تاریخچه بنای کعبه
از آيات قرآن، احاديث و تواريخ اسلامى بر می‌آید كه خانه كعبه پيش از حضرت ابراهيم(ع)،حتى از زمان آدم برپا شده است؛ آيه 37 سوره ابراهيم گواهى مىدهد هنگامی كه ابراهيم با فرزند و همسرش به سرزمين مكه آمدند اثرى از خانه كعبه وجود داشته است.
دوره مجازی آموزش سبک زندگی و تفسیر قرآن کریم، به همت حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالامیر سلطانی به بیان نکات تفسیری و سبک زندگی آیات قرآن به ترتیب صفحات قرآن می‌پردازد. آنچه در ادامه می‌خوانید نکات سبک زندگی و تفسیری صفحه بیستم قرآن کریم است:
سبک زندگی قرآنی
رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ (128)
قانع نشدن به كمالات و درخواست تكامل بیشتر
با آن كه حضرت ابراهيم و اسماعيل(ع) هر دو در اجراى فرمان ذبح، عالىترين درجه تسليم در برابر خدا را به نمايش گذاردند، اما با اين همه در اين آيه از خداوند مىخواهند كه ما را تسليم فرمان خودت قرا رده. گويا از خداوند تسليم بيشتر و يا تداوم روحيه تسليم را مىخواهند.(1)
مقامات ابراهيم(ع)
- دريافتكننده وحى: «وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»(نساء 163)
- مقام امامت: «إِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا»(بقره 124)
- برگزيده مقام خليل اللهى: «وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا»(نساء 125)
- برخوداری از مقام عصمت پس از موفقيت در امتحانهاى بزرگ «وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» (بقره 124)
- پیامبری برگزیده: «وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ ۚ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا» (مريم 41)
لیکن با تمام این مقامات توقف را جایز نمی‌داند و در پی کمالات دیگر است و آن کمال، تسلیم محض بودن است و تا روح تسليم نباشد، بيان احكام سودى نخواهد داشت.
ابراهيم(ع) ابتدا از خداوند روح تسليم تقاضا مىكند، سپس راه و روش عبادت و بندگى را مىخواهد. «وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ ... أَرِنا مَناسِكَنا». خداوند متعال، کمالات علمی و عملی بیشتری را برای پیامبر اکرم(ص) در نظر گرفته و به وی فرمان می‌دهد که همچنان در راه رسیدن به تکامل تلاش مضاعفی انجام دهد: «قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْماً» (طه، 114) بگو پروردگارا علم مرا زياد كن و در بُعد عملی در سوره انشراح آیه 7 می‌فرماید: پس هنگامى كه از كار مهمى فارغ مىشوى به مهم ديگرى پرداز: «فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ». و سرانجام در آیه 99 سوره حجر به پیامبر اکرم(ص) فرمان می‌دهد که در تمام عمر دست از عبادت پروردگارت بر مدار و همواره او را بندگى كن تا مرگ فرا رسد: «وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ».
تفسیر
وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهِيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعِيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (127)
تاریخ بنای کعبه
از آيات مختلف قرآن و احاديث و تواريخ اسلامى به خوبى استفاده مىشود كه خانه كعبه پيش از ابراهيم(ع)، حتى از زمان آدم بر پا شده بود، در آيه 37 سوره ابراهيم از قول اين پيامبر بزرگ مىخوانيم: «رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ»: پروردگارا! بعضى از فرزندانم را در اين سرزمين خشك و سوزان در كنار خانه تو سكونت دادم.
اين آيه گواهى مىدهد موقعى كه ابراهيم با فرزند شيرخوارش اسماعيل و همسرش به سرزمين مكه آمدند اثرى از خانه كعبه وجود داشته است.
در آيه 96 سوره آل عمران نيز مىخوانيم: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً»: نخستين خانهاى كه به منظور پرستش خداوند براى مردم ساخته شد در سرزمين مكه بود. مسلم است كه پرستش خداوند و ساختن مركز عبادت از زمان ابراهيم آغاز نشده، بلكه قبلا و حتى از زمان آدم (ع) بوده است.
اتفاقا تعبيرى كه در نخستين آيه مورد بحث به چشم مىخورد نيز همين معنى را مىرساند؛ آنجا كه مىگويد: به ياد آوريد هنگامى را كه ابراهيم و اسماعيل پايههاى خانه(كعبه) را بالا مىبردند، و مىگفتند: پروردگارا! از ما بپذير تو شنوا و دانايى: «وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهِيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعِيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ».
اين تعبير نشان می‌دهد كه شالودههاى خانه كعبه وجود داشته و ابراهيم و اسماعيل پايهها را بالا بردند.
در خطبه معروف قاصعه از نهج البلاغه نيز مىخوانيم: «ا لا ترون ان اللَّه سبحانه اختبر الاولين من لدن آدم صلوات اللَّه عليه الى الاخرين من هذا العالم باحجار ...، فجعلها بيته الحرام ...، ثم امر آدم و ولده يثنوا اعطافهم نحوه ...»
آيا نمىبينيد كه خداوند مردم جهان را از زمان آدم تا به امروز به وسيله قطعات سنگى ... امتحان كرده است، و آن را خانه محترم خود قرار داده، سپس به آدم و فرزندانش دستور داد كه به گرد آن طواف كنند.
كوتاه سخن اينكه: آيات قرآن و روايات اين تاريخچه معروف را تاييد مىكنند كه خانه كعبه نخست به دست آدم ساخته شد، سپس در طوفان نوح فرو ريخت، و بعد به دست ابراهيم و فرزندش اسماعيل تجديد بنا شد.(2).
پيامها:
1- بانيان كارهاى نيك را فراموش نكنيم. «إِذْ يَرْفَعُ» «اذ» يعنى گذشته را ياد كن.
2- در مسير اهداف الهى، كار بنايى و كارگرى نيز عبادت است. لذا از خداوند قبولى آنرا مىخواهند. «يَرْفَعُ إِبْراهِيمُ الْقَواعِدَ ... رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا»
3- كار مهم نيست، قبول شدن آن اهميّت دارد. حتّى اگر كعبه بسازيم، در صورتی که مورد قبول خدا قرار نگيرد، ارزش ندارد. «رَبَّنا تَقَبَّلْ»
4- كارهاى خود را در برابر عظمت خداوند، قابل ذكر ندانيم. حضرت ابراهيم نامى از كار و بنايى خود نبرد و فقط گفت: «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا»
5- در روايات آمده است: از شرايط استجابت و آداب دعا، ستايش خداوند است. ابراهيم(ع) دعاى خود را با ستايش پروردگار همراه ساخته است. «إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»(3)
منابع:
1. قرائتى، محسن، تفسير نور، ج1، ص202.
2. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج1، ص454.
3. قرائتى، محسن، تفسير نور، ج1، ص202.
انتهای پیام
