روایتی از تشییع تابوت‌های خالی و ناگفته‌های پنجم مرداد

دفاع مقدس، یادآور حماسه‌های بسیاری است که در طول سال‌های گذشته به این روزهای حماسی پرداخته شده است، اما نیک می‌دانیم هرچه در این حوزه بنویسم و فیلم بسازیم بازهم جای کار دارد و خواسته یا ناخواسته از برخی رویدادهای مهم غفلت می‌شود و باید حواسمان به این روزهایی که بی‌تفاوت از کنارشان می‌گذریم باشیم.

همه شهرهای کشور به نوعی در دوران دفاع مقدس درگیر بودن و اراک از این قافله مستثنی نیست. اراک از سال 61 تا 67 سه رویداد مهم، تلخ و غمبار را در 5 مرداد تجربه کرده است که امسال این روز به نام روز «ایثار و فداکاری» نام‌گذاری شده و به نام روز ایثار معرفی می‌شود. به منظور آشنایی با سه رویداد مهم با سعید وفایی، رزمنده دوران دفاع مقدس و پژوهشگر این حوزه گفت‌و‌گویی انجام شده است که در ادامه می‌خوانیم.

سعید وفایی، رزمنده دفاع مقدس و پژوهشگر، به تشریح چرایی نام‌گذاری 5 مرداد به نام روز «ایثار و فداکاری» مردم اراک پرداخت و افزود: این روزها از اذهان مردم استان به ویژه همشهریان اراکی پاک نخواهد شد و بسیاری از مردم که سن آنان به روزهای جنگ می‌رسد این روزهای تلخ و غم‌بار را به خوبی به یاد دارند. نام‌گذاری این روز به نام ایثار دارای سه پیشینه بسیار مهم است که در تبیین آن باید از همه ابزار و امکانات استفاده کرد.

پیشینه نام‌گذاری روز «ایثار و فداکاری» مردم اراک 

وی تصریح کرد: اولین پیشینه نام‌گذاری به 5 مرداد سال 61 و در واقع در مرحله پنجم عملیات «رمضان» بازمی‌گردد، در این عملیات یک گردان از نیروهای اعزام شده از اراک در عملیاتی 72 تن به شهادت رسیدند. در این عملیات گردانی تحت عنوان شهید ناصر بختیاری (شهید بختیاری، فرمانده یکی از محورهای تیپ 17 علی‌ابن ابیطالب(ع) اراک بود که در 24 تیر 61 به شهادت رسیدند و گردان به پاس نام و یاد این شهید نام گردان را شهید بختیاری نام‌گذاری کردند) این گردان در مرحله 5 عملیات رمضان در منطقه شلمچه مقابل پاسگاه زید با دشمن درگیر شدند و به دلیل حجم بسیار تانک‌های دشمن رزمندگان غافلگیر شدند و 72 تن از گردان که همگی اراکی بودند در این مرحله از عملیات به شهادت رسیدند.

وفایی ادامه داد: پیکر تمامی شهدا در همان منطقه باقی ماند تا اینکه در سال‌های 74 تا 80 در سه مرحله پیکر شهدا تفحص و به میهن و زادگاه خود استان مرکزی بازگشت. این اولین بار بود که در اراک 72 نفر یک‌باره به شهادت رسیدند و مردم این شهر به پاس قدردانی از شهدا 72 تابوت خالی را به صورت نمادین از میدان اراک تا گلزار شهدا تشییع کردند.

رشادت‌ها و فداکاری‌های مردم اراک به مرحله 5 عملیات «رمضان» ختم نشد و در 5 مرداد ماه سال 65 مردم اراک رویداد تلخ دیگری را در این تاریخ تجربه کردند، در این روز کارخانجات اراک همچون ایرالکو معروف به آلومینیوم‌سازی، آذرآب و واگن‌پارس دستخوش حملات دشمن قرار گرفته و بمباران هوایی شدند و در این بمباران قریب به 100 نفر از کارگران و مهندسان این کارخانه‌ها به شهادت رسیدند.

وفایی در خصوص بمباران هوایی کارخانه‌های اراک گفت: دشمن به خیال خام خود می‌توانست رزمندگان ما را از پای درآورد، اما تمام معادلاتش با فداکاری تمام مردم ایران از کوچک و بزرگ گرفته تا پیر و جوان برهم خورد. فعال بودن و اقدامات مهندسی صورت گرفته از سوی کارخانه‌های اراک خشم صدام و صدامیان را چندین برابر کرده و بود کارخانه‌های ما را هدف حملات خود قرار دادند، از سوی دیگر دشمن قصد داشت جنگ را به شهرها کشانده و رعب و وحشتی را بین مردم ایجاد کند تا مردم را در مقابل نظام قرار دهد، این اقدام از سال 63 شدت بیشتری گرفت و در سال 65 به این بهانه که واحدهای صنعتی در جنگ نقش داشته و کمک می‌کنند دست به بمباران این شرکت‌های صنعتی زد.

وی در ادامه گفت: دشمن در این حمله شرکت ایرالکو (آلومینیوم‌سازی)، آذرآب و واگن‌پارس مورد حمله شدید دشمن قرار گرفتند که قریب به 100 نفر از کارگران و مهندسان پای انقلاب به شهادت رسیده و تعداد بسیاری نیز مجروح شدند. این رویداد تلخ از آن جهت حماسه تلقی می شود که تمامی کارگران و مهندسان بلافاصله پس از بمباران، فضا را برای کمک و امدادهای بیشتر به رزمندگان آماده کرده و قوی‌تر از قبل به این امر مهم پرداختند. بازگشت کارخانجات به خط تولید بعد از مدت زمان کوتاهی بارقه‌های امید را در دل رزمندگان بیش از پیش روشن کرد و به دشمن فهماند مردم انقلابی ایران برای رسیدن به اهداف و ارزش‌های اسلامی و انقلابی خود دست از تفکر خود برنمی‌دارند. حضور تمامی کارگران و مهندسان کارخانجات اراک و شهرهای اطراف در تشییع شهدای صنعتی آن دوران نشان از قدرت و عزتمندی همه ایرانیان دارد.

