خطر «الحاد در اسماء» برای مومنین

به گزارش ایکنا، آیت‌الله میرباقری روز گذشته در مراسم ولادت حضرت معصومه(س) در حسینیه آیت‌الله حق‌شناس به ایراد سخن پرداخت. متن این سخنان از نظر می‌گذرد؛

«وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ و نام‌هاى نيكو به خدا اختصاص دارد پس او را با آنها بخوانيد و كسانى را كه در مورد نام‌هاى او به كژى مى‏‌گرايند، رها كنيد، زودا كه به [سزاى] آنچه انجام مى‏ دادند كيفر خواهند يافت».

خدای متعال می‌فرماید وقتی می‌خواهید خدا را عبادت کنید یا از خدا درخواستی دارید، از طریق اسمای حسنای الاهی این کار را انجام بدهید. عده‌ای هستند کارشان الحاد و انحراف در اسما است. آنها را رها کنید و آنها را دنبال نکنید.

اسمای حسنا یک معنای ظاهری دارد که مقدمتاً راجع به آن بحث می‌کنم. خدای متعال در قرآن خودش را با اسامی معرفی می‌کند. می‌فرماید اگر می‌خواهید خدا را بشناسید، از طریق این اسما بشناسید. در قرآن قریب صد و اندی اسم برای خدا ذکر شده است. یک موقع انسان برای خودش یک دستگاه معرفتی درست می‌کند و اوصافی برای خدا درست می‌کند و خدا را از طریق این اوصاف عبادت می‌کند. در روایات آمده است این کفر است. ما نباید با توهم خودمان یک خدا درست کنیم. باید دنبال فهم سوره توحید باشیم و از همین طریق به عبادت و معرفت خدا برسیم. اگر کسی اسمایی را خودش درست کند، متوهم است. در ادامه روایت که روایت صحیحه است، بعد از اینکه می‌فرماید اگر کسی خدا را با توهم عبادت کند، کافر می‌شود، می‌فرماید: اگر شما از طریق اسما می‌خواهید به خدا نزدیک شوید، اگر خود اسم را بپرستید، باز کافر می‌شوید. پس راه صحیح چیست؟ آنهایی که از طریق اسما خدا را می‌شناسند و او را عبادت می‌کنند و از او استعانت می‌جویند؛ یعنی خود اسم را عبادت نمی‌کنند، آن حقیقتی که این اسم شریف را دارد عبادت می‌کنند، اما از طریق این اسما به آن راه پیدا می‌کنند. اینها خدا را عبادت می‌کند، ولی از طریق اسما به او راه پیدا می‌کند. قلب و زبانش همین را می‌گوید. اگر کسی قلب و زبانش هماهنگ شد، جزء اولیای حقیقی امیرالمومنین است.

برخی الحاد در اسما دارند. معنایش این است که این اسما را جای دیگری می‌بینند. خیال می‌کنند قدرت جای دیگری است، علم جای دیگری است، عزت جای دیگری است و از کس دیگری می‌خواهد. در روایات آمده است اگر کسی بگوید اگر فلانی نبود، من هلاک می‌شدم، این شرک است. اکثر مومنین هم یک شرکی دارند: «وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ». مثلا می‌گویند اگر فلانی نبود، کار من راه نمی‌افتاد. این شرک است. این شرک راساً انسان را از وادی توحید بیرون نمی‌کند. در مقابل، اگر بگویی خدا این شخص را قرار داده است تا کار من راه بیفتد، عین توحید است.

روایت عجیبی است که حضرت در ذیل آیه «وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ» فرمودند منظور از این شرک، یعنی الحاد در اسما. یعنی از سر جهل یک جای دیگری علم می‌بیند، یک جای دیگری غنا و رحمت می‌بیند و دست به سوی او دراز می‌کند. اگر کسی نگاهش این است که خدا رزاق است، ولی خدا رزق ما را با واسطه می‌دهد، توحید است. ما از طریق هزار واسطه رزق دریافت می‌کنیم. فقط معصومین هستند که مستقیماً از سوی خدا رزق می‌گیرند. اگر اسمای حسنای الاهی را دیدیم و همه اوصاف را از او دیدیم، ولو اینکه علم و رزق و ... را از واسطه ها دریافت می‌کنیم، به توحید رسیدیم. مهم این است الحاد در اسما نداشته باشیم و جای دیگری نرویم.

پس اولاً اسما را ببینیم، ثانیاً آنها را جای دیگر هم تطبیق نکنیم. نگوییم اگر فلانی نبود، کارم درست نمی‌شد. بگو اگر خدا دست مرا در دست این فرد نمی‌گذاشت، کار من درست نمی‌شد. این نگاه، نگاه موحدانه است. یک معنای الحاد در اسما همین است؛ یعنی اسمای حسنا را می‌بیند، ولی یک جای دیگری تطبیق می‌کند. اگر او قادر است باید از او خواست، اگر او رزاق است باید از او خواست.

اسمای حسنا در روایات یک معنای باطنی دارد که آن مقصود بنده است. در روایت آمده است همینطور که خدا یک اسمای ظاهری دارد، در عالم یک موجودات حقیقی هستند که تمام اسمای حسنای الاهی در آنها است، یعنی اگر خدا رحمن است، رحمانیت از طریق آنها در عالم جاری می‌شود، اگر سمیع است، اگر مجیب است، او چشم دیده‌بان خدا است. تمام آن اسمای حسنا از طریق آنها در عالم جاری می‌شود و خدا از طریق آنها عالم را اداره می‌کند و همه چیز با واسطه آنها به ما می‌رسد. هدایت از طریق آنها واقع می‌شود. اگر هدایت در عالم است، واسطه‌اش امیرالمومنین است. اگر علمی هست، واسطه‌اش امیرالمومنین است. تمام فیوضات حق از طریق آن اسما در عالم جاری می‌شود.