تاثیر برخی سیاستگذاری‌های غلط در تفرقه میان شیعه و سنی

به گزارش ایکنا، مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با کارگزاران حج، ضمن تاکید بر مسئله وحدت شیعه و سنی تصریح کردند: «مدام صد بار تکرار می‌کنیم، [امّا] باز یکی از آن طرف صدایش بلند می‌شود راجع به مسئله‌ شیعه و سنّی و اختلافات و شکاف‌ها؛ چرا این کار را می‌کنند؟ چرا به سود دشمن کار می‌کنند؟»

در همین راستا، محمد منصورنژاد، مسئول کمیته دین‌پژوهی انجمن علمی مطالعات صلح ایران در گفت‌وگو با ایکنا به نقش برخی از سیاستگذاری‌های در عدم دستیابی به وحدت میان مذاهب اشاره کرد.

متن گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید؛

ایکناـ به نظر شما موانع وحدت شیعه و سنی در جامعه ایران چیست که همچنان برخی ساز اختلاف و تفرقه سر می‌دهند؟

سیاست‌های نظام در چهل سال گذشته مبتنی بر تقریب مذهب بوده است، یعنی در کلام و گفتار و بیانات بحث از وحدت شیعه و سنی است ولی سعدی بزرگ به ما گفت «سعدیا گرچه سخندان و مصالح گویی/ به عمل کار برآید به سخندانی نیست». می‌خواهم عرض کنم نمی‌شود دم از تقریب مذاهب بزنیم و دنبال وحدت شیعه و سنی باشیم ولی در عمل از اینکه یک مدیر سنی در یک منطقه سنی‌نشین به کار بگیریم، امتناع کنیم.

ابرمسئله ایران مسئله گسست است

ما در عمل داریم به تفرقه میان شیعه و سنی دامن می‌زنیم. پاسخ مختصر به این پرسش این است که برخی سیاست‌ها زمینه‌ساز تفرقه است و به اختلافات دامن می‌زند. البته فقط بحث شیعه و سنی نیست. به اعتقاد من ابرمسئله ایران گسست و تفرقه است؛ اعم از گسست میان دولت و ملت، گسست میان جنسیت زن و مرد، گسست قومی. این گسست‌ها پشت هم موج می‌زند و نتیجه‌اش وضعیت فعلی می‌شود. این روند، روند غلطی است. خروجی سیاستگذاری غلط در جاهای مختلف دیده می‌شود از جمله در مناسبات شیعه و سنی. اصلا مگر شیعه و شیعه با هم آشتی هستند؟ الآن شیعه، شیعه را تحمل نمی‌کند بعد شما انتظار دارید شیعه، سنی را تحمل ‌کند. متاسفانه گاهی حرفی که می‌زنیم با عملمان، شعارمان با سیاست‌گذاری‌مان هماهنگ نیست. این نه تنها به تفرقه شیعه و سنی دامن می‌زند بلکه به انشقاق در همه سطوح دامن می‌زند.

ایکناـ از نظر شما سفر حج که هر ساله برگزار می‌شود چه ظرفیتی در راستای وحدت‌آفرینی دارد و ما چقدر از این ظرفیت بهره بردیم؟

در داستان حج هم همین ماجرا وجود دارد. سیاستگذاری‌های کشور ما از یک‌سو و سیاست‌گذاری‌های کشور عربستان از سوی دیگر با هم تعارض دارد. مشکل، مشکل مردم و مسلمان‌ها نیست، مشکل شیعه و سنی نیست، مشکل حجاج نیست، بلکه دو نظام سیاسی با هم سیاست متفاوت و حتی متعارض دارند. عجیب است که عربستان با کشور مسلمان ایران رابطه دورتری از کشورهای غیر مسلمان دارد.

به عبارت دیگر بیش از اینکه آموزه‌های دینی، بیش از اینکه نصوص دینی، بیش از اینکه سیره معصومین به این شکاف دامن بزند عملکرد مقامات سیاسی وهابی به این مسئله دامن می‌زند.

حتی در احکام هست که حاجی نمی‌تواند حتی یک پشه را بکشد؛ یعنی اینقدر باید از خشونت فاصله بگیرد و مدارا داشته باشد و دیگران را بپذیرد. آنجا نه زن و مرد مطرح است، نه سفیدپوست و سیاه‌پوست مطرح است و همه این قیود فرو می‌ریزد و همه یکدست هستند.

ضرورت کاهش ابعاد سیاسی حج

حاصل کلام اینکه اگر قرار است از حج وحدت دربیاید باید طرفین ابعاد سیاسی را کمتر کنند، اختلافات فقهی را هم کمرنگ کنند. وقتی نبی مکرم(ص) وضو می‌گرفت همیشه یا آب را از پایین به بالا می‌ریخت یا از بالا به پایین می‌ریخت. هنگامی که نماز می‌خواند یا با دست بسته نماز می‌خواند یا باز دست باز نماز می‌خواند ولی الآن سنی می‌گوید اگر هنگام نماز دست باز باشد نماز باطل است، شیعه هم می‌گوید اگر هنگام نماز، دست بسته باشد نماز باطل است. سنی می‌گوید اگر در هنگام وضو از بالا آب ریختنی وضو باطل است، شیعه می‌گوید اگر از پایین ریختی وضو باطل است. این اختلافات باید کم‌رنگ بشود.

باید گرایشات فقهی تقلیل پیدا کند چنانکه در مسئله استهلال، امام موسی صدر می‌گوید باید کل جهان اسلام استهلال‌شان یک‌روز شروع شود و عید فطرشان یک روز باشد. ایشان هم مجتهد مسلم بود. این یک نگاه فقهی است. فهم دینی‌ ایشان به اینجا رسیده بود که باید وحدت داشته باشیم. اگر ابعاد فقهی کم‌رنگ شود ابعاد اخلاقی و آداب اسلامی ما را به سمتی می‌برد که همدیگر را بهتر درک کنیم.

باید توجه داشته باشیم که در قرآن کریم، در نهج البلاغه شریف و در صحیفه سجادیه به صراحت سب و لعن منع شده است. یاران امیرالمومنین(ع) در زمان جنگ به معاویه فحش دادند امام فرمود من دوست ندارم شما به دشمنان فحش بدهید. متاسفانه ما که شیعه هستیم به همدیگر، به اهل سنت، به رهبرانشان دشنام می‌دهیم. باید از این مداح‌بازی‌ها کاسته شود تا نگاه‌های عرفانی، اخلاقی و سازنده که فوق‌العاده در اسلام زیاد است مورد تاکید قرار گیرد.

توجه کنیم که پیامبر(ص) رحمه للعالمین است و در قرآن بر این مسئله تاکید شده است. باید روح رحمانی اسلام، روح صلح‌آمیز و آشتی‌جویانه اسلام، در حج نشان داده شود.