Batılı araştırmacılar Mayeryalist bir medeniyet görüşüne sahip

TAHRAN (IQNA) – Batı medeniyeti araştırmacılarının çoğunluğu materyalist bir medeniyet görüşüne sahip olup bu yaklaşım Müslüman akademisyenlere de sıçramış ve bir toplumun maddi anlamda ilerlemesi durumunda ona medeni denilebileceğini ifade etmektedirler.

İslam medeniyeti denildiğinde onun temeli ve dayanağı dindir. Öte yandan medeniyet-İslam ilişkisi konusunda cevaplamamız gereken soru ve şüphelerle karşı karşıyayız. Bu soruları cevaplayabilmek için günümüzde de tartışılan din-medeniyet ilişkisinin ele alınması gerekmektedir. Bu alanda ciddi bir bilimsel araştırma eksikliği ile karşı karşıyayız. Her ne kadar bu alanda çalışmalar yapılmış olsada bilimsel çalışmalar tutarlı olmamıştır. Diğer bir nokta ise konunun geniş bir yelpazeye sahip olmasıdır.

Soru şu: Din ve medeniyet arasındaki ilişki hangi değişkenlere bağlıdır? Doğal olarak ilk değişken dine karşı tutum ve medeniyet anlayışıdır. Bu konuda var olan farklılıkların çoğu bu sorundan kaynaklanmaktadır.

Medeniyetin tanımı ve dinle ilişkisindeki başlıca yaklaşımları materyalist ve iki boyutlu olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Materyalist yaklaşımda medeniyet, bilim ve teknoloji, mimari, endüstri ve benzeri şeylerde kendini gösteren maddi bir olgu olarak kabul edilir. Burada din, ahlak, kültür gibi materyalist olmayan etkenlerin ya hiç yeri yoktur ya da çok zayıftır. Diğer yaklaşım ise medeniyeti hem maddi hem de maddi olmayan boyutları içeren iki boyutlu bir olgu olarak ele aldığımız yaklaşımdır. Bu yaklaşımda maddi olmayan boyutlar ve faktörler medeniyetin temeli kabul edilmekte olup maddi boyutlar ise birunî tezahhürler olarak kabul edilir. Yani düşünce, kültür ve din medeniyetin oluşmasına yol açar.

Batı medeniyeti araştırmacılarının bakış açısı

Batı medeniyeti üzerine araştırma yapan bilim adamları materyalist bir görüşe sahip olup bunu öne çıkarmaktadırlar. Din ve medeniyete ait bu iki yaklaşım kesiştiğinde çeşitli bakış açılarına ulaşabiliriz. Maksimum bakış açısı, iki boyutlu bir medeniyet tanımına sahiptir ve dinin, her yerde ve her zaman medeniyetin oluşmasına yol açabileceğine inanır. Hatta böyle bir görüşe sahip olanlar tarihten örnekler de verirler.

Diğer bir bakış açısı ise minimal din yaklaşımıyla minimal medeniyet arasında her türlü ilişkiyi reddeden görüştür. Din ve medeniyete bakış açısı sınırlandırıldığında aralarındaki ilişkiye de yer kalmaz. Bu görüşün bazı örneklerine makalemde değindim. Din ve medeniyete bakış açısı, din medeniyeti konusunda iki türlü bakış açısına yol açabilir.

Seyyid Rıza Mehdinecat’ın “Din ve medeniyet sorununa teorik yaklaşım" toplantısında yaptığı konuşmadan alıntıdır.

4173843