زائرانی که مشقِ ایستادگی می‌کنند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجت‌پناه، دبیر کانون‌های خدمت رضوی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به حدیث «مَن بَکی أَو أَبکی أَو تَباکی فی مُصیبهِ الحُسین حُرِّمَت جَسَدَهُ علی النار و وَجَبَت لَهُ الجَنَّه» از امام صادق(ع)، اظهار کرد: ایشان فرمودند هرکسی در مصیبت امام حسین(ع) بگرید یا بگریاند و یا (اگر گریه‌اش نیامد) خود را به حالت گریه بزند، جسدش بر آتش حرام شده و بهشت بر او واجب می‌شود. از این حدیث اینگونه استفاده می‌کنم که خوشا به حال کسی که به زیارت سیدالشهدا(ع) برود، دیگران را به زیارت بفرستد یا حالت رفتن را داشته باشد.

وی با تأکید بر آیات جهاد قرآن کریم به‌ویژه ناظر به موضوع تحریک و تحریض، ادامه داد: خداوند در آیه فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ ۚ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ (نساء/۸۴)، رسولش را نسبت به تشویق مؤمنان به جهاد توصیه می‌کند؛ همچنین در سوره مبارکه انفال، آیه ۶۵ نیز خداوند خطاب به حضرت می‌فرماید: ای رسول، مؤمنان را بر جنگ ترغیب کن که اگر بیست نفر از شما صبور و پایدار باشند بر دویست نفر غالب خواهند شد، و اگر صد نفر بوده بر هزار نفر از کافران غلبه خواهند کرد، زیرا آنها گروهی بی‌دانشند.

حجت‌پناه با اشاره به سوره برائت (توبه) و با تصریح اینکه خداوند در این سوره تمام بهانه‌ها را از ما سلب می‌کند، گفت: ما معضل سنگین شدن و به زمین چسبیدن را داریم و خدا در آیه ۳۸ سوره خطاب به مؤمنان می‌فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَا لَكُمْ إِذَا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ، یعنی چرا سنگین شده‌، به زمین چسبیده‌اید و سخت دل بسته‌اید؟ در ادامه آیه می‌فرماید: أَرَضِيتُمْ بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الْآخِرَةِ ۚ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ، آیا راضی به زندگانی دنیا عوض آخرت شده‌اید؟ در صورتی که متاع دنیا در پیش عالم آخرت اندکی بیش نیست. اگر منفعت‌های دنیوی بر ما انسان‌ها حاکم است و با حساب و کتاب منفعت‌گرایانه هم بخواهیم زندگی کنیم باید نسبت به آخرت شوق و علاقه بیشتر داشته باشیم، همچنان که امام علی(ع) در حدیثی فرمودند: «لَوْ کُنّا لا نَرْجُو جَنَّةً وَلا نَخْشى نارا وَلا ثَوابا وَلا عِقابا لَکانَ ینْبَغى لَنا اَنْ نُطالِبَ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ فَاِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلَى سَبیلِ النَّجاحِ؛ اگر ما امیدى به بهشت و ترسى از دوزخ و انتظار ثواب و عقاب نمی‌داشتیم، ناچاریم که به سراغ فضایل اخلاقى برویم و در پی آن برویم، چرا که آن‌ها راهنماى رستگارى هستند».

هر جایی جز کربلا، مبدأ زیارت است

این مدرس حوزه علمیه استان در تبیین حالت‌های رفتن و مشخصات مبدأ زیارت امام حسین(ع)، بیان کرد: از پیرزنی که تمام داشته‌های خود را که دو عدد تخم‌مرغ است برای کمک به جبهه‌های حق علیه باطل می‌آورد تا بانویی که پسرانش را راهی جبهه می‌کند، حال خوش رفتن را بازگو می‌کنند؛ خداوند در آیه ۲۴ سوره برائت خطاب به رسولش هشت مورد را شامل پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان خود و اموال و مال‌التجاره و منازل می‌شمارد و می‌فرماید اینها نباید عزیزتر از خدا و رسولش برای جهاد در راه حق باشند.

حجت‌پناه با تأکید بر حال خوب عازم بودن و رفتن به زیارت، تصریح کرد: این حال خوب باید در کلام ما نیز جاری و ساری باشد و اطرافیان را نیز نسبت به عازم بودن تشویق کند؛ زیارت اربعین به تعبیر امام حسن عسکری(ع)، از نشانه‌های مؤمن است و مگر می‌شود یک مؤمن بی‌علامت باشد؟ ارزش انسان می‌تواند محدود باشد و با همین نشانه‌هاست که ارزش و اعتبار می‌یابد، حال و هوای همه مؤمنان باید رفتن و عازم بودن باشد.

