عوامل تفاخر در تربیت قرآنی در «آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث»
دهمین شماره از نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، به صاحب امتیازی دانشگاه ایلام با مقالاتی از جمله «آثار تربیتی تبری در قرآن و حدیث»، «بررسی موانع تربیت سیاسی از بُعد انحراف‌های اعتقادی و راه‌حل‌های آن در قرآن و حدیث» و «عوامل بینشی و گرایشی تفاخر در تربیت قرآنی»، منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، مقالاتی با عناوین «آثار تربیتی تبری در قرآن و حدیث»، «بررسی موانع تربیت سیاسی از بُعد انحراف‌های اعتقادی و راه‌حل‌های آن در قرآن و حدیث»، «جایگاه شناسی تربیت اخلاقی با عرضه حدیث مکارم‌الاخلاق بر قرآن»، «نقد و بررسی آرای مفسران در تبیین شیوه‌های تربیت اخلاقی سوره حجرات»، «عوامل بینشی و گرایشی تفاخر در تربیت قرآنی»، «نقش گردشگری بر پرورش کودک در ساحت‌های تربیتی از دیدگاه قرآن و حدیث»، «شهروندی اجتماعی با تأکید بر مفهوم تکلیف در منظومه تربیتی قرآن»، «درآمدی بر الگوی رشد انسان براساس مفهوم‌‌شناسی تحولی نسبت عقل و قلب تعالیم قرآن کریم»، «نقش تربیتی روایات تعرب پس از هجرت»، «اصول معرفتی و شیوه‌های اقناعی قرآن کریم با رویکرد تربیتی»، «معناشناسیِ «عمل صالح» در قرآن کریم؛ رویکردی ساخت‌گرا» و «بررسی نیاز انسان به پذیرش در قرآن‌کریم با تأکید بر روش میدان معنایی» منتشر شده است.
آثار تربیتی تبری در قرآن و حدیث
در چکیده مقاله «آثار تربیتی تبری در قرآن و حدیث» می‌خوانیم «تبرّی» یکی از واجبات شرعی و فروع دین است که همیشه با تولّی ذکر می‌شود و به معنی اعلام بیزاری از دشمنان خدا، انبیا و اولیای او خصوصاً نبی مکرم اسلام (ص) و امامان معصوم (علیهم‌السلام) است. دین اسلام با برخورداری از منابع گران‌بهای «قرآن و سنت» برنامه تربیتی همه‌جانبه‌ای به جهانیان عرضه می‌کند. ازنظر اسلام، حیات و سعادت فرد مسلمان و امّت اسلامی در گرو شناخت فریضه «تولّی و تبرّی» و التزام به آن است. پژوهش حاضر بر موضوع آثار تبری در قرآن وحدیث متمرکز است که با جمع‌آوری اطلاعات از روش فیش‌برداری و مطالعه منابع کتابخانه‌ای و توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. دستاوردها و نتایج این تحقیق، بررسی برخی از آثار تربیتی تبری در قرآن وحدیث است که عبارتند از: تقویت ایمان، تعالی اخلاق و صفات انسانی و دوری از زشتی‌ها، خروج از ظلمات کفر به نور ایمان، مکمل ایمان، همگونی در اخلاق و رفتار و مشخص شدن دوستان خدا از دشمنان او که باعث عروج انسان و قرب الهی و رهروی اهل بیت(علیهم السلام) می‌شوند.
