زندگی زناشویی؛ از معامله تا تعامل
رئیس کانون کلینیکهای مددکاری اجتماعی استان اصفهان گفت: وقتی زوجین بپذیرند که هر کدام در ایجاد رابطه خوب سهیم هستند، خود را مسئول می‌دانند و با پذیرش این موضوع متوجه می‌شوند که معامله، برنده و بازنده در این فرایند بی‌معناست؛ آن وقت است که معامله به تعامل تبدیل می‌شود.
به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست معرفی، بررسی و نقد کتاب «برنده بازنده؛ مهارت‌های حل تعارض همسران» روز گذشته، پنجم بهمن در دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
حجت‌الاسلام مسعود نورعلیزاده میانجی، نویسنده کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد در این نشست با بیان اینکه تلاش من معطوف به تألیف کتاب به‌صورت کاربردی بوده است، اظهار کرد: بسیاری از مطالب نه به‌صورت علمی، بلکه به روش مهارتی، کاربردی و گام به گام بیان شده و با یک‌سری جدول‌ها و تمرین‌ها، روش حل مسئله آموزش داده شده است.
وی افزود: یکی دیگر از کاربردهای در نظر گرفته شده برای کتاب، این بود که در کنار مشاوران، مربیان و افراد فعال در زمینه خانواده و زوج‌درمانی قرار گیرد و ابزار کمکی، مطالعاتی و تمرینی برای آنها باشد، زیرا مهارت‌ها و تمرین‌های جلسات مشاوره بسیار زیاد است و بسیاری از اوقات، فرصت کافی برای مشاور یا هزینه کافی در اختیار مراجع قرار ندارد تا همه جلسات را به‌صورت حضوری طی کند. لذا، این کتاب کمک خوبی برای مشاوران و روانشناسان است تا سرنخ‌ها و گره‌های کور را به زوجین نشان دهند و تمرین‌ها از طریق کتاب انجام شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد با بیان اینکه دو رویکرد پیشگیرانه و مداخله‌ای در حل تعارضات وجود دارد، گفت: رویکرد پیشگیرانه برای همسران اولویت دارد و آنها باید مهارت‌های حل مسئله و تعارض و نیز سبک‌های مواجهه با تعارض را در کنار سایر مهارت‌های زندگی بیاموزند. آشنایی با سبک‌های گوناگون در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی حائز اهمیت است، تا فرد بتواند شیوه درستی در مقابل مسائل زندگی اتخاذ کند.
وی ادامه داد: اولین مواجهه افراد با مشکلات، واکنش‌های عاطفی و هیجانی مثل ترس، اضطراب و ناامیدی است و افراد بعضا بر اساس این هیجان‌ها، رفتارهای ناکارآمدی از خود بروز می‌دهند که آتش مشکلات را شعله‌ورتر میکند.
مهارت‌های حل تعارض
نورعلیزاده میانجی با بیان اینکه تمرکز کتاب بیشتر بر مهارت‌های حل تعارض است، گفت: در خصوص تعارضات، یک مرحله پیشین وجود دارد که به عوامل، دلایل و زمینه‌های ایجاد مشکلات می‌پردازد. در فصل اول کتاب، به‌طور خلاصه به عوامل ایجاد تعارضات و مشکلات پرداخته شده است؛ مثل اختلالات روانی، تیپ‌های شخصیتی و باورها و عقاید مختلف که دلیل بسیاری از مشکلات میان زوجین را تشکیل می‌دهد. بعضی از عوامل نیز پنهان و ناهشیار هستند. برای مثال، مردی که عقده اقتدار، در رأس خانواده بودن و رهبری دارد، بدون توجه به این مسئله در موارد دیگر با همسر خود دچار چالش و مشکل می‌شود.
وی افزود: در فصل دوم با عنوان «هفت‌سنگ زندگی»، زمینه‌های تعارض خانواده در دوره‌های رشد مورد توجه قرار گرفته که در کمتر کتابی به این موضوع توجه شده است. در هر دوره زندگی زناشویی، تعارضات و مشکلاتی ایجاد می‌شود که در این فصل به آن پرداخته‌ایم. در فصل سوم نیز نحوه رویارویی با تعارضات و سبک‌های مواجهه با مشکلات بیان شده که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا رویکردهای مخرب و سازنده‌ای وجود دارد که می‌تواند باعث حل یا اوج‌گیری مشکلات شود، اگرچه پیش‌فرض‌هایی برای حل مسئله نیاز است که اگر آنها را بدانیم، حل مسئله بسیار آسان می‌شود. برای مثال، وقتی معنا و پیش‌فرض‌های بنیادین زندگی به‌دلیل مشکلات را ندانیم و توقعات رؤیایی از زندگی داشته باشیم، نمی‌توانیم آمادگی روانی برای حل تعارضات به‌دست آوریم.
نویسنده کتاب «برنده بازنده» ادامه داد: در فصل چهارم، مراحل و گامهای حل تعارض به‌عنوان اصلیترین فصل بیان شده است. مرحله اول در حل تعارض، «ایست» نام دارد که در آن تخلیه هیجان‌ها و یافتن آمادگی لازم برای گفتوگو اتفاق می‌افتد. مرحله دوم، اتفاق نظر درباره مشکل و تعیین مشخص مشکل و مسئله و مرحله سوم، اقدام عملی برای حل تعارض و یافتن راه‌حل مناسب است. در این کتاب، مدل و الگویی مطرح شده که در آن مهارت‌های مذاکره و مصالحه وجود دارد. سبک‌های متعددی در حل مسئله مطرح‌اند که یکی، مصالحه‌مدار و دیگری، مشارکتی مسئله‌مدار است.
