نام بانوی زنجانی بر طولانی‌ترین وقف‌نامه کشور

به گزارش ایکنا از زنجان، به نقل از روابط عمومی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان زنجان، مسجد خانم با طولانی‌ترین وقف‌نامه کشور از بناهای دوره قاجاریه در محله فخیم‌الدوله زنجان، واقع شده است و این بنای تاریخی در اردیبهشت ۱۳۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

چه خوش گفته است عطار که «عزم عشق دلستانی داشتم، وقف کردم نیم‌جانی داشتم، صد هزاران سود کردم در دو کون، گر ز عشق تو زیانی داشتم.» براستی که وقف دو بال است برای پرواز آدمی تا عرش، بخششی است که شرط نمی‌پذیرد و انسان را با خود می‌برد تا ملکوت، پاداشی دارد ماندگار و دائم که هیچ وقت پایان نمی‌پذیرد.

بانویی بی‌نشان در زنجان سال‌ها پیش دارایی‌اش را وقف ساخت آن کرده است، موقوفه‌ای که به گزارش سازمان اوقاف، طولانی‌ترین وقف‌نامه کشور است. مسجد خانم از بناهای دوره قاجاریه در محله فخیم‌الدوله زنجان، واقع شده است و این بنای تاریخی در اردیبهشت ۱۳۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد و مدرسه علمیه خانم توسط جمیله خانم ذوالفقاری نظام‌الدوله وقف شد. اسماعیل‌بنا معمار آن بود که در سال 1323 شمسی این بنا را در خیابان سبزه میدان، محله فخیمه‌الدوله ساخته است. از ویژگی‌های بارز این مکان می‌توان به طولانی‌ترین وقف‌نامه کشور، شاهکار معماری و هنری دوره قاجاریه و مزین بودن به نام مسجدمدرسه علمیه اشاره کرد.

وقفی که در دروان جهالت صورت گرفت

این وقف نامه در دور قاجاریه صورت گرفت، دوره‌ای که فرهنگ وقف در جامعه پررنگ نبوده است و چنین کارهایی تنها از مؤمنین سر می‌زده است. از طرفی بانو جمیله خانوم، از خانواده ذوالفقاری‌های زنجان است که بسیار متمکن و ثروتمند بوده‌اند اما در بررسی‌های تاریخی هیچ اثری از کمک‌ها و مساعدت‌های مالی این خاندان دیده نشده است. اما بانو جمیله خانوم از میان چنین خاندانی، این وقف بزرگ را انجام داده در حالی که خود هیچ فرزندی نداشته است.

برخورداری از حوزه علمیه و شبستان‌های فصلی با معماری ویژه

بنای مسجد مشتمل بر سردر ورودی با دو مناره کوتاه، صحن، شبستان تابستانی و زمستانی، حجره‌های متعدد و تزیینات کاشی‌‌کاری و گچ‌‌بری است. میانسرای مسجد خانم هشت ضلعی است که در ضلع‌های شرقی، غربی و شمالی آن 12 حجره برای سکونت طلاب علوم دینی ساخته شده است.

دقت نظر هنری در وقف

وجود مناره‌‌های قطور و کوتاه بر فراز سردر که دارای تزئینات بدیع آجر کاشی است، قابل مقایسه با مناره‌های مدرسه سپهسالار تهران است. تزئینات پرکار بخش اعظم درگاه ورودی مسجد تزئینات درگاه ورودی و همچنین سطوح فوقانی، حجره‌های مشرف به میانسرا که با یک عقب نشینی نماهایی با قوس جناغی، هلالی به وجود آورده مزین است به نقوش هندسی، گل و بوته که عموما با رنگ‌های رایج در دوره قاجار یعنی رنگ‌های زرد، نارنجی، سیاه، سفید و صورتی رنگ‌آمیزی شده است. همه شیوه‌های به کار رفته در معماری مسجد خانم منحصرا از خصوصیات معماری دوره قاجار است، میانسرای مسجد زئینات کاشی‌کاری به رنگ زرد که بالای ورودی شبستان مسجد کار شده‌اند. اخیرا بر روی این بنای مهم تاریخی مرمت‌ها و تعمیراتی صورت گرفته است.