آیا توجیه اثرگذاری انتخابات بر نمایشگاه مجازی قرآن قابل پذیرش است؟

به گزارش ایکنا، تسنیم نوشت: اردیبهشت‌ماه امسال پس از کِش و قوس‌های فراوان، بالاخره اعلام شد که نخستین نمایشگاه مجازی قرآن‌کریم قرار است برگزار شود؛ نمایشگاهی که سال گذشته به دلیل شیوع کرونا برگزار نشد و ستاد ملی کرونا آب پاکی را به روی دستان همه آن کسانی ریخت که خود را برای برپایی نمایشگاه قرآن‌کریم در ماه رمضان سال 1399 آماده کرده بودند.

شیوع ویروس کرونا از سال گذشته به‌تنهایی عامل تعطیلی بسیاری از نمایشگاه‌های بزرگ شده بود اما برگزاری نمایشگاه مجازی اتفاقی بود که با تدابیری نه جدید اما خوب باعث شد تا زور ویروس کرونا به نمایشگاه قرآن نرسد.

نشستی دو روز گذشته با حضور برخی مدیران نمایشگاه مجازی قرآن و البته در غیبت عبدالهادی فقهی‌زاده معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد (رئیس نمایشگاه مجازی قرآن) برگزار شد و نقاط ضعف و قوت نمایشگاه مجازی قرآن در این نشست مورد نقد و بررسی قرار گرفت به هر حال، برگزاری نمایشگاه قرآن آن هم به‌صورت غیرحضوری و برای اولین‌بار و در چنین شرایطی که اغلب رویدادها به‌طور کلی تعطیل شده‌اند، طبیعی است که نقدهای زیادی را با خود به همراه داشته باشد که نگارنده نیز به برخی از آنها به اختصار می‌پردازد.

آغاز نمایشگاه با چالش

در روزهای آغازین نمایشگاه مجازی قرآن و با شروع فعالیت رسمی سایت نمایشگاه، مشکلات آن نیز سر باز زد. در روزهای متوالی، سایت نمایشگاه از دسترس خارج شد؛ البته این اتفاق مورد انتظار بود چراکه در نمایشگاه مجازی کتاب نیز سایت برای ساعت‌ها از دسترس خارج می‌شد اما فرق نمایشگاه قرآن با نمایشگاه کتاب در این بود که در دوران نمایشگاه کتاب، به دلیل حجم بالای کاربران این اتفاق می‌افتاد و در دوره نمایشگاه قرآن مشکلات فنی سبب شد تا سایت از دسترس خارج شود. 

مرتضی خدمتکار مدیر اجرایی نمایشگاه در نشست اخیر نقد و بررسی نمایشگاه مجازی قرآن عنوان کرده بود که طراحی نمایشگاه مجازی قرآن بر اساس نظرات کارشناسی و با مطالعه تمام رویدادهای مجازی دنیا انجام شده است. او درباره رویکرد نمایشگاه مجازی قرآن نیز چنین گفت که برخی ملاحظات مدیریتی که در برگزاری نمایشگاه وجود داشت از جمله نزدیک بودن موعد نمایشگاه با زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، سبب شد تا حدود 40 درصد آنچه را طراحی کرده بودیم اجرا شود.

در نقد سخنان اخیر مدیر اجرایی نمایشگاه قرآن باید گفت شاید برگزاری نمایشگاه مجازی قرآن حاصل تجربه زیست در دوران کرونا بوده و اگر تجربه‌ کم برای برپایی این قبیل رویدادها را یکی از دلایل ضعف عملکرد نمایشگاه بدانیم اما مصادف شدن زمان برپایی نمایشگاه با نزدیک شدن به ایام انتخابات، توجیه خوبی برای اشکالات نمایشگاه نیست.

تهدید یا فرصت؟

به هر حال آنچه پیش‌بینی می‌شد این بود که نخستین نمایشگاه مجازی قرآن حال و هوای متفاوتی داشته باشد اما آیا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بر عملکرد نمایشگاه تأثیر گذاشته است؟ دو نکته در این زمینه مورد توجه است. اولاً کشور در زمان برگزاری نمایشگاه قرآن هنوز حال و هوای انتخاباتی نگرفته بود و از سوی دیگر، برگزارکنندگان نمایشگاه می‌توانستند از این همزمانی به سود فعالیت‌های قرآنی استفاده کنند و انتخابات را به جای تهدیدی برای به حاشیه راندن نمایشگاه، به فرصتی برای توجه و تبلیغ بیشتر برای آن تبدیل کنند و این کار با طرح مطالبات قرآنی مؤسسات و فعالان قرآنی از نامزدها و صدها طرح دیگر صورت می‌گرفت.

