اسلامی ندوشن به دنبال راه اعتدال برای ایران بود
استاد فلسفه اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: استاد اسلامی ندوشن به دنبال اعتدال برای ایران اسلامی بود و در این راه تلاش‌های زیادی به کار برد و نوشت و تدریس و تحقیق کرد.
به گزارش ایکنا، مراسم بزرگداشت محمدعلی اسلامی ندوشن، شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی، هشتم خردادماه با حضور جمعی از استادان دانشگاه در خانه اندیشمندان علوم اسلامی در تهران برگزار شد.
در این مراسم اصغر دادبه، استاد فلسفه اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، حسن بلخاری، استاد دانشگاه تهران، محمود اسعدی، همچنین فریدون مجلسی، نویسنده و مترجم به ایراد سخن پرداختند.
اصغر دادبه در سخنانی ضمن تمجید از شخصیت محمدعلی اسلامی، تأکید کرد: او به دنبال اعتدال برای ایران اسلامی بود و در این راه تلاش‌های زیادی به کار برد و نوشت و تدریس و تحقیق کرد. استاد ندوشن، ایران را خانه خود و آن را بی‌جایگزین می‌دانست و به همین جهت معتقد بود که باید عاشقانه ایران را نگه داریم.
این استاد دانشگاه افزود: وقتی می‌گوییم از ایرانیم فقط سخن از قطعه خاک و از شیری که گربه‌ای از آن باقی مانده نیست البته ما معتقدیم که این گربه از هر شیری بهتر است و باید در این فرهنگ بمانیم. امروز وقتی از تشیع حرف می‌زنیم، ظرفش ایران است و این ایران نجیب است که ارزش‌ها را نگه می‌دارد.
وی بیان کرد: وقتی انقلاب شد، من لیسانس گرفته بودم و وارد مقطع فوق لیسانس شدم و در آن موقع و به دنبال انقلاب این سؤال مطرح بود که جای دانش و دانشگاه کجاست؟ و من ذهنم درگیر این موضوع بود که آیا تحولات سیاسی ـ اجتماعی می‌تواند بر علم هم مؤثر باشد؟ الان بعد از گذشت 43 سال از انقلاب، فضا دگرگونی زیادی پیدا کرده است و هر کسی در باب علم دینی سخنی گفته و آن‌قدر این بحث آلوده شده است که حرف زدن سبب ایجاد پیش ذهنیت‌های منفی می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه باید رطب و یابس در این میانه و توسط اهل نظر تفکیک شوند، اضافه کرد: بنده در سال 1382 کتابی در این زمینه نوشتم که هنوز این نوع مباحث فعال نشده بود ولی بعد از آن مقطع، این مباحث رونق گرفت. من فارغ از جامعه خودمان مسئله را در نظر گرفته‌ام و سؤال من این است که علوم انسانی در جهان چگونه رشد می‌کند و نسبت آن با تحولات اجتماعی چیست؟
دادبه بیان کرد: علوم انسانی طوری نیست که مستقیما برگرفته از فرهنگ باشد، اگر علم بخواهد در فرهنگ مستغرق شود، هویت خود را از دست خواهد داد زیرا علم بشری هم استقلال دارد و می‌تواند نقد فرهنگ بکند و هم وابسته است یعنی در یک زمین خلاص از دغدغه دانشمندان رشد نمی‌کند.
وی افزود: وقتی ما نظریات علوم انسانی را در جامعه‌شناسی، علوم تربیتی و ... مطالعه می‌کنیم، پیوند روشنی با فضای زیستی اندیشمندان این علوم دارد. من تشبیه عکاسی را برای این مسئله در نظر می‌گیرم، زیرا هیچ عکسی بدون زاویه دید امکان گرفتن ندارد، یعنی شیئ و زاویه دید به شدت در هم تنیده هستند و این دو را نمی‌توان جدا کرد لذا اگر سه عکاس از یک صحنه واحد عکس بگیرند، سه عکس خواهد شد و علم هم همینطور است.
دادبه بیان کرد: یعنی علم از یکطرف مانند عکاسی باید به واقعیت بپردازد و از طرف دیگر زاویه دید اندیشمند مانند زمان و مکان و دغدغه‌ها و فرهنگ دخیل است. البته دیدگاه‌ها مختلف است ولی به هر حال آن چیزی که بنده را متقاعد می‌کند، در حد همین تمثیلی است که بیان شد.
وی افزود: در فرهنگ امروز که اسلامیت آن بارز شده و ایرانیت آن هم وجود دارد، چه بستری برای مفهوم‌پردازی می‌تواند حاصل شود؟؛ بنده با مطالعات مختصری که در زمینه اسلام هم داشته‌ام، این نکته نظرم را جلب کرده است که در علوم انسانی معاصر قابلیت انسان خیلی حاشیه‌ای شده است و بعد هم انقلاب شناختی ایجاد می‌شود که باز یک‌سونگر است.
دادبه تصریح کرد: بنده در مطالعات اسلامی خود به این نتیجه رسیده‌ام که به شدت عمل در بطن قرآن مورد توجه است با وجود تمامی مباحثی که درباره مشیت الهی و قضا و قدر و قدرت مطلقه الهی بیان شده است؛ انسان در قرآن با مفاهیمی مانند عمل و کسب و اخذ و ... روبرو است. برداشت بنده این است که عاملیت انسان از محکمات قرآن است و آیات متشابه باید براساس آن تأویل شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: در اندیشه اسلامی، عاملیت انسان محوری است ولی در علوم انسانی معاصر، حاشیه‌ای است در حالی که این عاملیت می‌تواند الهام‌بخش باشد. البته عاملیت را نباید با فردیت یکسان گرفت.
یادآور می‌شود، محمدعلی اسلامی ندوشن سوم شهریور ۱۳۰۴ در شهر ندوشن یزد به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی را در مدرسه ناصرخسرو ندوشن و سپس مدرسه خان یزد طی کرد و پس از آن به دبستان دین یاری رفت و دبیرستان را تا سوم متوسطه در دبیرستان ایرانشهر یزد گذراند.
وی در سال ۱۳۲۳ برای ادامه تحصیل به تهران رفت و بقیه دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند و مدرک لیسانس خود را از دانشکده حقوق دانشگاه تهران کسب کرد.
ندوشن در مدت ۵۰ سال بیش از ۵۰ کتاب و صد‌ها مقاله در باب فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی به رشته تحریر درآورده است. تأسیس فرهنگ‌سرای فردوسی و انتشار فصلنامه هستی از اقدامات او در زمینه اعتلای فرهنگ و ادب فارسی است.
برخی از کتاب‌های محمدعلی اسلامی ندوشن عبارتند از ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ، چهار سخنگوی وجدان ایران، تأمّل در حافظ، زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، داستان داستان‌ها، سرو سایه‌فکن، ایران و جهان از نگاه شاهنامه، نامه نامور، ایران را از یاد نبریم.
انتهای پیام
