های خلوص در شخصیت او هویدا بود که راضی نبود هیچ اسم و تبلیغی از او در میان باشد و اصلا برای خودش کار نمی‌کرد و در تمامی نشست و برخاست‌ها تمام توجه‌ها را به سمت خدا جلب می‌کرد. او تمام جسم، عمر و اموال، استعداد خودش را در راه خدا وقف کرد، آنقدر که وقتی شهید «رجایی» به عنوان نخست وزیر وقت به مشهد آمد، در نماز جمعه اعلام کرد: مردم من مواضع سیاسی عابدزاده را نمی‌دانم ولی خودم را یکی از شاگردهای ایشان می‌دانم.

وی با اشاره به پیام آیت‌الله العظمی خامنه‌ای درباره عابدزاده، با عنوان مجاهد سختکوش و مبارز خستگی‌ناپذیر گفت: عابدزاده از چهره‌هایی است که قابل تکثیر در دنیای اسلامی است در سال 1320 که ایشان به پا می‌خیزد، سوسیالیسم داشت تمام خانه‌ها را ویران می‌کرد و افراد این چنینی مانند سدی جلوی کمونیست شدن جوانان را گرفتند، امروز نیز فتنه‌ها و ایده‌های فکری به وسیله اینترنت و تلویزیون وارد عرصه می‌شوند و به مردانی مثل عابدزاده که توان لازم سازماندهی کار را داشته باشند با علم و دانش بالا بیش از گذشته نیازمند هستیم.

حجت‌الاسلام نوراللهیان روح تعاون و مردم یاری در مرحوم عابدزاده را بسیار شاخص دانست و تأکید کرد: این خصوصیات در همه اعصار یک ارزش بوده و در شخصیت عابدزاده موج می‌زد، در زمان سیل و زلزله ایشان محوری می‌شدند که مردم تمام کمک‌های خود را به ایشان می‌سپردند.

وی با اشاره به وجود پرخیر و برکت مرحوم عابدزاده در طول حیاتش افزود: امر هدایت برای او بسیار مهم بود و برای این امر بارها خود را فدا کرد، او مشعل هدایت را قرآن و اهل بیت(ع) می‌دانست، خیلی جوان‌گرا بود و علاوه بر این نفوذ بسیاری داشت و به مردم نیز ایمان داشت. مرحوم عابدزاده در اوج فعالیت‌ بهائیت که «هویدا» «آموزگار» و «اسدالله علم» آن را باب کرده بودند، جمع عظیمی از منتظران، عاشقان و شیفتگان عامل در انتظار را تربیت کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، حرکت 40 دستگاه اتوبوس به قم برای اربعین آیت‌الله‌العظمی بروجردی با تلاش عابدزاده و با تکیه به مردم را از جمله فعالیت‌هایی دانست که با قدرت مردم انجام می‌شد و عابدزاده به اصول علم مدیریت معتقد بود و اقبال مردم هم این احساس مسئولیت را بارورتر کرده بود، او یک مدیر فرهنگی و قوی بود و آنقدر در خانه‌ها تأثیرگذار بود که گروه‌های مبارزه با فقر، هسته‌های قرآنی، آموزشی و حوزه‌های علمیه کوچک ایجاد می‌شد که تمامی این الگو از فعالیت‌های عابدزاده گرفته شده بود. در آن زمان دعای ندبه و کمیل جریان مرسوم جامعه ما نبود و با توجه به این که رضاشاه حتی جلسه عزاداری سید الشهدا(ع) را تعطیل کرده بود، عابدزاده این رسانه تاثیرگذار را رد یک جایگاه رفیع قرار داد و منبرهای عابدزاده به قدری باشکوه بود که در هنگام برگزاری، خیابان‌ها تعطیل می‌شد و این امر هم نمایانگر مدیریت پذیرفته شده و مردمی عابدزاده بود.