موانع تربیت سیاسی از بُعد انحراف‌های اعتقادی
نویسنده مقاله «بررسی موانع تربیت سیاسی از بُعد انحراف‌های اعتقادی و راه‌حل‌های آن در قرآن و حدیث» در طلیعه نوشتار خود آورده است در عصر حاضر یکی از مهم‌ترین موانع تربیت سیاسی، انحراف‌های اعتقادی است که این نوع موانع باعث ناکارآمدی این نوع تربیت شده، به همین دلیل مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای و اسنادی، درصدد تبیین آن و ارائه راه‌حل‌ها بوده، و در این خصوص می‌توان گفت: کافران و منافقان، تکذیب آیات الهی، غفلت از شیطان و نفاق و دورویی از منظر قرآن و روایات فریقین، مهم‌ترین انحرافات اعتقادی هستند که راه‌حل‌هایی مانند: اعراض، توجه همیشگی به رحمت الهی، پناه بردن به خداوند از شر وسوسه‌های شیطان، صداقت دینی برای انحراف‌های مذکور ارائه شده، در مجموع می‌توان گفت که آیات و روایات فریقین ناظر در موانع تربیت سیاسی، به خصوص انحراف‌های اعتقادی بیانگر آن است که در قرآن کریم و روایات به تربیت سیاسی افراد توجه زیادی شده که در صورت توجه به آن راه‌حل‌ها، می‌توان موانع انحراف‌های اعتقادی را برطرف نمود.
جایگاه‌شناسی تربیت اخلاقی در حدیث مکارم الاخلاق و قرآن
در طلیعه نوشتار «جایگاه شناسی تربیت اخلاقی با عرضه حدیث مکارم الاخلاق بر قرآن» می‌خوانیم در این نوشتار جهت دستیابی به فهم صحیح از روایت معروف نبوی«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الأَخْلاق»ضمن بررسی فقه الحدیثی آن، سعی شده تا جایگاه صحیح اخلاق دررابطه با بعثت و دین تبیین گردد. با بررسی محتوای روایت به 2 سوال اصلی زیر پرداخته شده است: 1.با توجه به روایت بالا و عرضه آن به قرآن آیا هدف بعثت پیامبر فقط موضوع اخلاق است؟ 2.با استناد به روایت،آیا در تقسیم بندی دین، اخلاق بر عقاید و احکام برتری دارد؟ در پاسخ به سوال اول خانواده حدیث مکارم الاخلاق تشکیل و روایت به قرآن عرضه شد.درنتیجه اهداف اصلی و متوسط بعثت از قرآن استخراج گردید.ضمنا با توجه به واژه انّما در روایت نوع حصر بیان شد تا نتیجه گیری صحیح به مخاطب ارائه گردد. درخصوص سوال دوم، ضمن تبیین مفهوم اخلاق و تشریح رابطه درهم تنیده و موثر بین دین و اخلاق بیان شد که اصل این پرسش صحیح نیست؛ چرا که عقاید،اخلاق و احکام با هم ممزوج بوده، یک مجموعه بهم پیوسته را شکل می دهند و همگی جهت نیل به سعادت مهم هستند و اساسا این سوال نشأت گرفته از تقسیم دین به سه گانه عقاید،احکام و اخلاق است که بدلیل همپوشانی داشتن بخشهای آن، تقسیم بندی صحیحی نیست
آرای مفسران در تبیین شیوه‌های تربیت اخلاقی سوره حجرات
در طلیعه نوشتار «نقد و بررسی آرای مفسران در تبیین شیوه‌های تربیت اخلاقی سوره حجرات» آمده است هدف از مقاله حاضر تبیین شیوه‌های تربیت اخلاقی سوره حجرات و نقد و بررسی آرای مفسران در این خصوص است. برای این منظور ابتدا با تدبر در آیات سوره حجرات «شیوه‌های تربیتی» آن استخراج شده و سپس با توجه به شیوه‌های ارائه شده به عنوان معیار، به نقد و بررسی آرای مفسران پرداخته شده است. مطابق با مطالعه انجام شده می‌توان شیوه‌های تربیتی مطرح شده در این سوره را در دو دسته کلی جای داد. دسته اول ناظر بر انگیزش الهی و در برگیرنده شیوه‌های «پروای الهی»، «محبت الهی»، «انذار» و «تبشیر»؛ و دسته دوم ناظر بر بینش الهی و متضمن شیوه‌های «بیان حقایق امور» و «بیان تمثیل» است. نتیجه به دست آمده این است که مفسران در تفسیر این آیات بیشتر به مباحث اخلاقی پرداخته‌اند و آرای ایشان درباره شیوه‌های تربیتی این سوره با کاستی‌هایی مواجه است و مطالعه در این خصوص نشان می‌دهد مفسران بعضاً میان مطالب تربیتی، اخلاقی و احکام خلط نموده‌اند.
