مرحوم عباس رنجبر؛ استادالاساتید قاریان استان قم/ ساده‌زیست و ظلم‌ستیز

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ پنجشنبه هفته گذشته، جمعی از مدیران نهادهای قرآنی و اساتید کشورمان در قالب طرح «تحیت» در منزل چهار تن از اساتید و پیشکسوتان قرآنی کشور که در قم ساکن هستند، شامل دیدار با خانواده‌های مرحوم ابوالفضل علامی و مرحوم عباس رنجبر، همچنین دیدار با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا شهیدی‌پور، پیشکسوت و داور مسابقات بین‌المللی و شهریار پرهیزکار، حافظ کل، قاری و داور مسابقات بین‌المللی، حضور یافته و مقام ایشان را تکریم کردند.

در این دیدارهای صمیمی که محمدعلی خواجه‌پیری، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، سیدمحسن موسوی‌بلده، محمدرضا پورمعین، محمدتقی میرزاجانی و سیدمحمدجواد شوشتری حضور داشتند، تعدادی از اساتید شهر قم ازجمله محمدعلی دهدشتی و حیدر کسمایی گروه را همراهی می‌کردند. همچنین حجج اسلام غفاری، رئیس مرکز قرآن آستان حضرت معصومه(س) و رضایی به نمایندگی از طرف مدیر شبکه قرآن و معارف سیما و ابوالقاسم رئیسی، مدیر کل روابط عمومی جهاددانشگاهی نیز در این جمع حضور داشتند.

ایستگاه دوم مدیران و اساتید قرآنی کشور با ورود به شهر قم، پس از منزل مرحوم ابوالفضل علامی، منزل مرحوم استاد عباس رنجبر بود. خانواده استاد رنجبر با محبتی فراوان پذیرای میهمانان بودند. خانه‌ای باصفا که فقدان استاد رنجبر در آن کاملا محسوس بود و چهره مهربان همسر ایشان که چه معصومانه در کنار فرزندانش که حالا مردان موفقی هستند، نشسته بود، نشان از سال‌ها زحمت زندگی در کنار یک معلم قرآن دارد.

در ابتدای این دیدار، سیدمحسن موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی کشور به تلاوت آیاتی چند از کلام‌الله مجید پرداخت و در ادامه نیز حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، مدیرکل آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سخنانی اظهار کرد: خدا را شاکریم که توفیق حضور در منزل یکی از پیشکسوتان قرآنی را امروز نصیب جمع کرد. «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ» دستور خداوند متعال این است که ما خدا را شکرگزار باشیم خدای که مدیریت و تربیت امور به دست اوست.

خسروی بیان کرد: پیام قرآن از ابتدا تا انتها یک چیز است و آن این است که همه‌کاره عالم، خداست. اینکه جهان را خدا آفریده است، کفار و مشرکان نیز قبول داشتند. «وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ؛ اگر از مشرکان هم سؤال کنید که آسمان‌ها و زمین را چه کسی آفریده؟ همه می‌گویند: الله» حال این سؤال پیش می‌آید که اگر اختلافی در این زمینه نبوده است، پس چرا پیامبر اکرم(ص)، ائمه هدی(ع) و شهدا این همه زحمت کشیده و تلاش کردند؟ اگر تنها اعتقاد به خالقیت خدا ملاک بود، کفار و مشرکان نیز قبول داشتند.

مدیرکل آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: آنچه را که ایشان قبول نداشتند، ربوبیت پروردگار بود و اینکه خداوند همه‌کاره عالم است و جهان را او اداره می‌کند. مشرکان معتقد بودند که خدا عالم را آفرید و امور عالم را به ارباب انواع سپرد که نمونه‌های آن‌ها نیز بت‌ها هستند یعنی اگر کسی قصد توسلی داشته باشد، باید به این ارباب انواع تمسک و توسل پیدا کند.

