درسی تاریخی از بیعت نکردن امام حسین(ع) با طاغوت

نهضت سیدالشهدا(ع) و ایستادگی آن امام معصوم در برابر انحراف و تسلیم نشدن در برابر فشارها به بهای شهادت، همواره درسی مهم برای پیروان و شیعیان راستین اهل‌ بیت(ع) بوده است. امام حسین(ع) همواره تأکید داشت که هیچ‌گاه ذلت بیعت با یزید را نخواهد پذیرفت و  هیچ‌گاه در خفا یا آشکارا حاضر به سازش با فساد و طاغوت نخواهد شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ سیدبلال وهبی، کارشناس اسلامی و قرآن‌پژوه اهل لبنان در یادداشتی با عنوان «ارزش‌ها و مواضع نهضت حسینی» به درسی جاودانه از این نهضت برای مواجهه با باطل و طاغوت پرداخته است. در ادامه ترجمه این مطلب از نظر می‌گذرد؛

اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا أبا عَبْدِاللهِ وَعَلَى الأَرْواحِ الَّتي حَلَّتْ بِفِنائِكَ، عَلَيْكَ مِنّي سَلامُ الله أَبَداً ما بَقيتُ وَبَقِيَ اللَّيْلُ وَالنَّهارُ، وَلا جَعَلَهُ اللهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّي لِزِيارَتِكُمْ، اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ، وَعَلى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ، وَعَلى أَوْلادِ الْحُسَيْنِ، وَعَلى أَصْحابِ الْحُسَيْنِ.

دو جمله از امام حسین(ع) نقل‌ شده که بسیار مهم است. هنگامی‌که ولید بن عتبه، والی مدینه از امام(ع) خواست با یزید بیعت کند، ایشان فرمود: «چون منی با چون اویی بیعت نمی‌کند.» جمله دوم اینکه فرمود: «اما بیعتی که از من طلب کردی، چون منی، در خفا بیعت نمی‌کند.»

این دو جمله تنها بیانگر موضع تاریخی امام حسین(ع) در مورد بیعت با یزید نیست، بلکه حاکی از شیوه‌ای پیوسته در طول تاریخ چه پیش از امام و چه پس از ایشان است، و این شیوه مادامی‌که حسینیانی باشند که به آن ایمان داشته باشند و راه حسین(ع) را بروند، ماندگار خواهد بود.

از سویی این دو جمله را می‌توان معیاری برای سنجش مواضع در ارتباط با شیوه و راه امام حسین(ع) و اصول ایشان دانست.

حقیقت این است که مواضع امام حسین(ع) در نهضت خود و همچنین مواضع پدر، برادر و جدش رسول(ص) و مواضع فرزندان وی، شیوه و روشی را برساخته است که تا امروز نیز راهنما و معیار عمل هر فردی است که به مکتب ایشان تعلق داشته و از شیوه آن‌ها پیروی می‌کند.

امروز نیز هیچ رهبر شیعی را نمی‌توان یافت که ذلت و خواری را بپذیرد و اگر پای او بلغزد، مردمی که در مکتب امام حسین(ع) تربیت شده‌اند و با شعار «هیهات منّا الذلّة» پرورش یافته‌اند او را سرنگون خواهند کرد و به رهبری او گردن نخواهند گذاشت.

کلام امام حسین(ع) معیاری برای مبارزه با طاغوت

این کلام که «چون حسین(ع) با چون یزیدی بیعت نمی‌کند»، تعبیر حسینی شگفت‌انگیزی است که دلالتی بسیاری ژرف و ارزشمند دارند. امام حسین(ع) نمی‌گوید: «من با یزید بیعت نمی‌کنم»، این کلام معنایی جز این نداشت که ایشان نمی‌خواهد با یزید بیعت کند، و معنایی بیشتر ندارد، اما هنگامی که می‌گوید: «چون منی با چون اویی بیعت نمی‌کند» این کلام از موضعی غیر شخصی حکایت می‌کند که انگیزه‌ای عشایری یا قبیله‌ای یا از این دست ندارد، بلکه این کلام سخنی فراتر از این امور است.

امام حسین(ع) شخصی معتقد به اصول و امامی معصوم است و رسالت او حفظ دین، امر به‌ معروف و نهی از منکر و برپایی حکومت عادل و مبارزه با ظالم و طاغوت است. یزید، طاغی، فاسق و فاجر است و برای امام حسین(ع) به هیچ عنوان ممکن نیست که با وی بیعت کند.

نقش امام حسین(ع) و جایگاه او در دین و مقام وی در میان امت اسلام ایشان را تنها فردی ساخته است که می‌تواند به حاکم، مشروعیت بدهد یا این مشروعیت را از او سلب کند و هرگونه پذیرش، سکوت، یا کرنش در برابر طاغوت، به معنای دادن فرصت برای طغیان بیشتر است. شخصیتی الهی مانند امام حسین(ع) نمی‌تواند با چون یزیدی بیعت کند.

این تعبیر معیاری برای مواضع تمام افرادی ایجاد می‌کند که پس از امام حسین(ع) می‌آیند و راه او را می‌روند، از این‌ رو در برابر طغیان افرادی مانند یزید در زمینه فکر، عقیده و رفتار سکوت نخواهند کرد. امام حسین(ع) تنها یک شخص نیست بلکه رفتار او شیوه‌ای است که از نخستین پیامبر بر روی زمین تا آخرین ولی خداوند الهام گرفته و یزید را نیز می‌توان تجسم شیوه‌ای دانست که از نخستین شقی تا آخرین شقی بر روی زمین پیوسته بوده است. واقعیت نشان می‌دهند که موضع امام حسین(ع) در این زمینه می‌تواند معیاری برای مواضع تمام علما و رهبران شیعه در طول تاریخ باشد.

درس امام حسین(ع) برای دوری از نفاق

جمله دوم آن حضرت یعنی: «چون منی در خفا بیعت نمی‌کند»، از آن روست که امام حسین(ع) این‌گونه نیست که در خفا به شکلی رفتار کند و در آشکار به شکلی دیگر. ظاهر و باطن امام حسین(ع) تفاوتی ندارد. چرا که او حجت خدا، برگزیده خلق و اسوه آن‌ها و نمونه‌ای است که باید به او اقتدا کرد و چنین انسانی باید ظاهر و باطن یکسانی داشته باشد و اگر این‌گونه نبود، مردم را به دروغ و نفاق رهبری می‌کرد و امام حسین(ع) این‌گونه نیست و هرکسی که خود را به امام حسین مرتبط می‌داند نیز نمی‌تواند این‌گونه باشد.

از این‌ رو در زمان خود نیز این امر را در میان افرادی که خود را حسینی می‌دانند آشکارا می‌بینیم. لذا مانند شفافیت، راست‌گویی و وفای به عهدی را که در پیروان امام حسین(ع) سراغ داریم، نمی‌توان نزد هیچ‌کس حتی در جنبش‌های اسلامی که خود را از نظر فکری و سیاسی به اسلام ملتزم می‌دانند، نیز نمی‌توان یافت.

ترجمه: سعید عدالت جو