ازدواج نکردن بهتر است از ازدواج بد

به گزارش ایکنا از اصفهان، ازدواج از منظر روان‌شناختی و جامعه‌شناختی به عنوان یک ضرورت برای بقای نسل تعریف شده و برآن تاکید می‌شود، اما با این حال اکنون و در مقایسه با جوامع سنتی، عوامل متعددی در شکل‌گیری ونتایج حاصل از ازدواج تاثیر می‌گذارند که این عوامل بعضا باعث می‌شوند برخی از ازدواج‌‎ها به شکست منجر شوند. برخی کارشناسان و صاحب‌نظران مسائل اجتماعی باورهای غلط و نادرست در بحث ازدواج را یکی از دلایل با چالش مواجه شدن امر ازدواج در جامعه می‌دانند. خبرنگار ایکنا در همین رابطه با شهلا آکوچکیان، روانپزشک و استاد دانشگاه گفت‌ وگو کرده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا: فلسفه وجودی ازدواج به لحاظ جامعه‌شناختی و روانشناختی چیست؟
آکوچکیان: اگر منظور از سوال، بیان ضرورت ازدواج از منظر روانشناختی و جامعه‌شناختی باشد، از هر دو منظر می‌توان به موضوع بقای نسل انسان اشاره کرد. به لحاظ جامعه‌شناختی، نهاد خانواده پایه و اساس جوامع بشری است و نوع بشر تنها با فرزندآوری امکان بقا پیدا می‌کند. سیاستگذاری‌های کلان در غرب به منظور حمایت از خانواده، زنان بد سرپرست، کودکان، فرزندآوری و حتی حمایت از خانواده‌های غیررسمی و ازدواج سفید نیز در همین راستا انجام می‌شود. به لحاظ روانشناختی، نیازهای روانی فرد مانند کسب استقلال، نیازهای جنسی، میل به بقای نسل، نیاز به ارتباطی ویژه با جنس مخالف در ابعاد فکری و عاطفی، ازدواج را ضروری می‌سازد. جنس رابطه با همسر از نظر روانی با هر نوع رابطه فکری و عاطفی با دیگران مثل دوست، پدر، مادر یا خواهر و برادر متفاوت است و هیچ‌کدام از این روابط قدرت برابری با رابطه عاطفی میان همسران را ندارد.
ایکنا: ادیان توحیدی چه دیدگاه و رویکردی نسبت به ازدواج دارند؟
آکوچکیان: در میان ادیان الهی، بیش از همه در اسلام بر ازدواج و تشکیل خانواده تأکید شده است. در دین یهود، ازدواج عقدی است که در آن نوعی امر معنوی و الهی نهفته می‌باشد و از خداوند برای زوجین طلب برکت می‌کنند، این قرارداد که «کتوبه» نام دارد، به صورت کتبی است و شوهر به همسرش می‌دهد و مراسم ازدواج را جشن می‌گیرند. در نزد مسیحیان، ازدواج یکی از هفت شعار و ارزش دینی محسوب می‌شود، ولی تأکید آنان بر تجرد است و تنها در صورتی که شخص احتمال ارتکاب حرام و گناه را بدهد، مستحب شمرده می‌شود. چون حضرت عیسی(ع) ازدواج نکردند، مسیحیت بر تجرد و پرهیز از ازدواج به عنوان یک امر آرمانی تأکید دارد. در مسیحیت و به خصوص در میان کاتولیک‌ها، نه همه فرقه‌های مسیحیت، ازدواج حتما باید دائمی باشد، طلاق را به رسمیت نمی‌شناسند و هر فردی حق دارد تنها یک بار ازدواج کند. در اسلام نیز به دلیل حمایت از بنیان خانواده و تک تک اعضای آن بر اصل ازدواج تأکید فراوانی شده است، ضمن اینکه اسلام ازدواج را از ابعاد گوناگون اقتصادی، روانشناختی و جامعه‌شناختی مایه ثبات و آرامش انسان می‌داند.
