پله پله تا ملاقات خدا

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجت‌پناه، مسئول کانون‌های خدمت رضوی در چهارمحال‌وبختیاری و حافظ کل قرآن در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، در تشریح دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان با اشاره به فراز «صَلّ على محمّدٍ و آلهِ الطّاهِرین» در این دعا، اظهار کرد: در کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه می‌بینیم که امام زین‌العابدین(ع) زمانی که کار مهم و حاجت و نیاز بزرگی دارند، بر محمد(ص) و خاندان طاهر ایشان صلوات می‌فرستند و گاه صلوات با فاصله عبارات کوتاه ذکر می‌شود و تأکید امام(ع) بر موضوع را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: ذکر صلوات در دعا گویای آن است که حوائج دعا کننده در راستای درود فرستادن بر پیامبر(ص) و آل ایشان است و انسان از طریق دعا و ذکر صلوات خود را مهیای قدم برداشتن در مسیر محمد(ص) و خاندان مطهرش می‌کند و در مسیر اعتلای حق این حاجت ضروری است.

حجت‌پناه با تصریح اینکه خداوند همه عالم را مشمول هدایت قرار می‌دهد، بیان کرد: خداوند هدایت را به تصریح آیه وَأَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ (نحل/۶۸) و آیه بعدی آن، مشمول زنبور کرده تا از دل کوه از گیاهانی که کاشت دست بشریت است استفاده و ماده‌ای گوارا و شفابخش را تولید کند تا عافیت و سلامتی انسان حاصل شود.

وی با ذکر یک مصداق قرآنی از دریافت الهام و هدایت بندگان از سوی خداوند و با اشاره به داستان حضرت موسی در سوره مبارکه قصص، گفت: در آیه هفتم از این سوره مبارکه می‌خوانیم که وقتی دل مادر حضرت موسی یک‌دله شد و به ندای درون اعتماد و از عمق وجود به خدا توکل کرد، نوزادش را به آب سپرد که به ظاهر هیچ امنیت و تکیه‌گاهی نداشت اما مادر موسی، حضرت را به آب نسپرد بلکه به خدا سپرد و روی آب قرار داد.

این کارشناس مذهبی داستان قرآنی حضرت ابراهیم و قربانی کردن فرزندش در راه خدا را مصداق دیگری از هدایت الهی دانست و توضیح داد: در آیه ۱۰۲ سوره مبارکه صافات، ابراهیم خلیل‌الرحمن در عالم رویا مشاهده کرد که اسماعیل عزیزکرده را ذبح می‌کند و وقتی این را با فرزند بامعرفتش در میان گذاشت، اسماعیل متوجه بود که خواب نبی مانند آینه و آب زلال و شفاف است و باید به دستور خدا عمل کند، لذا رو به پدر گفت که وظیفه تو عمل به دستور الهی و وظیفه من صبر کردن است.

طلب برآورده شدن آرزوها

حجت‌پناه تأکید کرد: در روز هفدهم از خدا می‌خواهیم که ما را به اعمال نیکو هدایت و دل ما را با شوق مدیریت کند. در این روز خداوند را در منطقه شوق و اراده و حیطه تصمیم‌گیری خود وارد می‌کنیم و از او طلب می‌کنیم که فرمان نگاهمان به خوبی‌ها در دست خدا باشد و خدا کادر دوربین تصمیمات ما را تعیین کند تا او مشخص کند از میان اینهمه کار خوب، کدام یک را انتخاب کنیم.

وی با اشاره به فراز «واقْضِ لی فیهِ الحَوائِجَ والآمالِ» بیان کرد: از خدا طلب برآورده شدن آرزوها را داریم و بعد از شانزده روز که خداوند ما را در این مهمانی معنوی و دوره انسان‌سازی در کلاسش ساخته و پرداخته کرده است، در این روز دعاهای بزرگ را به درگاهش عرضه می‌داریم. حوائج ما پس از این دوره خودسازی حوائجی هستند که دنیا نمی‌تواند آن‌ را برایمان برآورده کند. به خدا عرضه می‌داریم تو در گفت‌وگو با حضرت موسی نیز به ما آموختی که حتی خواسته‌های کوچک دنیوی چون کمک غذا و علف چارپایان را نیز از تو طلب کنیم اما امروز آرزوهای یک روزه‌دار بعد از شانزده روز مهمانی خداوند، کوچک و دنیوی نیستند و سطح فهم و بینش و ارتفاع آرزوهای روزه‌دار بالا رفته است.