وی ادامه داد: قرآن کریم آمد و فرمود که این اعتقاد نادرست است، یعنی همان خدایی که خالق و الله است، همان نیز رب است. «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» جمله‌ای که در تمام نمازها واجب و بدون آن نیز نماز باطل است، سوره حمد است و اولین جمله آن نیز پیام قرآن است که ستایش مخصوص خدایی است که خالق و رب است. اگر ما بدانیم که خداوند متعال در لحظه به لحظه زندگیمان اثرگذار است، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد.

خسروی اظهار کرد: امروز در منزل یکی از کسانی هستیم که عمر خود را برای این صرف کرد که به مردم بگوید پیام قرآن این است که خداوند متعال همه‌کاره عالم است. امیدواریم خداوند به برکت آیات قرآن و ائمه معصومین(ع)، استاد عباس رنجبر را با انبیاء و اولیاء محشور بگرداند و به خاندان ایشان طول عمر، سلامتی و عزت بیشتر عنایت بفرماید و همه شرور و آفات را از این مملکت و اهل قرآن دور بگرداند و به همه ما توفیق دهد که ادامه‌دهنده راه رنجبرها و سایر اساتید قرآنی باشیم.

همچنین، در ادامه این دیدار، محمدعلی دهدشتی، از اساتید و پیشکسوتان قم نیز در سخنانی ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران طرح تحیت، با بیان اینکه مرحوم استاد رنجبر در میان قرآنیان کشور مظلوم واقع شده است،‌ گفت: مرحوم استاد رنجبر خیلی اهل شرکت در مراسم مختلف نبود و به جز سال‌های اولیه انقلاب که برای داوری از ایشان دعوت می‌شد، در مقاطع دیگر خیلی کمتر از ایشان برای حضور در مراسم و برنامه‌های مختلف دعوت می‌شد. البته ممکن است که خود ایشان نیز زیاد تمایل به حضور این برنامه‌ها نداشتند.

وی ادامه داد: همین عدم شرکت ایشان باعث شده بود تا بسیاری از افراد ایشان را فراموش کرده بودند. در حالی‌که مرحوم استاد ابوالفضل علامی که از نظر اخلاقی سرآمد بود، در برابر مرحوم استاد رنجبر سر تعظیم فرود می‌آورد و از ایشان به عنوان اسوه تقوا و اخلاق قرآنی یاد می‌کرد. بنده سفرهای زیادی با ایشان برای داوری داشتم و در جلسات مختلف در حضور ایشان بودم. مرحوم استاد رنجبر ویژگی‌های بسیار زیادی ازجمله ساده‌زیستی و انقلابی بودن داشتند.

دهدشتی بیان کرد: مرحوم استاد رنجبر در راه انقلاب و حفظ ارزش‌های انقلابی با هیچکس تعارف نداشت و هرجا احساس می‌کرد که باید ورود پیدا کند، وارد صحنه شده و از آرمان‌های انقلاب دفاع می‌کرد. ایستادگی در برابر ظلم نیز از دیگر ویژگی‌های ایشان بود. مرحوم استاد رنجبر در زمان طاغوت در برابر اویسی، رئیس ساواک ایستاده و به راحتی حرف خود را بیان کردند. بنده افتخار می‌کنم که خدمت ایشان بودم و در مسجد محمدیه قم شاگردی ایشان را می‌کردم. سنگینی، وقار و اخلاق قرآنی که استاد داشتند واقعا زبان‌زد بود.

دهدشتی در پایان سخنان خود تصریح کرد: ما هرچه داریم از همین اساتید عزیز و بزرگوار داریم. واقعا در کنار مسائل فنی همچون تجوید، قرائت و ...، حسن خلق این اساتید عزیز بود که واقعا ماندگار خواهد ماند و امیدواریم که بتوانیم همواره شاگرد خوبی برای این عزیزان باشیم.