ایکنا: آیا ازدواج ضرورت دارد؟ آیا ازدواج نکردن امری مذموم است؟
آکوچکیان: در اسلام بر ازدواج تأکید فراوانی شده است. از منظر روانشناختی نیز ازدواج برای انسان ضرورت دارد، اما این قاعد‌ه‌ای کلی است. اگر قواعد کلی را در مورد تک تک انسان‌ها بررسی کنیم، باید ویژگی‌های شخصیتی، روحی و روانی افراد را نیز در نظر بگیریم. نکته مهم این است که ازدواج نکردن بهتر است از ازدواج بد! ازدواج بد هر نوع ازدواج اجباری، بدون فکر و تحقیق و بی‌برنامه را شامل می‌شود. لازمه یک ازدواج موفق، کسب آمادگی و رسیدن به بلوغ لازم در طرفین و شناخت مناسب از یکدیگر است، در غیر این صورت امکان بروز مشکلات متعدد و شکست در ازدواج وجود دارد. کسی که توان قبول مسئولیت‌های تأهل را ندارد و یا به آن مرحله نرسیده، بهتر است از ازدواج صرف‌نظر کند. ازدواج در آموزه‌های دینی ما یک مستحب مؤکد است، ولی به این معنا نیست که تجرد حتما مذموم است. حضرت معصومه(س) امکان ازدواج نیافتند و این امر از سوی امام موسی کاظم(ع) و امام رضا(ع) مذموم ذکر نشده است. تأکید بر ازدواج در واقع تأکید بر ازدواجی موفق و مناسب است که زمینه سعادت زوجین را فراهم می‌کند و حاصل آن جامعه‌ای زنده و با نشاط است.
ایکنا: افراد جامعه چه زن و چه مرد باید بر اساس چه دلایل و انگیزه‌هایی ازدواج کنند تا ازدواجی پایدار و موفق داشته باشند؟
آکوچکیان: ازدواج می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و طرفین بر اساس توافق با یکدیگر ازدواجی سالم و موفق را رقم بزنند؛ این دلایل عبارتند از عشق، حمایت، فرزندآوری، هماهنگ و همانند بودن خواسته‌ها و برنامه‌ها و ...، ولی توصیه اکید می‌شود که افراد به دلیل فرار از مشکلات یا تنهایی، ایجاد تغییر و تنوع در زندگی، رفع خستگی و حتی خوشبخت شدن ازدواج نکنند. ازدواج به معنای خوشبخت شدن در فیلم‌های تلویزیونی نیست. واقعیت این است که مشکلات همواره در زندگی ما وجود دارند و ازدواج فرصت داشتن یک همراه و همدل را در این مشکلات به ما می‌دهد، یعنی انتظار تمام شدن سختی‌ها و خوشبخت شدن، انتظار واقع‌بینانه‌ای نیست.

ایکنا: ملاک‌ها و معیارهای ازدواج سالم چیست؟
آکوچکیان: به طور کلی اگر این ملا‌ک‌ها در طرفین ازدواج (هر دو طرف، هم دختر و هم پسر) موجود باشد، ما شاهد ازدواجی سالم خواهیم بود؛ این ملاک‌ها عبارتند از بلوغ و پختگی، مشخص بودن محدوده خواسته‌ها از ازدواج و همسر، مسئولیت‌پذیری، استقلال شخصیت و عدم وابستگی، سلامت روانی و سلامت اخلاقی.
ایکنا: چه باورهای غلطی در رابطه با ازدواج در فرهنگ ایرانی رسوخ یافته و چه آسیب‌هایی را متوجه جامعه ساخته است؟
آکوچکیان: متأسفانه باورهای نادرست متعددی وجود دارد، مانند ازدواج تنها راه خوشبخت شدن جوانان است؛ ضرورت فراهم بودن حداکثر امکانات مالی در طرفین؛ کم توجهی به بلوغ فکری و پختگی طرفین؛ ازدواج راه حل مشکلات متعدد مثل ترک اعتیاد یا خوش اخلاق شدن افراد است؛ امیدواری بیهوده به بهبود یا رفع مشکلات جدی‌ای که در زمان خواستگاری یا عقد در یکدیگر می‌ببینند، بدون هیچ اقدام اساسی دیگر و به آن عنوان قسمت و خواست خداوند را می‌دهند؛ به جای تحقیق و کمک گرفتن از مشاور و افراد با تجربه تنها به استخاره تکیه می‌کنند؛ تفاوت سنی میان دختر و پسر و ضرورت بزرگتر بودن پسر را ضروری می‌دانند؛ نسبت به ازدواج با فردی که ازدواج ناموفق داشته است دید مناسب ندارند، به ویژه در مورد دختران؛ نتیجه این باورهای نادرست این است که علی‌رغم حمایت‌های مالی گسترده خانواده‌ها از جوانان و در کنار آن رواج گسترده تجملات و آداب و مراسم دست و پاگیر، شاهد روند رو به رشد طلاق در جامعه هستیم، یعنی میزان موفقیت و سعادت در ازدواج‌ها کاهش یافته است.
انتهای پیام