حرم رضوی نمونه‌ای از پیوند ناگسستنی میان هنر، مذهب و معنویت است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی تولیت آستان قدس رضوی، امروز ۲۲ آذرماه، در مراسم افتتاحیه دومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت «مکتب هنر رضوی» که در سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی برگزار شد، اظهار کرد: ما خداوند را بهترین هنرمند و خالق هنر می‌دانیم. امام خمینی(ره) به مناسبت روز کارگر تعبیری داشتند که اگر آن عالم بزرگ، فیلسوف و اسلام‌شناس این سخن را نمی‌گفت، شاید ما جرأت نمی‌کردیم که بگوییم خداوند خالق هنر است.

وی افزود: اگر نگاهی به هنرهای 7گانه بیاندازیم، قطعا خداوند را خالق آن می‌دانیم. موسیقی یک هنر است که بسیار هم موثر، تاثیرگذار و نقش‌آفرین تلقی می‌شود. سرمنشأ موسیقی از خداوند است، از دیرباز وزیدن باد درختان صداهایی را به وجود می‌آورد و تولید می‌کرد و این امر باعث شد تا انسان هم به این فکر بیافتد که از این نی‌زارها صدا تولید کند. بنابراین موسیقی‌دانان از خدا یاد گرفتند که صدا تولید کنند. اگر وزیدن باد میان نی‌زارها تولید صدا نمی‌کرد شاید بشر به این فکر نمی‌افتد که ابزاری برای تولید صدا بسازد.

تولیت آستان قدس رضوی بیان کرد: خداوند در حوزه ادبیات هم خالق هنر است که نمونه بارز آن قرآن است. «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرا؛ قطعاً اگر جنّ و انس گرد آیند که مانند این قرآن را بیاورند، نمی توانند مانندش را بیاورند..» اوج هنر ادبی در قرآن است که بزرگترین ادبا نتوانستند یک آیه مشابه بیاورند.

نباید هنر را از مذهب و معنویت جدا کنیم

وی بیان کرد: در حرم مطهر رضوی هنرهای فراوانی مشاهده می‌کنیم که گنجینه‌ای از فاخرترین هنرها در این مکان مقدس دیده می‌شود. همچنین مرقد امام معصوم و ولی خدا سرشار از فاخرترین هنرهاست که نشان‌دهنده پیوند ناگسستنی میان هنر، مذهب و معنویت است. بنابراین نباید هنر را از مذهب و معنویت جدا کنیم.

مروی تصریح کرد: بسیاری از افراد از این امر مقدس برای افکار شیطانی خود از آزادی و حقوق بشر برای منافع خود استفاده می‌کنند و افراد سلطه‌گر با همین سلاح آزادی و حقوق بشر آزادی و جهالت را در غزه نشان می‌دهند. هنر از آن واژه‌های مقدس و مظلومی است که سلطه‌گر عالم برای سلطه بر انسان‌ها از آن‌ها استفاده می‌کند. هنر در تربیت جامعه نقش‌آفرینی می‌کند و یک ابزار مهم تربیتی است.

وی افزود: حرم مطهر رضوی روشن‌ترین دلیل پیوند هنر و مذهب است. بسیاری از افرادی که در حرم مطهر یا فضاهای بزرگ هنرمندانه معماری کردند در واقع فقیه بودند. هنری که در حرم مطهر شاهد آن هستیم برخواسته از فقه است نه فقط ذوق یک هنرمند سکولار.

تولیت آستان قدس رضوی با بیان اینکه تمامی معماری حرم توسط فقها و اسلام‌شناسان طراحی شده است، اظهار کرد: آیا می‌دانید که چرا ضریح امام رضا(ع) وسط آن اتاق یا فضا قرار نگرفته است؟ یک علت آن این است که اگر ضریح وسط قرار می‌گرفت ممکن بود مردم به دور ضریح طواف کنند و بدعت در دین شود. بنابراین به گونه‌ای طراحی شده که مردم به دور آن طواف نکنند.

وی گفت: همان‌گونه که در معماری، کاشی‌کاری و... از موضع تفکر پیش می‌رفتند در این حوزه هم این‌گونه تفکر شده است که پیوند عمیق ناگسستنی میان هنر و مذهب را نشان می‌دهد. بنابراین ایجاد پیوند این 2 مقوله با هم شکوه یک هنر را بیان می‌کند. شاید این مورد در هنرهای ۷گانه تعریف نشود و آن حضور مردم در حرم است که این هنر را همه می‌بینند و تقریبا هیچ توجهی هم به آن نمی‌شود. فردی که میلیون‌ها انسان را به مرقد خود بکشاند هنر نیست؟ امام رضا(ع) دائما در حال هنرنمایی هستند و از خود هنر نشان می‌دهند. همچنین مسجد گوهرشاد تجلی زیبایی یک هنر است.

مروی ادامه داد: گوته در یکی از صحبت‌های خود می‌گوید: «انسان باید در طول زندگی هر روز کمی موسیقی گوش دهد، کمی شعر بخواند و روزی یک تصویر زیبا ببیند تا علایق دنیوی نتواند حس زیبا شناسی را که خداوند در روح او قرار داده است را نابود کند». هنر به انسان تعقل می‌دهد که به راحتی قابل درک نیست.

تولیت آستان قدس رضوی افزود: ما باید هنر رضوی را در جامعه امتداد دهیم؛ امتداد هنر رضوی یعنی امتداد اخلاق و ادب رضوی است که باید آن را به جامعه منتقل کنیم.

در پایان از کتاب چکیده مقالات دومین کنگره فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی که با محوریت مکتب هنر رضوی است توسط تولیت آستان قدس رضوی نیز رونمایی شد.