وی افزود: جامعه دینی در ایام منتهی به اربعین حسینی عازم است، حال سفر و حرکت دارد و همگان با دل‌های کنده شده حال و هوای یک مسافر و عازم بیقرار را دارند و یکدیگر را نیز تشویق می‌کنند. در این ایام هر جایی جز کربلا مبدأ برای زیارت حضرت اباعبدالله(ع) است و حال مبدأ جز رفتن و عزیمت نیست.

حجت‌پناه با اشاره به اینکه ما با پشتوانه و تشویق و ملامت سوره برائت عازم سفر اربعین شدیم، بیان کرد: اثر واقعی روح اسلام و محبت نسبت به پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) را در آنجا مشاهده می‌کنیم که وقتی افرادی از اعزام به جبهه معاف می‌شدند، از پای نمی‌ایستادند. وقتی به تعبیر آیه ۹۱ سوره برائت گروهی از ناتوانان و بیماران و فقیران که خرج سفر (و نفقه عیال خود را) نداشتند از جهاد معاف می‌شدند یا پولی برای همراهی پیامبر(ص) در جهاد نداشتند، از شدت حزن اشک از چشمانشان جاری می‌شد. کسانی هم که به هر دلیلی از سفر اربعین معاف شده و در مبدأها جا می‌مانند، اگرچه از قطرات عرق بر جبین در پیاده‌روی اربعین بازمانده‌اند اما با چشمان پر از اشک حالت عزیمت و رفتن دارند.

این حافظ کل قرآن با اشاره به آیات ۷۹ و ۸۰ سوره برائت و ملامت سخت خداوند نسبت به مسخره‌کنندگان مسیر جهاد، بیان کرد: وقتی صحبت از جهاد است، اصل دین و ناموس دینی مطرح است و لذا حتی صحبت‌ها و سخنان نیز تأثیرگذار هستند و خداوند بر حرف‌ها هم دقت دارد و تمسخرها را که دلسردکننده هستند ملامت می‌کند، چرا که مجموعه انسان‌های دلسرد یک جامعه دلسرد و ناامید را ایجاد می‌کند، خدا در این آیات هشدار می‌دهد که تمسخرکنندگان این مسیر به عذاب الهی دچار می‌شوند. بنابراین تمسخرکنندگان کسانی هستند که این غذای لذیذ عزیمت و راهی شدن را مسموم کرده و نه تنها خود به راه نرفته‌اند بلکه راه دیگران را نیز سد می‌کنند.

از مبدأ ولایت تا مقصد شهادت

حجت‌پناه با استناد به آیه ۹۳ سوره برائت و با تأکید بر زشتی عمل کسانی که با وجود استطاعت از جهاد سر باز می‌زنند، گفت: با همین تعبیر باید گفت چه نازیبا و کریه است که کسی توان و قدرت راهی شدن به زیارت داشته باشد اما در مبدأ بماند و از رفتن بازماند، چنین مؤمنی به کار خدا و رسولش نخواهد آمد چرا که امروز باید برود و نقطه‌ای بر صفحه و قطره‌ای از دریای مؤمنان در برابر جبهه استکبار باشد.

وی تأکید کرد: وقتی به نجف اشرف که مبدأ دوم زیارت است می‌رسیم از دریای بیکران و پرتلاطم ولایت به اقیانوس آرام و آرامبخش شهادت اباعبدالله(ع) در کربلا می‌رسیم. نجف وادی شور و هیجان علوی و موضع غصه خوردن‌های امیرالمؤمنین(ع) است که اقتدار و صلابت‌ها و رشادت‌های علوی، نشکستن‌ها در مقابل دشمنان و شکستن‌ها در محضر خدا را تداعی می‌کند. امام علی(ع) به ما می‌آموزند که برای دین خدا باید حرکت کنیم، سر از پا نشناسیم و شب و روز ندانیم و به تعبیر آیه ۲۷۴ سوره مبارکه بقره، روز و شب و در نهان و آشکار برای کار خیر تلاش کنیم.

