قیام برای حفظ وطن، نبرد در راه خداست

سیدرضا واجدی، استاد حوزه و دانشگاه در کاشان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان با تأکید بر اینکه هر دفاعی حق باشد، مقدس است، اظهار کرد: دفاع چه از مرزو بوم یک کشور باشد و چه هیچ ارتباطی با مرز و بوم نداشته نباشد و صرفاً از مظلومان عالم انجام شود، به این دلیل که فطرت انسان همواره او را به دفاع از مظلومان دعوت می‌کند، حق است.

وی ادامه داد: قرآن کریم در آیه ۲۴۶ سوره بقره در جریان داستان حضرت طالوت می‌فرماید: «ألَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَني‏ إِسْرائيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‏ إِذْ قالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِكاً نُقاتِلْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ قالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتالُ أَلاَّ تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلاَّ نُقاتِلَ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِيارِنا وَ أَبْنائِنا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلاَّ قَليلاً مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِالظَّالِمينَ؛ ‌آیا به سرنوشت آن گروه از سران بنی‌اسرائیل که پس از موسى بودند، ننگریستی؟ آن‌گاه که به یکى از پیامبران خود گفتند: براى ما فرماندهی برگزین تا به فرمان او در راه خدا پیکار کنیم. پیامبرشان به آنها گفت: آیا احتمال نمی‌دهید که اگر پیکار بر شما مقرر شد، پیکار نکنید؟ گفتند: ما را چه می‌شود که در راه خدا پیکار نکنیم؟ در حالى که ما از سرزمین‌مان بیرون شدیم و از فرزندانمان جدا گشتیم؛ اما چون پیکار بر آنان مقرر شد، جز اندکى از آنان همگى پشت کردند و خدا به ستمکاران داناست.»

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: جمعی از بنی‌اسرائیل نزد پیامبرشان رسیدند و از او برای نجات از دست ظالمان کمک طلبیدند، بدون اینکه سخنی مبنی بر دفاع از دین داشته باشند؛ اما در عین حال خداوند این جهاد را فی سبیل الله خواند که لازم است توجه مخاطبان را به بخشی از تفسیر این آیه از زبان آیت‌الله جوادی آملی جلب کنم.

جهاد برای آزادسازی وطن

وی ادامه داد: از پيام‌های برجسته آيه مورد بحث اين است كه دفاع از سرزمين، محرومان و مبارزه با ستمگران را جنگ در راه‏ خدا می‌شمرد. دفاع غير از جهاد ابتدايی است كه در آن پيامبر الهی به دستور خدای سبحان با طاغيان عصر خود به نبرد می‌پردازد تا آنان را به دين الهی فرابخواند؛ هرچند جهاد ابتدايی نيز با تحليل عميق به دفاع بازمی‌گردد و نيز غير از جهاد دفاعی در برابر افرادی است كه قصد خاموش كردن دين خدا را دارند؛ زيرا موضوع آيه مورد بحث، نبرد گروهی است كه مظلومانه از سرزمين خود آواره شدند و عده‌ای از آنان به اسارت رفتند يا زندانی شدند و اكنون قصد استرداد وطن خود را دارند.

واجدی با بیان اینکه در چنين شرايطی، انسان‌های با ايمان‌ باید بدانند خداوند همان‌گونه كه به پرهيز از ظلم فرمان می‌دهد، به پرهيز از پذيرش ستم نيز دستور می‌دهد، افزود: پس چنانچه به دستور خداوند برای حفظ وطن و بازپس‌گيری آب و خاک، آزادی زندانيان و رهايی اسيران قيام كنند، نبردشان در راه خداست؛ خلاف مبارزات ملحدان كه هرگز فی سبيل الله نيست، بلکه «في سبيل الغي و الطاغوت» است، مانند انقلاب‌های كمونيستی سابق؛ چون اعتقادی به خدا و قيامت ندارند.

