سه دهه زمانی را در بحث حجاب از دست داده‌ایم

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی مؤسسه «شناخت»، مهدی جمشیدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شامگاه 20 اردیبهشت‌ماه طی سخنانی در چهارمین محفل گفت‌وگو محور فکرت که با موضوع «گره حجاب، بازفهمی و بازطراحی» که در این مؤسسه برگزار شد، با اشاره به این که بحث حجاب مسئله دیرینه و وامانده‌ای است که همچنان محل تأمل است، اظهار کرد: هر چند گفت‌وگوهایی در طول ماه‌های اخیر در این زمینه مجدداً شکل گرفته اما نسبت به پرسش‌های متعددی که همچنان مطرح شده نیاز به بیان نقطه نظرات و گفت و گو در این باره احساس می‌شود.

وی افزود: بخشی از بحث در این زمینه ناظر به بازفهمی و حکمت نظری مسئله و البته بخش دیگر راهکارهای معطوف به این قضیه است که باید به هر دو ساحت توجه داشت. مسئله حجاب حداقل در دهه شصت هیچ گاه نامسئله نبوده است، ضمن آن که به طور خاص بعد از ارتحال حضرت امام(ره)، همزمان با تهاجم فرهنگی اولین موج در این زمینه آغاز شد.

جمشیدی با اشاره به این که بی‌شک یکی از نمودهای بارز تهاجم فرهنگی ناظر به رواج بی‌حجابی است، افزود: در دهه 70 این مسئله شتاب فراوانی پیدا کرد و البته در همان زمان نظریه‌هایی برای تئوریزه‌کردن آن چه مقام معظم رهبری آن را معطوف به سبک زندگی و اباحه‌گرایی عملی توصیف می‌نمودند، در فضای جامعه و از سوی برخی روشنفکران مطرح شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در دوره‌های بعد، بحث حجاب و بی حجابی وارد بازی‌های انتخاباتی شد و مسائلی مانند مخالفت با گشت ارشاد یا طرح بحث دیوارکشی در خیابان بر سر زبان‌ها افتاد تا به این وسیله گروه‌ها و جناح‌ها و افرادی به اهداف سیاسی و انتخاباتی خود دست پیدا کنند و جالب و تأسف‌بار این که در دهه 90 و دولت دوازدهم، کشف حجاب‌ها به تدریج شروع شد.

کلاف سردرگم برای حجاب

وی تأکید کرد: از سوی دیگر بحث حجاب با مقوله حمکرانی در کشور ما مرتبط بوده و در عین حال به دلیل حواشی متعدد و این که موضوعی عملاً رهاشده بوده و در مواجهه سلبی متوقف شده و مسایلی را پدید آورده است به نحوی که این قدر این گره ناگشوده مانده و به کلاف سردرگم تبدیل شده که برخی افراد در مواجهه با آن دچار انفعال شده و گفته‌اند راه حلی برای مقابله با بی حجابی و بدحجابی اصلاً متصور نیست.

وی گفت: همچنین در دهه‌های اخیر از سوی نهادها حتی شورای عالی انقلاب فرهنگی شاهد طرح‌های مبنایی و اثباتی نبوده‌ایم و صرفاً در این باره نظاره‌گر یکسری ضابطه‌گذاری‌های رسمیِ ظاهری بوده‌ایم. این در حالی است که درد با مسکّن علاج نمی‌شود بلکه زیرپوست می‌ماند و ناگهان حالت انفجاری پیدا می‌کند. در واقع این دمل چرکین سال‌ها و دهه‌ها معلق نگه داشته شده تا این که در نهایت در سال 1401 سر باز کرد. ما سه دهه زمان را باختیم و تحولات زیرپوستی را ندیدیم.