حجت‌پناه بیان کرد: حضرت نوح و تمام پیامبران اولوالعزم در برابر مقام و شخصیت امیرالمؤمنین(ع) کرنش می‌کنند و سر تعظیم فرو می‌آورند و به تعبیر حدیث نبوی، هر كسی می‌خواهد نوح را در پايداری، آدم را در دانايی، ابراهيم را در بردباری، موسی را در زيركی و عيسی را در پارسايی‌اش بنگرد، بايد كه به علي بن ابیطالب نظر كند تا همه را يکجا ببيند.

این کارشناس مذهبی در استان با ذکر اینکه در زیارت اربعین، طریق را از مبدأ ولایت به مقصد شهادت طی می‌کنیم و سرنوشت محبان آل‌الله جز شهادت نیست، گفت: بقیناً طریق وسیله است و کسی که طی این طریق می‌کند تمام هم‌مسلک‌ها و هم‌طریقان خود را از رنگ‌ها و نژادها و ملیت‌های مختلف می‌بیند و با آنان همراه می‌شود. این جمعیت چند میلیونی فقط متشکل از مسلمانان و شیعیان نیست بلکه یهودی اصیل یا مسیحی اصیل نیز که آزادی و آزادگی و عدالت را محور می‌داند، در این طریق گام می‌گذارند، اینان همگی مجذوب شعارهای اسلامی و انقلابی و اسلام ناب محمدی هستند.

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه همه ما به دست امام خمینی(ره) در زمره مستضعفان عالم در برابر جبهه استکبار قرار داریم، افزود: تمام مستضعفان عالم در این ایام دلشان برای طریق نجف تا کربلا کنده می‌شود و همه را در این مسیر می‌بینیم. صفوان جمّال گفت: از حضرت صادق(ع) اذن گرفتم به زیارت مولایمان حسین بن علی(ع) بروم و از ایشان درخواست کردم آنچه را باید در این مسیر انجام دهم، بیان فرمایند. آن حضرت فرمود: أَكْثِرْ مِنَ الْبَرَاءَةِ مِمَّنْ أَسَّسَ ذَلِكَ عَلَيْه (الحسین(ع))، در این مسیر، از کسانی که اساس قتل حسین بن علی(ع) را بنیان نهادند، بسیار برائت بجو.

این حافظ کل قرآن کریم مسئله برائت و برائت‌جویی را در حالت رفتن بر طریق اربعین بسیار مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: اسلام دینی خمود و افسرده و سست و یا یک دین تک‌بُعدی و تک‌بال نیست بلکه اسلام مجهز به دو بال ولایت و برائت است و مسلمین هم تولی و تبری‌جو هستند. در مسیر اربعین، به برکت مقصد یعنی جایی که اجابت دعا و شفا تنها در آنجاست، می‌خواهیم از خانه دنیوی دل بکنیم و حرکت کنیم و به منزل اصلی یعنی مضجع شریف و نورانی امام حسین(ع) برسیم و نمازمان را تمام و کمال به جا آوریم.

خانه اصلی در کربلاست

حجت‌پناه ادامه داد: خانه اصلی و مسکن و آرامش دل ما در آنجاست اما به دلیل اقتضائات و شرایط و نظام جغرافیایی در جاهای مختلف کره زمین ساکن شده‌ایم. خدا نیز به زائران اباعبدالله الحسین(ع) چون مهمانان خود توجه دارد و گویی خدا نیز می‌گوید که مسجد و خانه اصلی من کربلاست.

وی با تأکید بر اینکه با وجود حضور انسان‌هایی با مسلک‌ها و ادیان و ملیت‌های مختلف در زیارت اربعین همه مظلوم و مستضعف هستیم، گفت: همه به کربلا آمده‌ایم تا مظلومیت را مشق کنیم، ما مظلومیم اما مُنظلم و ستم‌پذیر نیستیم بلکه ما در برابر ظلم می‌ایستیم و در کربلا مشق ایستادگی می‌کنیم. هر کدام از زائران حسینی بذری در سینه دارند و در کربلا وجودشان آبیاری می‌شود؛ همگان به تعبیر آیه ۴ سوره رعد، با یک آب مشروب می‌شوند اما هر کسی به اقتضای بذر وجودش از این آب حیات بهره‌مند می‌گردد و هر کدام بوی خاص خود و ثمر خود را خواهد داشت.