در ادامه، فرزند مرحوم استاد رنجبر در پاسخ به سؤال سیدمحسن موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی کشور در رابطه با سوابق کاری استاد، اظهار کرد: مرحوم پدر از کودکی علاقه زیادی به قرآن داشته و عاشق این کار بودند. ایشان در دهه 40 از شاگردان مرحوم استاد بیگلری، سرهنگ بازنشسته ارتش در تهران بودند. پس از آموزش قرآن در کنار ایشان فعالیت ‌کرده و نزدیک به یک دهه نیز در تهران تدریس کرده بودند.

فرزند مرحوم استاد رنجبر ادامه داد: استاد رنجبر پس از انقلاب به قم آمده و در مسجد محمدیه مشغول به تدریس و برپایی مجالس قرآنی شدند که تا این اواخر که مسجد دایر بود نیز مجلس ایشان نیز جمعه شب‌ها برپا بود. مرحوم پدر پس از آن نیز در دارالقرآن حرم مطهر حضرت معصومه(س) مشغول به فعالیت بودند.

وی افزود: استاد رنجبر شدیدا به امام(ره) و رهبری علاقه داشتند و در این راه نیز هیچ تعارفی با هیچکس حتی اعضای خانواده خود نداشتند. ایشان 10 سال قبل از انقلاب نیز به دلیل ایستادگی در برابر ظلم و ستم تیمسار اویسی، به گنبد کاووس تبعید شده و مجبور به کار اجباری در شرکت نفت شده بودند. مرحوم پدر بسیار ساده‌زیست بودند. زمانی یکی از مسئولان اوقاف به مرحوم پدر گفته بود که شما حواله عمره رایگان دارید، چرا از آن استفاده نمی‌کنید؟ که پدر به وی گفته بودند که بسیاری از افراد در روستای ما بودند که تا پایان عمر نتوانستند به شهرهای مقدس همچون مشهد و آستان حضرت عبدالعظیم(ع) سفر کنند و بنده اگر از این حواله استفاده کنم، نمی‌توانم در عالم دیگر پاسخگوی قرآن باشم.

فرزند مرحوم استاد رنجبر بیان کرد: مرحوم استاد رنجبر از کسانی که ادعای تدین داشتند و در لوای آن به دنبال ثروت‌اندوزی بودند، بسیار ناراحت می‌شدند و نسبت به این قضیه حساس بودند. افتخار ایشان این بود که همه جا حرف حق را می‌زد حتی اگر ضرر می‌‌کردند، تکیه ایشان فقط به خداوند متعال بود.

همچنین، فاطمه عبدااللهیان، همسر مرحوم استاد رنجبر نیز که لهجه شیرین فردویی داشت، در سخنانی به ویژگی‌های مرحوم استاد اشاره و اظهار کرد: ایشان خیلی انقلابی بود و هیچ‌گاه ظلم و حرف زور را نمی‌پذیرفت. ایشان از کودکی علاقه فراوان به قرآن داشت. به یاد دارم که مدت هشت ماه برای فراگیری قرآن به منزل نیامدند و پس از این مدت، استاد ایشان به وی گفته بود که دیگر می‌توانید تدریس کنید.

وی ادامه داد: ایشان همیشه در جلسه قرآن حاضر بود و هرگاه بچه‌ها از من سؤال می‌کردند که پدر کجاست؟ به ایشان می‌گفتم که در جلسه قرآن هستند. مرحوم رنجبر سفرهای زیادی به شهرستان‌های محتلف داشت. ایشان 50 سال بدون اینکه ریالی پول دریافت کند، در اختیار مردم بود و هر چه به ایشان می‌گفتند که چرا مزدی دریافت نمی‌کنید؟ در جواب بیان می‌کرد که اولا ثواب این کار به روح پدر و مادرم می‌رسد و ثانیا آبی جاری برای آخرتم است.