وی اضافه کرد: اگرچه سبک مصالحه‌مدار هم ارزش دارد، اما ارزش آن از سبک مشارکتی کمتر است، چراکه با سازش، کوتاه آمدن و صلح، رضایت نسبی ایجاد می‌شود، اما ما به دنبال رضایت کامل هستیم. لذا، اولویت با سبک مشارکتی است، اما این سبک همیشه قابل استفاده نیست و همواره نمی‌توان هر دو سمت تعارض را راضی نگه داشت. لذا، گاهی لازم است که فوت و فن‌های مذاکره و مصالحه را به‌کار ببریم تا آرامش بر زندگی حاکم شود و بعد از آن، با به‌دست آوردن صمیمیت نسبی، شروع به حل اساسی مسئله بر اساس روش مشارکتی کنیم.
نورعلیزاده میانجی افزود: در فصل آخر کتاب نیز نکات کاربردی بر اساس تجربیات مشاوره‌ای بیان شده است. یکی از معایب بعضی از کتاب‌های مهارتی این است که کمتر نمونه‌های عملی را به‌صورت کامل بیان می‌کنند، اما در این کتاب نمونه عملی بیان شده و همه موارد ذکر شده در کتاب نیز بر اساس نمونه‌ها توضیح داده شده است.
تأثیر رابطه بر ایجاد و حل تعارضات
بتول امین‌جعفری، رئیس کانون کلینیکهای مددکاری اجتماعی استان اصفهان نیز در این نشست، ضمن تقدیر از نگارش کتاب «برنده بازنده» گفت: عناوین و مفاهیم خوب و متفاوتی که برای فصل‌های کتاب انتخاب شده، از نکات مثبت آن است. مفاهیمی مثل «هفت‌سنگ زندگی»، «ترک‌های زندگی» و «همه‌فن‌حریف»، انتقال مطلب را به خوبی انجام داده و در ذهن ماندگار می‌شوند.
وی ادامه داد: دغدغه اسلامی‌سازی علومی مثل روانشناسی، جامعهشناسی، مددکاری و سایر علوم انسانی، چند سالی است که در کشور مطرح شده و تألیف کتاب‌هایی مثل «برنده بازنده»، قدم مؤثری در این مسیر است تا تلفیق نگاه اسلامی و مباحث تخصصی و علمی در رشتهها انجام شود و مردم و مخاطبان با این مباحث همراه شوند.
رئیس کانون کلینیکهای مددکاری اجتماعی استان اصفهان همچنین قیمت مناسب کتاب را از دیگر نکات مثبت آن دانست و گفت: یکی از مباحثی که لازم است در کتاب رعایت شود، همخوانی بیشتر مباحث علمی و کاربردی است. همچنین اگر مدل تدوین کمی تغییر کند، کار غنی‌تر می‌شود، یعنی کتاب در برقراری ارتباط منطقی بین مطالب جای کار دارد. نکته مثبت دیگر، انگیزه خوب نویسنده در کار بین‌رشته‌ای است که باید توجه به آن در بین نویسندگان و محققان بیشتر شود.
وی بیان کرد: اگر نویسنده بتواند ابعاد دیگری از موضوع تعارضات خانوادگی را به مباحث خود اضافه کند، کتاب غنی‌تر خواهد شد، مباحثی مثل رابطه و تأثیر آن بر ایجاد و حل تعارضات، چراکه ریشه تمامی تعارضات و مشکلات خانواده، رابطه است. رابطه را باید به‌عنوان شخص سوم در زندگی روزمره زوجین در نظر گرفت. حاصل زندگی پنج ساله یک زوج، یک رابطه پنج ساله است. ما وقتی کودکی را به دنیا می‌آوریم، از او مراقبت می‌کنیم و به نیازمندی‌هایش توجه داریم، اما چنین توجهی را به رابطه خود نداریم. رابطه در تعامل ایجاد می‌شود و متولد ماست، اگر به آن رسیدگی نکنیم، بیمار می‌شود و درمان آن هم در رابطه اتفاق می‌افتد.
امین‌جعفری تصریح کرد: برخی فکر می‌کنند اسلام بیشترین مسئولیت و الزامات را برای زنان در نظر گرفته، در حالی که این‌طور نیست و فعالیت و وظایف مردان بیشتر از زنان است، اما عدم شناخت و مطالعه کافی باعث تصور غلط از مبانی اسلامی شده است. برای شکل‌گیری یک رابطه خوب، ۵۰ درصد زن و ۵۰ درصد مرد نقش دارند. وقتی قبول کردیم که هر کدام از ما در ایجاد رابطه خوب سهیم هستیم، خود را صددرصد مسئول می‌دانیم و با پذیرش این موضوع متوجه می‌شویم که معامله و برنده و بازنده در این فرایند بی‌معناست؛ آن وقت است که معامله به تعامل تبدیل می‌شود. تفاوت تعامل و معامله این است که در معامله، یک طرف سود میبرد، اما در تعامل هر دو سمت رابطه به سود می‌رسند. با توجه و اهمیت دادن به رابطه، حال زندگی خوب می‌شود و اکسیژن کافی به آن می‌رسد.
وی تأکید کرد: تعارض را باید به‌عنوان مسئله‌ای طبیعی که می‌تواند باعث رشد شود، پذیرفت. البته دو نوع برخورد با تعارض می‌توان داشت؛ یکی مشاهده و دیگری تفسیر. در تفسیر، با بداخلاقی، کج‌خلقی و قهر واکنش نشان میدهیم، اما در مشاهده، طرف مقابل را با تمام تفاوت‌ها و نقاط ضعف و قوت مشاهده می‌کنیم و می‌پذیریم. واکنش مشاهده در تعارضات باعث پذیرش نقاط ضعف طرفین و باز شدن مسیر حل مشکلات می‌شود.
پریسا عابدی
انتهای پیام