عملیات مرصاد روزهای چهارم و پنجم مردادماه سال ۶۷ با رمز «یا علی بن ابی طالب(ع)» به منظور مقابله با حرکت منافقین و بازپس‌گیری مناطق اشغال شده از سوی نیروهای بسیج و سپاه با پشتیبانی ارتش در اطراف شهر اسلام‌آباد غرب و سرپل‌ ذهاب در استان کرمانشاه (باختران سابق)‌ انجام گرفت و در 5 مرداد سال 67 نیز تعداد بسیاری از رزمندگان اراکی به شهادت رسیدند.

وفایی فداکاری و شجاعت رزمندگان اراکی در عملیات مرصاد را نشان از مقاومت و مجاهدت مردم این مرز  و بوم دانست و ادامه داد: حمله منافقان بعد از پذیرش قطع‌نامه به واسطه عملیات مرصاد خنثی شد. اراک یک ماه از شروع عملیات لشگری تحت عنوان لشگر «71 روح‌الله» را تشکیل داده بود و این یکان اولین یگانی بود که در تنگه مرصاد به دشمن زد و تلفات سنگینی را به منافقان وارد کرد و در این عملیات بسیاری از رزمندگان اراکی به شهادت رسیدند.

منافقان در عملیات «مرصاد» با رمز فروغ جاویدان به رزمندگان حمله کرده و قصد ضربه زدن به پیکره نظام جمهوری اسلامی داشتند، اما با رشادت و فداکاری رزمندگان استان عقب رانده شده و با شکست مواجه شدند. رزمندگان ما در طول دفاع مقدس رشادت‌های بسیار از خود برجای گذاردند و توانستند با ایمان به خداوند متعال، کمک اهل‌بیت(ع) و راهنمایی‌های امام راحل به پیروزی‌های متعدد دست یابند.

وی به بیان خاطره‌ای از روز حمله هوایی عراق به کارخانه‌های اراک پرداخت و افزود: به واسطه بیماری مادرم آن روز از منطقه برای مرخصی به اراک آمده بودم و روز حادثه برای معالجه به بیمارستان ولی‌عصر(عج) مراجعه کردیم که متوجه حمله هوایی شدیم. ناگهان همه چیز دگرگون شد و هریک از مردم با هر وسیله‌ای که داشتند مجروحان را به بیمارستان جهت مداوا می‌رساندند، غم و ناراحتی چهره شهر را فرا گرفته بود و جا دارد از تمامی کادر درمان آن زمان که شبانه‌روزی به مجروحان جنگ رسیدگی می‌کردند تشکر کنم.

وفایی ادامه داد: یادم هست آن روز جوانی به دلیل شکستگی پا با پدرش برای درمان به بیمارستان مراجعه کرده بودند، اما به محض مشاهده این شرایط فرزند از پدر خواست بیمارستان را برای رسیدگی بهتر کادر درمان به مجروحان ترک کنند. مردم معتقد بودند در چنین شرایطی حتی نباید وقت این مجموعه صرف معالجه آنان شود و مجروحان جنگی ارجحیت دارند. ازجان‌گذشتگی فقط به جبهه‌ها محدود نمی‌شد و همه مردم به اندازه و توان خود در پیروزی نقش داشتند.

غفلت صدا‌و‌سیما از 5 مردادهای اراک

وی در پاسخ به این سؤال که آیا رسانه استانی به 5 مرداد و حماسه‌های مهم این روز در اراک می‌پردازند؟ گفت: ابداً. روز اراک روزی نمادین است و چون شهر در روز به صدارت رسیدن امیرکبیر در تاریخ 28 آبان‌ماه به این مهم گسترده می‌پردازد دیگر الزامی برای پاسداشت 5 مرداد نمی‌بیند. 5 مرداد روز ایثار، مقاومت، فداکاری و شجاعت مردم این شهر است و نباید مورد غفلت قرار گیرد. پیشامد 3 رویداد مهم در یک تاریخ اتفاق کمی نیست و باید این رویدادها برای نوجوانان و جوانان بازگو شود. روز اراک نباید فقط به یک روز خلاصه شود. حتی گاه برخی‌ها برای نام‌گذاری روزی دیگر به نام اراک موضع هم می‌گیرند و می‌گویند نباید روز دیگری کنار آن باشد. در صورتی‌که این دو با یکدیگر هیچ منافاتی ندارد، اما با 28 آبان مخالف نیستیم، اما از رویدادهای حماسه‌ساز همچون 5 مرداد نباید غفلت کرد تا به دست فراموشی سپرده شود.

وفایی در پایان با اشاره به اینکه 5 مردادهای اراک ناگفته‌های بسیار دارد و متأسفانه در حال به تاریخ پیوستن هستند و رسانه تا دیر نشده باید این اتفاقات را مستندسازی کند، اظهار کرد: سینه و ذهن شاهدان عینی 5 مرداد 65، کادر درمان، کارگران و مهندسان کارخانه‌ها و رزمندگان پر از ناگفته است که هیچ‌گاه از سوی نویسندگان و رسانه‌ها به آنان پرداخته نشده است. برای مانایی رویدادهای اراک باید به سراغ آنان رفت و در قالب کتاب رویدادها را رشته تحریر درآورد.