این حافظ کل قرآن بیان کرد: در فراز یا من لا یَحْتاجُ الى التّفْسیر والسؤالِ، خدایی را خطاب می‌کنیم که برای اثبات وجودش می‌توان دقیق‌ترین استدلالات و برهان‌ها را آورد، اما بسیار در دسترس است. خدایی که رب کل عالم است از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است و با او راحتیم، ردپای زیبای او را در زندگی حس می‌کنیم و سرانگشتان هنرمندش را در ذره ذره عالم مشاهده می‌کنیم؛ برای فهم خدا کافی است غافل نباشیم.

مسئول کانون‌های خدمت رضوی در استان در تشریح دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان با اشاره به صحبت از برکات سحر ماه مبارک در این دعا، بیان کرد: قدم اول آن است که با نیت روزه بخوابیم و بیدار شویم‌، جسم را از خواب بیدار کنیم، در طول روز قدری مراقب اعمالمان باشیم، سهمی که خداوند وسط می‌گذارد این است که روح و جان ما را بیدار می‌کند. وقتی انسان جسم یعنی ابزار فهم را فراهم کند، خداوند نیز بر طبق آیه ۳۷ سوره مبارکه ق، روح و باطن و قلب او را بیدار می‌کند و فهم را به او اعطا می‌کند.

زمان ملاقات با خدا

وی با تصریح اینکه همه عالم از خداست و انسان اگر قدمی برایش بردارد خدا نیز قدم‌ها بر خواهد داشت، گفت: سحر بهترین ساعت شبانه‌روز است و وقتی که می‌رسد آنان که شب را به غفلت و لهو و لعب هم بیدار بوده باشند، وقت سحر به خواب می‌روند و خداوند این ساعت را ویژه بندگان خاصش قرار داده و سحر گاه اتاق ملاقات ویژه خداوند و تنها بستر زمانی دیدار خاص با خداست.

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه بسیاری از افراد در کنار زندگی روزمره عبادت و خداپرستی را نیز جزو برنامه‌هایشان دارند، ادامه داد: اینان فیض سحر را نمی‌چشند و ثوابی در اندازه انجام واجبات و ترک محرمات را کسب می‌کنند، اما کسی که خداپرستی همه زندگی و هدف زندگی‌اش باشد و عبودیت خدا غایة‌القصوی در زندگی او باشد، از کلاس عبادت به مرحله عبودیت رسیده است و تا رسیدن به مرحله یقین عبادت را ادامه می‌دهد.

وی با ذکر اینکه حساب سحرگاه با تمام ساعات شبانه‌روز متفاوت است، افزود: انسان در هر ساعت شبانه‌روز می‌تواند و باید اطاعت الهی را حتی با کار و تلاش و استراحت و غیره به جا بیاورد اما در وقت سحر انسان به تعبیر آیه ۱۶ سوره مبارکه سجده، پهلوی خود را از بستر گرم خواب جدا می‌کند و جسم را چنان سبک‌بال پرورانده که در یک لحظه از خواب جدا می‌شود و از حالت ارضی به حال عرشی در می‌آید. در آیه بعدی نیز خداوند تصریح می‌کند که هیچ‌کس نمی‌داند که به پاداش نیکوکاریشان چه نعمت و لذت‌های بی‌نهایت که روشنی‌بخش (دل و) دیده است در عالم غیب برایشان ذخیره شده است.

