Kur’an, diyalog kitabı

İlâhi Kitap’ta doğru diyalog yolları farklı şekillerde beyan edildiğinden İslam’ı “diyalog yöntemi” ve Kur’an’ı “diyalog kitabı” olarak adlandırabiliriz.

Kur’an ayetlerini incelemek, İslam’ın diyalog konusuna özel bir önem verdiğini göstermektedir. Aynı halde onu kültürler ve dinler arasında iletişim kurmak için uygun bir araç olarak kullanmıştır.

Melekler ile Allah, Allah ile peygamberler, peygamberler ile insanlar arasındaki diyaloglar bu gerçeğe işaret etmektedir. 

Bu nedenle Kur’an-ı Kerim doğru diyalog kurmak için yöntemlerden bahsettiğinden İslam’ı “diyalog yöntemi” ve Kur’an’ı “diyalog kitabı” olarak kabul edebiliriz.

Zümer Suresi 18. ayette, başkalarının sözlerini dinleyen ve en güzel söze uyanlar, hidayete erenler ve hikmet sahibi kişiler olarak tanıtılmaktadır:”... Söylenenleri dinleyip de en güzeline uyan kullarımı müjdele! İşte Allah’ın doğru yolu buldurduğu kimseler onlardır, asıl akıl iz‘an sahipleri de onlardır.”

Kur’an-ı Kerim’de  diyalog için adab kurallarına uyma, mağrur olmama, sakin olmak, iyilik ve gıybetten kaçınma gibi özellikler de belirtmiştir.

Kıyamet gününde insan ile Allah arasında  bir konuşma geçecek ve bu konuşmalar dünyevi konuşmaların görüntüsü olacaktır.

Diyalog, kavramları aktarmak için bir fırsattır ve maneviyata ve mükemmelliğe ulaşmak için bir zemindir. Asla görmezden gelinmemeli ve terk edilmemelidir.

Bu kavramları ne kadar çok  iletebilirsek, insan ilişkilerini güçlendirmeye, hayatta gelişmeye ve daha yüksek ilahi bir konuma ulaşmaya o kadar çok yardımcı olacağız.

Kur’an’da adı geçen kıssalar, hem peygamberlerin hayatını anlattıkları hem de diyalog kurmalarını tavsiye ettikleri için İslam’da diyaloğun öneminin en güzel örnekleridir.

Kur’an-ı Kerim’de bazı konuşmaların tartışma veya kavga ile sonuçlanabileceğinden de bahsedilir, ancak hiçbir zaman konuşmayı kesmeyi önermez. Bilakis insanlardan, peygamberlerin yaklaşımı olarak diyalogda ılımlı bir çizgiyi takip etmelerini, hakkı ispat etmelerini ve batılı reddetmelerini ister.

Sesini yükseltmek de diyaloğun bir parçasıdır ve bazen bundan kaçınılamaz. Kur’an bunu kabul etmiştir. Ancak ayetlere göre, bu tartışmalar aşırı kayırmacılık nedeniyle anlaşmazlıklara yol açmamalıdır.  Aksine, insanların büyümeye doğru ilerlemesine yardımcı olmalı ve tartışılan konunun iyi yönlerini görmeleri sağlanmalıdır.

Bu yüzden Kur’an-ı Kerim tartışmayı değil diyaloğu esas alır. Fikir ayrılığı olduğunda insanlardan anlaşmazlıkları sakin ve kontrollü bir şekilde çözmelerini tavsiye eder.