کارنامه قابل دفاعی در حجاب نداریم

جمشیدی ابراز کرد: نکته حائز اهمیت دیگر این که اساساً با مسئله فرهنگی نسبت غیرفرهنگی پیدا کردیم و همیشه هم نگران تابستان‌های برهنگی بوده‌ایم و این‌ها نشان می‌دهد که کارنامه ما در بحث حجاب قابل دفاع نبوده و نیست.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که در مسئله حجاب و بی حجابی، قرائت‌ها و خوانش‌های متعدد و گاه متضادی وجود داشته است، گفت: یک بحثی که مطرح کرده‌اند این که حجاب یک مسئله حکومتی است با این توضیح که افرادی در داخل قدرت برای انحراف اذهان عمومی از مسایل دیگر همچون اقتصاد و معیشت، سخن از بحث حجاب کرده و می‌کنند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: دم دستی‌ترین پاسخ به این طیف افراد آن است که بدانیم اساساً فلسفه وجودی دولت اسلامی چیست؟ به خصوص ناظر به این که به هر حال اساسی‌ترین وظیفه دولت اسلامی تلاش در جهت تحقق ارزش‌هاست و مسئله عفاف و حجاب هم یکی از مهم‌ترین ارزش‌های دینی و فرهنگی ماست و اتفاقاً اگر دولت اسلامی دنبال این قبیل مسایل نباشد، ما باید از او مطالبه کنیم.

سلبریتی‌ها را پاسخگو کنیم

وی با اشاره به این که بنده بارها و بارها نسبت به فساد اقتصادی هشدار داده و اعتراضم را بیان داشته‌ام، افزود: صحبت ما این است که ای کاش به اندازه‌ای که به فساد اقتصادی رسیدگی شد اجازه بدهیم که به فساد فرهنگی و اخلاقی هم رسیدگی شود و این طور نباشد که سلبریتی‌ها در این کشور پادشاهی کنند و به هیچ جا هم پاسخگو نباشند.

وی گفت: خوانش دیگر این است که می‌گویند اصلاً حجاب، مئاله حکومتی نیست و باید در بستر جامعه و در بستر عرف مطرح و درباره آ« تصمیم‌گیری شود و حال آن که در این رابطه باید گفت که اینجا دیگر حاکمیت، خط‌مشی را مشخص نمی‌کند و شاهد سیاستگذاری نیستیم بلکه این عرف‌گذاری است و حال آن که رسالت جامعه و حاکمیت اسلامی، سیاستگذاری درست در مسیر هدایت افراد است. 

پژوهشگر مسایل فرهنگی و اجتماعی یادآوری کرد: تأکید رهبر معظم انقلاب هم این است که دولت و حاکمیت اسلامی باید به دنبال هدایت افکار جامعه باشد و بی تفاوتی در این زمینه قابل قبول نیست، کما این که این طور نیست که بگوییم این مسئله را واگذار به عرف کند و خودش بی خیال گوشه‌ای بنشیند و نظاره‌گر باشد. 

وی با اشاره به این که حکومت دینی، حکومت قانون الهی و مجری قانون الهی است، گفت: مقام معظم رهبری به صراحت فرمودند که بی حجابی، حرام اجتماعی است و اتفاقاً رهبر انقلاب تأکید کردند که فرهنگ مسئله اصلی و اقتصاد مسئله فوری و اولویت‌دار است.

وی افزود: قرائت و خوانش دیگر هم این است که بی حجابی اصلاً مئاله و مرض اجتماعی نیست چرا که جامعه خصوصیت موزاییکی و متکثر و چندپاره دارد و البته این‌ها به این وسیله می‌خواهند توجیه کنند که نباید نسبت به بحث بی حجابی و بدحجابی حساسیت و واکنش جدی نشان داد و اساساً مسئله مهمی نیست. 

جمشیدی ابراز کرد: اتفاقاً این مسئله یک امر اجتماعی مهم است که جامعه و حاکمیت اسلامی نمی‌تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد. به تعبیر شهید مطهری، یکی از عوامل انحطاط جامعه، فساد اخلاقی است و بی حجابی و بدحجابی زمینه‌ساز تحقق همین فساد به شمار می‌رود. 

وی افزود: مقام معظم رهبری گفتند که حجاب، نماد هویتی زن مسلمان است و اهمیت و ضرورت آن غیرقابل انکار است کما این که ایشان برهنگی و بی حجابی را نماد تمدن غرب توصیف کرده‌اند.

حجاب؛ امر نمادین و هویتی

وی گفت: ما در جنگ روایت‌ها بسر می بریم و حجاب به تعبیر رهبر انقلاب به امر نمادین و هویتی تبدیل شده و از این حیث بسیار حائز اهمیت است و طبعاً در چنین فضایی اهمیت حجاب به این خاطر است که ریشه در اصالت تمدنی دارد. 