بی‌اطلاعی از نمایشگاه قرآن!

مدیران نمایشگاه مجازی قرآن درباره نحوه اطلاع‌رسانی و تبلیغات محیطی اذعان داشتند که تبلیغات محیطی و مجازی برای نمایشگاه مجازی قرآن به اندازه کافی انجام شد اما این اظهارات در حالی مطرح شده که برخی از فعالان قرآنی نسبت به برگزاری نمایشگاه قرآن اظهار بی‌اطلاعی کردند.

سعید پرویزی قاری ممتاز کشورمان در گفت‌وگو با تسنیم ضمن اظهار بی‌اطلاعی از برنامه‌های نمایشگاه قرآن و با بیان اینکه اصلاً پیامکی از سوی معاونت قرآنی ارشاد دریافت نکرده است، گفت: کمترین اقدام مدیران نمایشگاه این بود که از صفحات پربازدید قاریان برای جذب بیشتر مخاطب بهره‌ می‌بردند که این امکان هم صورت نگرفت.

او با اشاره به اینکه نمایشگاه مجازی قرآن در صورتی که با نظر کارشناسی برگزار شود، می‌تواند جای نمایشگاه حضوری را بگیرد گفت: در دوران کرونا و در شرایط سختی که پشت سر گذاشتیم هیچ چاره‌ای جز این نبود که نمایشگاه را به‌صورت مجازی برگزار کنیم.

پرویزی با انتقاد از وضعیت اطلاع‌رسانی این رویداد مجازی اظهار کرد: برای نمایشگاه حضوری در سال‌های گذشته تبلیغات خوبی صورت می‌گرفت اما من تصویری از بیلبوردهای این رویداد را در سطح شهر ندیدم و یا پوستری در ‌صفحه‌های مجازی مشاهده نکردم.

بن‌های وسوسه برانگیز

هرساله یکی از بهترین و مهم‌ترین امتیازات نمایشگاه قرآن این بود که بن‌هایی برای خرید محصولات توسط مجریان نمایشگاه به اهالی قرآن و مؤسسات قرآنی اختصاص داده می‌شد که می‌توانستند به کمک این بن‌ها بخشی از محصولات موردنظر را رایگان تهیه کنند. امسال نیز برگزارکنندگان نمایشگاه، بن‌هایی را برای فعالان قرآنی و اساتید و مؤسسات قرآنی اختصاص داده‌اند که همین مسئله امتیاز مهم دیگری برای نمایشگاه مجازی قرآن است.

حجت‌الاسلام علیرضا شاهسونی مدیر مؤسسه قرآنی بیت‌الاحزان در این باره می‌گوید: بن استفاده از محصولات قرآنی نمایشگاه به مبلغ 200 هزار تومان به مؤسسه بیت‌الاحزان اختصاص داده شد. انتقاد این فعال قرآنی اما از معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای عدم مشارکت مؤسسات در این نمایشگاه بود.

او در این باره گفت که مؤسسات قرآنی در سال‌های گذشته و ادوار مختلف، یکی از نقش‌های محوری نمایشگاه قرآن را ایفا می‌کردند اما امسال هیچ نگاهی به مؤسسات نشد. البته پوستری از مؤسسه بیت‌الاحزان در صفحه سایت نمایشگاه قرار گرفت که البته میزان بازدید از آن مشخص نیست و از اینکه مردم تا چه اندازه از این نمایشگاه بازدید کردند بی‌اطلاعم.

نمایشگاه یا فروشگاه؟

سال‌هاست برگزارکنندگان نمایشگاه بین‌المللی قرآن بر این ادعا پا می‌فشارند که وجه نمایشگاهی این رویداد بزرگ، بر وجه فروشگاهی آن می‌چربد. حالا با وجود اینکه برگزارکنندگان نمایشگاه مجازی قرآن اصرار دارند این رویداد مجازی با نمایشگاه بین‌المللی دیگری مقایسه نشود و این‌طور نباشد که تصور کنیم این، جایگزین آن شده است، نمی‌توان از چنین مقایسه‌ای به طور کامل چشم پوشید. باید با صراحت گفت که نمایشگاه مجازی قرآن کاملاً به فروشگاه تبدیل شده بود و بخش فروشگاهی آن به اذعان مدیر بخش فروش نمایشگاه مجازی قرآن نمره خوبی را دریافت کرده است.

مدیر بخش فروشگاهی نخستین نمایشگاه مجازی قرآن‌کریم با اشاره به فروش 3‌ میلیارد تومانی این نمایشگاه گفت: در نخستین نمایشگاه قرآن‌کریم بیش از 3‌ میلیارد تومان فروش کتاب داشتیم که این اتفاق تجربه‌ای موفق در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های مجازی است.