حجت‌پناه با اشاره به اینکه زائران حسینی در این ایام ثمرات مسیر را به شهرها و ولایات خود باز می‌گردانند، تصریح کرد: زائران حسینی در این مسیر شبیه‌ترین سبک زندگی به ایام ظهور را می‌بینند و تجربه می‌کنند و چند روز تجربه این زندگی در سفر اربعین قرار است به ۳۶۵ روز سال تعمیم یابد. یک سبک زندگی به عشق هدف و مقصد مقدس، شفای در تربت، اجابت تحت قبه که تمام بیداردلان عالم را به سمت کربلا می‌کشاند، موکب‌داران موکب برپا می‌کنند و هر فردی هر چه دارد در راه این مقصد مقدس می‌گذارد.

تجربه یک سبک زندگی ویژه

مدرس حوزه علمیه استان با تأکید بر اینکه زائران حسینی هیچ احساس کمبودی نداشته و خود را ذیل توجهات سیدالشهدا(ع) می‌بینند، ادامه داد: زائر حسینی در حرم مطهر ندا سر می‌دهد که يَا أَبا عَبْدِ اللّٰهِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ تَشْهَدُ مَقَامِي، وَتَسْمَعُ كَلامِي، وَأَنَّكَ حَيٌّ عِنْدَ رَبِّكَ تُرْزَقُ فَاسْأَلْ رَبَّكَ وَرَبِّي فِي قَضَاءِ حَوَائِجِي، امام حسین(ع) مقام زائر را می‌بینند و به او توجه دارند. ایشان مظهر صفات الهی هستند و خداوند آن کسی است که او را شنیدنی از شنیدن دیگر بازنمی‌دارد، آن‌که خواهندگان او را به اشتباه نمی‌اندازند و آن‌که اصرار اصرارکنندگان او را خسته نمی‌کند.

حجت‌پناه تأکید کرد: اباعبدالله(ع) به تک‌تک زائرانشان توجه دارند و حرم ایشان اجتماعی از اهل‌بیت(ع) است چرا که هر کسی از زائران بلیط این سفر معنوی و امضای نهایی را با توسل به یکی از این بزرگواران دریافت کرده است. همه اهل‌بیت(ع) برای برپایی باشکوه این اجتماع معنوی و عظیم بشری زحمت می‌کشند. زائران مانند خسی در میقات که نفسی محدود و کوچک دارند وقتی مانند قطره‌ای به دریای بیکران وصل می‌شوند، صفت نامحدود بودن به خود می‌گیرند و گویی خس جزئی از میقات می‌شود.

حکمت‌های مسیر اربعین تمام ناشدنی است

دبیر کانون‌های خدمت رضوی در استان با اشاره به اینکه زائر حسینی با کوله‌باری از تجربه، تبادل اطلاعات و حس‌های خوب و توان مضاعف باز می‌گردد، تصریح کرد: اگر روزی نکات قرآن تمام شد، حکمت‌ها و زیبایی‌های این سفر معنوی اربعین نیز تمام خواهد شد؛ همانطور که قرآن سرشار از حلاوت، طراوت و شیرینی نامحدود است، حلاوت و طراوت پیاده‌روی اربعین نیز تمام نخواهد شد، این دو ثقل گرانبهای به یادگار مانده از پیامبر راستگویمان و از یکدیگر جدایی ناپذیرند.

حجت‌پناه بیان کرد: فتنه‌ای از صفین آغاز می‌شود و این فتنه با بر سر نیزه کردن اوراق قرآن تداوم می‌یابد که تا منجلاب درک اسفل جهنم پیشروی می‌کند و ریشه می‌دواند تا روزی می‌آید که فتنه‌گران، نه اوراق قرآن بلکه سر قرآن ناطق و قاری قرآن را بر فراز نیزه قرار می‌دهند. در جای‌جای حرکتشان اباعبدالله(ع) قرآن تلاوت می‌کنند و حتی سر بریده ایشان نیز بر سر نیزه قرآن می‌خواند. تو گویی وقتی ذکر مصیبت اهل‌بیت(ع) را می‌شنویم یا کلام و سبک زندگی قرآنی آنان را مطالعه می‌کنیم و یاد می‌گیریم، در حال قرائت قرآن هستیم.

وی با بیان اینکه تمام معادلات معنوی در کربلا به اوج خود می‌رسد، تصریح کرد: سعی بین صفا و مروه در اینجا تبدیل به سیر می‌شود، نه سیر از دو کوه سنگی بلکه سیر از دو منبع فیض برخاسته از نور ولایت تا شهادت. زیبایی‌های چنین سیری تمام‌ناشدنی و نامحدود بوده و نکات این طریق پر فیض درس‌آموز است.