این نویسنده و پژوهشگر فرهنگی تصریح کرد: از سوی دیگر باید توجه داشت که حجاب نقطه آغاز است و لذا فقط بحث کشف حجاب مطرح نیست بلکه یک بسته فرهنگی طراحی شده که در این بسته اگر تسلیم نقطه آغازین شویم اتفاقات تلخی مثل شکستن هیبت نظام می‌افتد ضمن آن که بی تفاوتی در این زمینه به منزله زدودن حیا، عادی‌سازی گناه و ریخته شدن قبح این مسئله است و این موضوع، خودش زنجیره‌ای از عقب‌نشینی‌ها را در آینده در پی خواهد داشت. 

وی گفت: برخلاف نظر عده‌ای، قانون حجاب به هیچ وجه امنیت و وحدت را مختل نکرده است بلکه بی‌توجهی و ناتوانی ما باعث این امر بوده است، کما این که لال بودن یا بی زبانی و ضعف در تبیین و اقناع سرآغاز بسیاری از مشکلات بوده است.

جمشیدی اظهار کرد: دین به ما اجازه نمی‌دهد که حتی بی خیال حرام‌های کوچک شویم، چرا که اساساً دین فقط توحید یا اصول دین نیست بلکه همه دین را باید در نظر گرفت و آموزه‌های آن را پاس داشت. 

وی گفت: آموزش و پرورش و نهادهای فرهنگی ما در این زمینه کم کاری داشته‌اند و جوان و نوجوان ما از فلسفه حجاب، حد حجاب و نگاه دین به این مسئله ناآگاه هستند لذا باید در بحث تفهیم مباحث و ابلاغ دیدگاه دین کار زیادی انجام دهیم. به نظر بنده همین چندماه اغتشاش بهترین فرصت برای برخی نهادهای فرهنگی و آموزشی مانند آموزش و پرورش و ... بود تا بتوانند بهترین تبیین را نسبت به مسئله حجاب داشته باشند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: از سوی دیگر دشمن در این زمینه به دنبال مشروعیت‌زدایی خبری از جبهه انقلاب است و حقایق را وارونه نشان می‌دهد. همچنین تکرار روایت نادرست، باعث زنجیره‌ای از مسایل و شکل‌گیری این حس جمعی شده است که اگر مواجهه با بی‌حجابی  فلان نتیجه یعنی تفرقه اجتماعی را دارد پس باید بی خیال آن شویم.

وی تأکید کرد: به راستی ما در زمینه‌ها و عرصه‌های تبینی و رسانه‌ای و فضای مجازی چقدر کار درست انجام داده‌ایم که حالا بنابر مصلحت یا هر موضوع دیگری می‌خواهیم بی خیال حکم خدا شویم. گویا در جامعه ما شرایط طوری شده که به نظر می‌رسد دیواری کوتاه‌تر از دیوار حکم خدا نیست. 

وی افزود: ما درگیر قلب واقعیت‌ها و برساخت‌های رسانه‌ای دشمن هستیم و این سوال واقعاً مطرح است که بر اساس کدام پیمایش و موضوع‌شناسی به راحتی نظر می دهیم که باید بی خیال مسئله حجاب در جامعه شویم. 

جمشیدی با بیان این که مشکل ما بی زبانی و ضعف در تبیینگری صحیح مسایل است، گفت: در همه زمینه‌ها از جمله همین مسئله ما باید به تأسی از بیان و شیوه رهبری به جای انفعال، اتفاقاً شیوه تهاجمی نسبت به دشمن به خود بگیریم و در جنگ روایت‌ها، تبیین را اولویت قرار دهیم. 

وی بیان کرد: در کل تهران 15 ون گشت ارشاد آن هم به شکل نصفه نیمه به فعالیت می‌پرداخت. حال آن که بر اساس روایت‌های غلطی که شکل گرفت و به آن دامن زده شد، ماه‌ها کشور را به خاطر فوت یک خانمی که مرگش هم طبیعی بوده است به هم ریختند. بنابراین ما امروز درگیر در جنگ روایت‌ها هستیم و متاسفانه صدای روایت درست در داخل کشور به گوش نمی‌رسد یا کمتر به گوش می‌رسد.