شناخت قدرت بیان، الگوی اساسی کنترل خشونت است

سارا ساویز، معاون پژوهش حوزه علمیه الزهرا(س) استان اردبیل، درگفتگو با ایکنا از اردبیل، ضمن تعریفی از خشونت در جوامع کنونی، اظهار کرد: زمانی که ابراز خشم به شیوه نامناسب صورت بگیرد، پرخاشگری اتفاق می‌افتد که معمولا هدف آن صدمه زدن به مال و یا دارایی‌های دیگران است. در واقع خشم نیرومندترین هیجان‎های انسان است که با هیجان‌های دیگر مانند غم و غضب می‌خواهد عامل خشم را نابود کند.
وی خاطر نشان کرد: یکی از انوع خشونت‎هایی که در میان افراد جامعه مشاهده می‌شود، خشونت کلامی است، افراد و گروه‌هایی که به دلایل و بهانه‌های گوناگون با یکدیگر درگیر و در فرآیند رفتار‌های خشونت‌آمیز آسیب‌های فراوانی نظیر تخریب اموال عمومی، ایجاد صدمات جانی و مالی، حتی به عابران بی طرف وارد می‌کنند. بسیاری از مواقع خشونت‌ها به خشونت جمعی تبدیل شده و به مراتب جامعه را درگیر تبعات و عوارض آن نظیر قانون گریزی، از بین بردن اخلاقیات، کم رنگ شدن ارزش‎ها و هنجار‌ها و سایر مشکلات اجتماعی می‌کند.
معاون پژوهش حوزه علمیه الزهرا (س) استان اردبیل، تصریح کرد: در جامعه کنونی برخی از رفتار‌های خشونت آمیز نهادینه شده و به سختی می‎توان دست به تغییر آن زد و تقربیا می‎توان گفت، بخش زیادی از افراد جامعه درگیر خشونت‌های کلامی هستند.
ساویز، با بیان این که خشونت از جلوه‌های مذموم رفتار بشری است، گفت: خشونت با استفاده از ابزار قدرت و زور و با هدف آسیب رساندن انجام می‌شود و دامنه‌ای از بدرفتاری کلامی تا برخورد فیزیکی را دربرمی گیرد و فرد خشونت دیده در وضعیتی برخلاف میل شخصی خود قرار می‌گیرد و می‌توان خشونت را در سه رویکرد زیست شناختی، روانشناختی و جامعه شناختی بررسی کرد.
وی افزود: رویکرد زیست شناختی معتقد است انسان به سبب غرایزش ذاتا مستعد خشونت است البته با قبول این فرضیه این سوال پیش می‌آید که چرا همه انسان‌ها خشونت ورز نیستند و یا درجات و شیوه خشونت ورزی در افراد متفاوت است، رویکرد روانشناختی خشونت ناشی از رشد ناقص شخصیت فرد است و رویکرد جامعه شناختی نیز منشا خشونت را در بیرون از فرد جستجو کرده و به ساختار‌های اجتماعی معطوف می‌کند.
معاون پژوهش حوزه علمیه الزهرا (س) استان اردبیل، تصریح کرد: وقتی منشا خشونت را در جامعه و ساختار‌های اجتماعی جستجو می‌کنیم باید ریشه‎های بروز آن را در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بیابیم.
وی درباره علل فرهنگی بروز خشونت، گفت: از بعد فرهنگی خانواده، سازمان ‎های آموزشی همچون مهدکودک، کودکستان تا دانشگاه، رسانه‎ها به ویژه در زمان رشد فناوری رسانه‌ای و شتاب گیری فرآیند جهانی شدن در دوره معاصر کار و اشتغال و سازمان مدنی را در بر می‌گیرد.

ریشه‌ها و پیامد‎های خشونت از منظر قرآن کریم
ساویز، گفت: در این روز‌ها شاهد وقوع حوادث و وقایع ناگوار و گاه غیرقابل جبرانی هستیم که ناشی از خشم و خشونت است، تحمل و گذشت، کمتر در میان شهروندان دیده می‌شود و مصداق‎های آن در مترو، صف نانوایی، تاکسی، اتوبوس و اماکن دیگر شهری دیده می‎شود ادامه این روند می‌تواند امنیت اجتماعی را با خطر روبرو کرده از این رو کم کم با جامعه‌ای مواجه خواهیم شد که برای دفاع از خود در برابر انواع تهاجمات اجتماعی، مجبور به استفاده از اقدامات فیزیکی می‎شود.
وی، با اشاره به انواع خشونت‎ها و پیامد‎های آن افزود: انسانی که به ناحق و بدون رواداشت مقررات و هنجار‌های اجتماعی و دینی به قتل می‌رسد، مظلوم است و مورد خشونت، پس آنکه جان وی را ستانده است خشونت گر و ظالم است.
معاون پژوهش حوزه علمیه الزهرا(س) استان اردبیل، با اشاره به آیه ۳۳ از سوره اسرا، بیان کرد: «ولاتقتلوا النفس التی حرّم الله إلاّ بالحقّ و من قتل مظلوماً فقد جعلنا لولیه سلطاناً فلایسرف فی القتل إنّه کان منصوراً»، کسی که خدا کشتنش را حرام کرده است مکشید، مگر به حق، و هر کسی که به ستم کشته می‌شود به خون خواه او قدرتی داده ایم، ولی در انتقام از حد نگذرد که او پیروزمند است.
وی با اشاره به این که علاوه بر عوامل درونی عوامل بیرونی نیز در بروز خشونت موثر هستند، عنوان کرد: عوامل بیرونی، چون آلودگی هوا و کمبود اکسیژن در بروز خشونت موثر است، ترافیک سنگین شهری و رانندگی طولانی مدت نیز جزء عوامل استرس زا هستند، چرا که وقتی فرد مجبور است چهار تا پنج ساعت بدون این که حرکتی کند در فضای کوچک داخل ماشین رانندگی کند این خود موجب استرس در فرد می‌شود و شخص در مقابل کوچک‌ترین محرک واکنش نشان می‌دهد و پرخاش می‌کند که نوع تغذیه و مواد غیرارگانیکی که افراد استفاده می‌کنند، تماشای بیش از حد تلویزیون و استفاده مداوم از گوشی تلفن همراه و حضور در فضای مجازی نیز استراس زا بوده و آستانه تحمل فرد را پایین می‌آورد و باعث می‌شود افراد بلافاصله از کوره در بروند و عصبانی شوند.