همسر مرحوم استاد رنجبر که 60 سال در کنار ایشان زندگی کرده است، تصریح کرد: ایشان هر هفته مسیر طولانی روستای وسف تا قم را طی می‌کرد تا در جلسه قرآن مسجد محمدیه حضور پیدا کند. اخلاق و رفتار ایشان در زندگی بسیار خوب و عالی بود.

در ادامه، سیدمحسن موسوی بلده، پیشکسوت قرآنی کشور نیز در سخنانی به خاطره‌ای از مرحوم استاد رنجبر در پیش از انقلاب اشاره کرد و گفت: بنده شاگرد استاد مروت بودم و در جلسات استاد مولایی نیز شرکت می‌کردم. در آن زمان مرحوم سرهنگ بیگلری نیز جلسات قرآنی داشتند که بنده چهار یا پنج مرتبه در این جلسه شرکت کردم. جلسه سرهنگ بیگلری در مسجد المصطفی(ص) برگزار می‌شد.

موسوی بلده بیان کرد: هر بار که بنده در جلسات مرحوم بیگلری حاضر شدم، تعداد افراد حاضر در جلسه به 10 نفر هم نمی‌رسید و افراد حاضر در این جلسه معمولا در سنین متوسط به بالا بودند. تنها نوجوان این جلسه من بودم و سرهنگ بیگلری تدریس خود را داشتند، اما فردی که در این جلسه، من نوجوان را تحویل گرفته و حتی من را به سرهنگ بیگلری معرفی کرد که این جوان قصد تلاوت دارد، مرحوم استاد رنجبر بود. البته در آن زمان ایشان را نمی‌شناختم ولی پس از انقلاب با قرائنی متوجه شدم که این فرد همان استاد رنجبر است. بنده خاطره بسیار خوبی از خلق متین و دوست‌داشتنی مرحوم استاد رنجبر دارم که در این جلسه پشتیبانی روحی فراوانی به من داد.

همچنین، حیدر کسمایی، از پیشکسوتان قرآنی شهر قم نیز در سخنانی به سجایای اخلاقی و زحمات فراوان مرحوم استاد رنجبر پرداخت و اظهار کرد: استاد رنجبر برای ما تعریف می‌کردند که در دهه 40 هنگامی قصد داشتند تا برای شرکت در جلسه مرحوم سرهنگ بیگلری به تهران سفر کنند، مسافت روستای وسف تا رسیدن به جاده اصلی قم و تهران را با پای پیاده طی می‌کردند تا بتوانند اتومبیلی پیدا کرده و به سمت قم و تهران حرکت کنند.

کسمایی با بیان اینکه این امر نشان از همت بلند مرحوم استاد دارد، تصریح کرد: ایشان با اینکه در روستا زندگی می‌کرد، عاشق قرآن و قرائت مدرن و به سبک امروزی بود. در آن زمان تلاوت قرآن به شکل سنتی رایج بود و کسی که سبک جدید قرائت را به قم آورده و تلاش زیادی برای نشر آن کرد، مرحوم استاد رنجبر بود.

وی بیان کرد: استاد رنجبر بعد از انقلاب در مسجد محمدیه جلساتی تشکیل شد و سپس، مجمع قاریان با همت ایشان در قم تشکیل شد که مسجد محمدیه پایگاه این جلسات بود. در مجمع قاریان در دهه‌های 60 و 70، بیش از 40 تا 50 جلسه در قم داشتیم. مرحوم استاد رنجبر در همین جلسه مسجد محمدیه برخی اوقات از فردو که راه سختی دارد می‌آمدند و برمی‌گشتند.

کسمایی تصریح کرد: استاد رنجبر همیشه منظم و سر وقت در جلسات حضور داشتند. سا‌ل‌ها در مجمع قاریان که خود تأسیس کردند در خدمت ایشان بودند. ایشان استاد تمام اساتید امروز قم هستند و بسیاری از حافظان و قاریان امروز قم با واسطه شاگرد ایشان هستند. مرحوم استاد ابوالفضل علامی کسی بود که خود مؤلف، قاری و محقق بود. ایشان بارها در جلسات مختلف تأکید داشتند که استاد رنجبر، استاد بنده هستند و من خود را مدیون ایشان می‌دانم.