عوامل بینشی و گرایشی تفاخر در تربیت قرآنی
نویسنده مقاله «عوامل بینشی و گرایشی تفاخر در تربیت قرآنی» در طلیعه نوشتار خود آورده است از جمله رذایل اخلاقی در روابط میان فردی که قدمتی به گستره تاریخ بشر دارد، رفتارها و تعاملات فخر‌فروشانه است. این نوع رفتارها که در هر عصر و فرهنگی نمودهایی بعضاً متفاوت داشته است، در عصر حاضر شیوع فراوانی یافته و به عنصری مخرب در روابط افراد (روابط زوجین، روابط خانوادگی، روابط فامیلی، روابط شهروندی، روابط قومیت‌ها و...) تبدیل گردیده است. نظر به آلودگی جامعه عصر نزول به این رذیله اخلاقی-اجتماعی و کارآمدی قرآن کریم به عنوان نسخه شفابخش الهی در تغییر این فرهنگ ناپسند به فرهنگ مساوات، برادری، تواضع و فروتنی، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی عوامل تفاخر از منظر قرآن کریم پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که در رهیافت قرآنی، تفاخر ریشه در عوامل متعدد بینشی و گرایشی دارد، عوامل بینشی که عبارتند از مالک پنداشتن انسان، محدود دانستن او به زندگی دنیا، ارزش شمردن برخورداری‌های مادی، دائمی دانستن نعمت‌ها و عوامل گرایشی همچون حب مال، حب جاه و مقام، حب حسب و نسب، عزت‌طلبی و تفوق‌طلبی که یک یا چند مورد از آن‌ها زمینه فخرفروشی را در فرد ایجاد می‌کند.
شهروندی اجتماعی با تأکید بر مفهوم تکلیف
در طلیعه نوشتار «شهروندی اجتماعی با تأکید بر مفهوم تکلیف در منظومه تربیتی قرآن» آمده است در شهروندی اجتماعی رویکرد آرمانی، توامانی میان حق اجتماعی و تکلیف اجتماعی است. موضوعی که میان مکاتب مختلف فکری، مناقشات زیادی به راه انداخته و هنوز طریق مطلوب حاصل نشده است. در این مقاله، از طریق روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی، در صدد شناخت نسبت آموزه‌های قرآنی با شهروندی اجتماعی به مثابه یک مفهوم مستحدث، برآمده تا تکالیف اجتماعی به دست آمده از آن را مورد شناسایی و بررسی قرار دهیم. واحد تحلیل در این پژوهش، آیه است و تمامی آیات قرآن به طور جامع در چندین دور بررسی شده است. حساسیت‌های نظری پژوهشگران از آراء و اندیشه‌های دو گروه از اندیشمندان غربی و مسلمان پیرامون مفهوم شهروندی اجتماعی و مفاهیم و مولفه‌های وابسته به آن وام گرفته شده است. از همین‌رو، از طریق مراحل کدگذاری، آیات قرآن مورد کنکاش قرار گرفته و مفاهیم و مضامین مرتبط را استخراج نموده و پس از مقوله‌بندی‌های مختلف، به دو مقوله اصلی و چندین مقوله فرعی و جزیی دست یافته که نشان‌دهنده برنامه‌های جامع قرآن پیرامون تامین نیازهای اساسی و اجتماعی انسان‌ها از طریق انجام تکالیف اجتماعی حاکمیت و مشارکت اجتماعی افراد جامعه است. تکالیف اجتماعی به دست آمده، از آیات تربیتی قرآن است که جایگاه امر به تکالیف اجتماعی در ساختار تربیتی قرآن را نشان می‌دهد.
انتهای پیام