وی با طرح ادله‌ای كه ثابت می‌كند آزادسازی وطن و آب و خاک، نبرد در راه خداوند است، اظهار کرد: در آيه مورد بحث، سخنی از اقدام جالوت ستمگر برای خاموش كردن دين الهی يا سخنی از قيام بنی‌اسرائيل آواره برای روشن كردن چراغ دين نيست، بلكه استدلال بنی‌اسرائيل برای ايستادگی در جنگ، تبعيد از وطن و جدایی ميان پدران و فرزندان است؛ آنجا که می‌فرماید: «وقَد اُخرِجنا مِن دِيارِنا وأبنائِنا». اگر خطر زوال دين در میان بود، شخص پيامبر مسئول مبارزه با آن خطر می‌شد. تعليل به تبعيد و نه خطر زوال دين نيز نشان می‌دهد که هدف مبارزان، آزادسازی وطن بوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: كلمه «في سبيل الله» دو بار در آيه تكرار شده است و اگر جنگ مورد نظر «في سبيل الله» نبود، هرگز پيامبر الهی برای هدايت نبرد همكاری نمی‌كرد و در پاسخ خود، در راه خدا نبودن آن را به آنان گوشزد می‌كرد؛ پس سكوت معنادار و بلكه امضای ايشان مؤيد «في سبيل الله» بودن جنگ مزبور به شمار می‌رود؛ وانگهی قرآن كريم اين داستان را بدون تخطئه آورده و اين دليل قاطعی است كه نبرد مسلمانان برای آزادسازی آب، خاک و زندانيان، پيكار «في سبيل الله» است.

وی با بیان اینکه در آغاز آيات قتال آمده است: «وقتِلوا في سَبيلِ الله» و اين بسان تابلويی تمام داستان را زير پوشش خود قرار می‌دهد، ادامه داد: این مطلع، فرض ندارد كه سرفصل نبرد برای آزادسازی وطن را كه زيرمجموعه آن قرار دارد، دربرنگيرد؛ بنابراين از آيه مورد بحث به همراه آيات قبلی استفاده می‌شود كه نبرد با ستمگران واجب است؛ گرچه برای آزادی اسرا و زندانيان و بازپس‌گيری وطن باشد.

مدیریت جهاد فی سبیل الله با چه کسی است؟

واجدی اظهار کرد: آیت‌الله جوادی آملی در ادامه بیان می‌کند: «مديريت جهاد و دفاع مقدس بايد در دست پيامبر يا نایب ايشان باشد؛ وگرنه جهاد في سبيل الله نيست؛ يعنی در هر حركت و قيامی، افزون بر حسن فعلی بايد حسن فاعلی نيز باشد.»؛ به عبارتی، زمانی كه هيچ‌ يک از پيامبر، نایب پيامبر، امام، نایب خاص يا عام امام معصوم(ع) نباشد، مديريت نبرد با مهاجم در دست مؤمنان عادل است.» (تسنيم، جلد 11، صفحه 611)

وی با بیان اینکه دفاع ما مقدس بود، ادامه داد: چون مدیریت این دفاع زیر نظر ولی‌فقیه و نایب امام بود، سبب شد تا خانواده‌های شهدا به فرمان ولی امرشان، فرزندان خود را راهی جبهه‌ها کنند و همین اطاعت از ولایت موجب شد تا جوانان ما با اعتقاد، دست از جان خود شسته و خود را فدای اسلام و مملکت اسلامی کنند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: بسیار واضح است آنانی که دم از ایرانی بودن می‌زنند و کاری به نظام ولایی این سرزمین ندارند، نخواهند توانست دفاع مقدسی داشته باشند؛ زیرا جان را فدای ایران کردن به تنهایی نمی‌تواند انگیزه‌ای برای جانفشانی در آنها ایجاد کند، مگر اینکه جان را فدای ایرانی کنند که نظام اسلامی بر آن حاکم است که با این وجود، دفاع مقدس خواهد شد و برای حفظ حتی یک وجب خاک، ارزش شهید دادن خواهد داشت.

وی تصریح کرد: این دفاع مقدس همچنان ادامه دارد، هرگز به پایان نخواهد رسید و امروز جلوه‌های متنوعی دارد. دفاع از نظام اسلامی، دفاع از آرمان‌های مقدس امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری و پشتیبانی از اندیشه‌های امام جامعه، دفاع در مقابل شرارت‌های دشمن در مسائل اقتصادی جامعه، دفاع در مقابل فتنه‌های داخلی و خارجی اعم از فتنه‌های گذشته و فتنه‌های جدید به پیروی از امام جامعه، دفاع از نهادهای برآمده از متن انقلاب چون سپاه پاسداران که در خط مقدم مبارزه با دشمن قرار دارد، دفاع از حریم اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، دفاع از خون شهدای انقلاب به‌ویژه سردار شهید قاسم سلیمانی، دفاع از همه مظلومان عالم در سراسر دنیا که در نگاه مهدویت نهفته است، دفاع از استقلال و آزادی نظام اسلامی، حفظ روحیه کفرستیزی و دفاع از مبارزات مجاهدان عالم، همگی جلوه‌های دفاع مقدس هستند.

زهراسادات محمدی