حجت‌پناه ادامه داد: پیامبر(ص) که قدر و ارزش این شب‌زنده‌داری را می‌دانست پیوسته در حال بیدار شدن از خواب بودند و در سیره ایشان است که حضرت قدری می‌خوابیدند و پیش از آنکه پهلو با بستر آشنا شود، از خواب بر می‌خاستند، نماز به جا می‌آوردند و وجود خود را ملکوتی می‌کردند؛ لذا ما اگرچه به تصریح امیرالمؤمنین(ع) در نامه خودشان به عثمان بن حنیف، نمی‌توانیم مانند اهل‌بیت(ع) شویم اما باید در مسیر اهل‌بیتی شدن حرکت کنیم و از سیره ایشان درس بگیریم.

سرمایه‌گذاری برای آخرت

این کارشناس مذهبی با اشاره به حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که فرمودند: «اَشرافُ أُمَّتی أصحاب اللّیل، اشراف امت من نماز شب خوان‌ها هستند»، تصریح کرد: در دنیا اشراف و سرمایه‌دارانی هستند که از مال و مکنت برخوردارند اما در قیامت سرمایه‌داران کسانی هستند که حامل قرآن و اهل شب‌زنده‌داری هستند. همچنان که حافظ شیرازی که یک حامل قرآن و فقیه و عارف بالله بوده در اشعار خود به شب‌بیداری و مبارکی سحر اشاره دارد و همه را از دولت قرآن دارد و به برکت سحرخیزی به چنان مقامی می‌رسد که همه انسان‌ها با هر مذهب و تفکری با اشعارش انس دارند و ارتباط می‌گیرند.

حجت‌پناه تأکید کرد: مثال ما گویندگان و شنوندگان و خوانندگان در مورد برکات شب‌زنده‌داری و سحرخیزی حکایت کسانی نباشد که از سحر می‌گویند و می‌خوانند اما اگر هم عمری بگذرد، آن‌را تجربه نمی‌کنند.

وی در خصوص فراز «وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ»، بیان کرد: قلب مرکز بدن است و هر نقطه بدن برای کار کردن نیاز به خونی دارد که از قلب برایش پمپاژ می‌شود، اگرچه مغز فرمانده است اما اگر قلب کار نکند، حتی مغز نیز برای فرمان دادن با مشکل روبرو خواهد شد. در جسم ما مغز بالاتر از قلب است اما در جان ما، قلب اصل موضوع است.

حجت‌پناه افزود: وقتی قمر بنی‌هاشم(ع) در صحرای کربلا تشنگی حسین(ع) را به یاد می‌آورد و آب روی آب می‌ریزد و آب را تا قیامت شرمنده و تشنه لبان قمر بنی‌هاشم(ع) می‌کند، آن حضرت به هوای یار و برادرش آب را نمی‌نوشد تا رسم وفاداری را به جا بیاورد. این حرکت حضرت با عقل سازگار نیست اما با سنجه قلب و جان، قرن‌هاست که مورد تقدیر و ستایش است. این دنیا شب است و ما روز قیامت را در پیش داریم لذا در این شب دنیایی باید زاد و توشه روز اخروی را برداریم و خودمان را مهیا کنیم. ذره ذره وجود ما نیاز به نور دارد تا این نورانیت را به کل اعضای بدن پمپاژ کند. اگر قلب جان ما که معنویت را به وجودمان پمپاژ می‌کند، کارش را درست انجام بدهد تمام وجود ما نورانی خواهد شد و تمام جوانب زندگی‌ سراسر تسبیح می‌شود.

این کارشناس مذهبی در پایان گفت: انسان وقتی با عملکرد درست قلب، نگاهش به عالم معنوی شود نفس‌هایش هم و غم معنوی دارد و اهل‌بیتی(ع) خواهد شد و نفس حزنش برای اهل‌بیت(ع) نیز به تعبیر امام صادق(ع)، تسبیح خواهد بود، اعضا و جوارحش درست کار می‌کنند و رنگ خدایی می‌گیرند. در آستانه شب قدر از خدا می‌خواهیم که قلب ما را احیا کند تا اگر سهم خود را از بیداری جسم وسط می‌گذاریم، خداوندِ نوربخشِ قلب عارفان جان ما را احیا کند.