دعوت دو هزار باری قرآن کریم به تعقل

به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت‌الاسلام رضا حیدری، استاد حوزه علمیه اهواز روز گذشته شنبه 18 اردیبهشت در برنامه تفسیر آیات منتخب جزء بیست و پنجم قرآن کریم گفت: آیه سوم سوره مبارکه زخرف، می‌فرماید: «إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»: ما قرآن را عربی نازل کردیم تا شما در آن تعقل کنید. واژه مورد نظر «تعقل» است. عباراتی مانند تعقل کنید، تدبر و تفکر کنید که به معنای خردورزی هستند در قرآن کریم بیش از هزار بار تکرار شده‌اند.

وی ادامه داد: علاوه بر این، هزار بار در قرآن، ادات استفهام یعنی کلماتی مانند: هل(آیا)، کیف(چگونه)، متی(چه زمان)، این(کجا) و ... به کار رفته است، وقتی از کسی سؤالی پرسیده می‌شود‏، در واقع دعوت به تفکر شده است. بنابراین، به طور کلی 6 هزار آیه در قرآن داریم که در میان آنها دو هزار بار دعوت به تعقل شده است.

حیدری با بیان اینکه قرآن کریم به عقلانیت توجه دارد، درباره معنای عقلانیت گفت: عقلانیت یعنی به کار گرفتن قوه‌ای در انسان که در مقابل هوی نفس انسان مقاومت می‌کند. عقل از «عقال» به معنی طنابی است که به دست و پای شتر می‌بندند تا چموشی نکند و عقل به دلیل اینکه جلوی افسار گسیختگی امیال و شهوات و هوای نفس انسان را می‌گیرد، عقل نامیده شده است. این قوه، جدا کننده انسان از حیوان است.

این استاد حوزه افزود: قرآن کریم بارها انسان‌ها را به عقلانیت دعوت می‌کند. همه انسان‌ها عقل دارند، اما آیا عقل خود را به کار می‌بندند یا نه؟ این مهم است. بنابراین، عقلانیت یعنی به کار گرفتن عقل، اینکه عقل فرمانروای وجود انسان و امیر سرزمین نفس انسان باشد. در روایات می‌خوانیم: «عقل قوه‌ای است که به وسیله آن خدای رحمان عبادت می‌شود.». همچنین در روایات دیگر می‌فرماید: «کسی که بتواند بر هوای نفسش غلبه کند، عاقل‌ترین مردم است.» یا «کسی که در عواقب امور خود می‌اندیشد، عاقل ترین مردم است.» یا «کسی که به فکر تقدیر معاش (برنامه ریزی برای زندگی خانواده) باشد» یا «کسی که خوب با مردم مدارا کند» یا «کسی که اخلاقش نسبت به دیگران بهتر است» عاقل‌ترین است. همه اینها نشان دهنده این معنا است که این افراد در مقابل هوای نفس خود ایستاده‌اند.