در ادامه این دیدار، محمدحسین، نوه مرحوم استاد رنجبر که قدم در راه قرائت قرآن دارد، به درخواست حضار در جلسه به تلاوت آیات سوره مبارکه کوثر پرداخت که تحسین حاضران در برنامه را به همراه داشت.

همچنین، محمدتقی میرزاجانی، معاون اجرایی شورای عالی قرآن نیز طی سخنان کوتاهی در پایان این دیدار اظهار کرد: با توصیفی که عزیزان و اساتید حاضر در جلسه از مرحوم استاد رنجبر داشتند، می‌توان ایشان را استادالاساتید استان قم نامید که شاگردان برجسته‌ای که خود امروز از بزرگان قرآنی کشور هستند، تربیت کردند.

مرحوم عباس رنجبر، پیشکسوت قرآن کریم در سال 1318 در روستای فردو استان قم متولد شد. وی از دوران کودکی به قرآن علاقه بسیاری داشت به همین جهت با وجود عدم امکانات سعی در یادگیری قرآن داشت. استاد رنجبر از هفت‌سالگی آموختن روخوانی قرآن را نزد مرحوم ملاحسین علی‌اردهالی آغاز کرد. مرحوم اردهالی علاوه بر روخوانی و روان‌خوانی مختصری از تجوید یعنی قواعد مربوط به قرائت نماز را به ایشان آموخت. مادرش خانه‌دار و پدرش کشاورز بود؛ با وجود اینکه خانواده آنها از تمکن مالی برخوردار نبودند، اما برای پیشرفت عرصه‌های قرآنی فرزندانشان تمام تلاش خود را می‌کردند. آنها حتی حقوقی را که باید به معلم قرآن عباس می‌دادند، نداشتند اما مادرش می‌گفت: من کرباس می‌بافم و مزد معلمش را می‌پردازم.

در هر صورت با هر زحمتی که بود مادرش مزد معلم قرآن استاد رنجبر را پرداخت می‌کرد و گاهی نیز به عنوان حق‌الزحمه یک و نیم گندم و یا جو می‌پرداخت. رنجبر برای درک و فهم آیات الهی سختی‌های بسیاری را متحمل شد. وقتی که 18 سال داشت برای یادگیری قرآن به تهران آمد و برای تأمین مخارج زندگی مشغول به کار در نانوایی شد.

در چهارراه حسن‌آباد مسجدی بود به نام المصطفی(ص) که استاد رنجبر علاوه بر شرکت در نماز جماعت آنجا که به امامت مرحوم مسجدجامعی اقامت می‌شد در جلسات قرائت قرآن استاد حسن بیگلری نیز شرکت می‌کرد. مرحوم رنجبر در طول عمر با برکت خود شاگردان موفق بسیاری در عرصه‌های حفظ و قرائت تربیت کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به حجت‌الاسلام محمدمهدی طباطبائی، علی‌اصغر شعاعی، حجت‌الاسلام محمدرضا شهیدی‌پور، محمود لطفی‌نیا، محمدعلی دهدشتی که هر کدام از حافظان و قاریان بین‌المللی و اساتید مشهور قرآن کریم هستند، اشاره کرد. وی در سال 1387 در مراسم تکریم چهره‌های قرآنی که هرسال به همت سازمان دارالقرآن برگزار می‌شود به عنوان چهره قرآنی معرفی و از فعالیت‌های قرآنی وی که بیش از نیم قرن بود، تجلیل شد.

سرانجام عباس رنجبر، شامگاه 26 اسفندماه 1393 در 75 سالگی به دلیل عارضه قلبی در بیمارستان حضرت ولیعصر(عج) قم دار فانی را وداع گفت.