وی ادامه داد: کتب ارائه شده در نمایشگاه مجازی قرآن در حوزه‌های قرآن و ادعیه، کتب دینی و مذهبی و کتاب‌های حوزه دفاع مقدس بود که با توجه به محدودیت‌ موضوع در نمایشگاه فروش خوبی طی ایام برگزاری رقم خورد.

یکی از مظاهرِ وجه بین‌الملل نمایشگاه قرآن و یکی از دلایلی که می‌شد با استناد به آن گفت که این رویداد بیشتر به نمایشگاه بین‌المللی شبیه است تا به یک فروشگاه بزرگ، برپایی برنامه‌ها و نشست‌های تخصصی و عمومی مرتبط با حوزه قرآن در محل برگزاری نمایشگاه بود که در این باره سخنان مشاور امور بین‌الملل معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد قابل توجه است.

محمود واعظی مشاور امور بین‌الملل معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با تسنیم درباره مأموریت‌ نمایشگاه قرآن در جمهوری اسلامی ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران نظامی است که تأسیس و تشکیل قانون اساسی آن با محوریت قرآن‌کریم و عترت طاهرین (ع) بنا نهاده شد. شاید یکی از فلسفه‌های نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم نیز این است که نوع قرائت قرآن در جمهوری اسلامی ایران در جهان تبیین شود.

وی ادامه داد: حدود 30 سال از عمر این نمایشگاه می‌گذرد؛ نمایشگاهی که در این سال‌ها فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. یکی از بخش‌های مهم در نمایشگاه بین‌المللی قرآن، بخش بین‌الملل است. مسئله‌ای که البته مظلوم و مغفول واقع شده است. علتش هم این است که دغدغه‌مندی فعالیت‌های قرآنی برای برخی نهادها موضوعیت ندارد.

مشاور امور بین‌الملل معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد با بیان اینکه در دوران آقای فقهی‌زاده بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن تا حد زیادی احیا شد، گفت: کشورهای زیادی در اولین دوره مدیریت آقای فقهی‌زاده به ایران آمدند و برنامه‌های قرآنی‌شان را ارائه کردند. همایش‌ها و وبینارهای زیادی انجام شد و اتفاقات خوبی در این حوزه رقم خورد. هر سال به تعداد کشورهای حاضر در نمایشگاه اضافه شد.

چرا عنوان بین‌الملل از نمایشگاه قرآن حذف شد؟

وی با انتقاد از حذف عنوان بین‌المللی از عنوان نمایشگاه سال جاری گفت: بخش بین‌الملل از همان ابتدا در نمایشگاه بین‌المللی قرآن مظلوم واقع شده بود در حالی که باید نمایشگاه قرآن که عبارت بین‌المللی را یدک می‌کشد بیش از دیگر حوزه‌ها مورد توجه قرار گیرد در صورتی که خلاف آن مشاهده ‌شد و توجه به بخش فروش و حجاب و غیره بیش از بخش بین‌الملل مورد اهتمام قرار گرفت.

وی ادامه داد: امسال ابتکار خوبی رقم خورد و معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در شرایط کرونا، دو طرح ابتکاری در زمینه بین‌الملل را اجرا کرد و معاون محترم وزیر هم پذیرفت که یکی از آنها راه‌اندازی سلسله نشست‌های علمی با تأکید بر مبانی حضرت امام (ره) بود که با حضور دانشمندان و مشاهیر قرآنی جهان اسلام برگزار شد. اتفاقات خوبی در نمایشگاه سال جاری با محوریت بخش بین‌الملل رقم خورد که به جهت تعدد و کیفیت در حد مطلوب و می‌توان گفت بی‌نظیر بود.

مشاور امور بین‌الملل معاون قرآنی وزیر ارشاد با انتقاد از حذف عنوان بین‌الملل از نمایشگاه امسال گفت: نمی‌دانم چرا عنوان بین‌الملل از نمایشگاه امسال برداشته شد. عنوان مجاز برای نمایشگاه  قرآن صحیح نبود. مجاز یعنی وجود ندارد. ثانیاً چرا وزارت ارشاد از عنوان بین‌المللی عدول کرد و عنوان را به مجازی تبدیل کرد؟ نمایشگاه بین‌المللی قرآن با 28 سال سابقه، نباید عنوانش تغییر می‌کرد؛ در حالی که فلسفه برگزاری نمایشگاه قرآن، تبیین قرآن در جهان اسلام است.