اهتمام به نماز اول وقت

وی به اهمیت مرحوم عابدزاده به نماز اول وقت و تلاوت دائم قرآن اشاره و تاکید کرد: دوره فعالیت مرحوم عابدزاده، را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد؛ مرحله اول که مربوط به دوران حکومت رضاخان و ابتدای پهلوی دوم است که دارای یک چهره انقلابی، روشن فکر، شجاع و مبارز است که رفتن به زندان و استقبال از نواب صفوی شاهدی بر این گفته است، دور دوم که به سکوت به واسطه حفظ مدارس گذشت و دوره سوم که مرحوم عابدزاده با پرچم انجمن پیروان قرآن در صف اول تظاهرات شرکت می‌کرد و بسیاری از متدینان را تحت تاثیر قرار داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به دین‌دار بودن حاج عابدزاده بیان کرد: او وقتی به یقین می‌رسید کاری برای خدا است به هر قیمتی آن کار را انجام می‌داد و در تمام این دوره‌ها او یک نسل جوان مبارز تربیت کرد و در تمام این دوران روح مبارزه را ترویج کرد و روحیه بسیار بالایی برای قیام در راه خدا و ارزش‌های دینی داشت. وی در کارهای قرآنی احیای احکام قرآن اهتمام داشت و به کارهای چون؛ حفظ، قرائت و زیبایی‌های تلاوت در مراحل بعدی توجه داشت و با تمام وجود به پیاده‌سازی و احیای احکام قرآنی می‌پرداخت، همچنین تشکیل انجمن قرآن و شعب آن را به منظور جهت‌گیری جوانان متدین تاسیس کرد. مرحوم عابدزاده بر حفظ و نگهداری قرآن و مفاهیم تاکید داشت تا بر حفظ و از برکردن آیات قرآن و در راه صیانت قرآن، اهتمام خاصی داشت و در انجمن‌ها به روخوانی قرآن که در حال کمرنگ شدن در جامعه بود توجه داشت و قرائت‌ها را تصحیح می‌کرد که کار بسیار ارزنده‌ای بود.

وی با اشاره به ترویج قرآن‌خوانی در محلات شهر توسط مرحوم عابدزاده، گفت: ایشان مراسم قرآن‌خوانی رمضان را رشد داد و قرآن‌خوانی‌های شب‌های یکشنبه، دوشنبه، چهارشنبه و پنجشنبه را در محلات ترویج داد، همچنین، از 10 نقطه خراسان طی ماه مبارک رمضان دانش‌آموزان را طی صف‌های زیبایی به مسجد گوهرشاد اعزام می‌کرد.

حرکت قرآنی عابدزاده یک منظومه بود

حجت‌الاسلام نوراللهیان ادامه داد: حرکت قرآنی عابدزاده یک منظومه بود که در آن به ظواهر کارهای قرآنی کمتر از عمق و حقیقت قرآن توجه می‌شد، وی تمام وقت، جسم، عشق، جوانی و وجودش را برای تربیت نسلی معتقد صرف کرد.

وی با اشاره حرکت امام خمینی(ره) که تشنگی جوانان را از معارف قرآن سیراب می‌کرد افزود: عابدزاده نیز چنین حرکتی را انجام می‌داد و امیدوارم این تکیه در عالمان دین کمرنگ نشود که اگر این اتفاق بیافتد با تهدیداتی روبه‌رو خواهیم بود. عابدزاده همانطور که قرآن را تلاوت می‌کرد حق آن هم به جا می‌آورد و در یک جمله او مرد خدا، کوشا و موفق بود و خدا هم دست او را گرفت.

نوراللهیان بیان کرد: گفته‌های ناگفته از مرحوم عابدزاده بسیار است که کار ارزنده شما می‌تواند مقدمه‌ای برای پایان‌نامه‌ها، فیلم و مستندهایی در این زمینه باشد که در داخل و خارج ایران تأثیر الگویی دارد و یک جهت‌دهی فکری برای دیگران ایجاد کند. مرحوم عابدزاده یک شخصیت استثنایی بود و از خدا می‌خواهم هر لحظه اجر او را افزون کند و بر رهروان او توفیق بدهد که مثل او غیور باشند.