واکاوی رسالت دانشگاهیان در مشارکت حداکثری انتخابات

دانشگاه‌ها به‌عنوان مرکز اندیشه و نماد تفکر و ایده‌پردازی همواره در عرصه‌های سیاسی به‌ویژه انتخابات نقش‌آفرین بوده‌اند و این نقش در نظام اسلامی به مراتب بسیار وسیع‌تر و فراتر است. با توجه به در پیش داشتن انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در روز ۱۱ اسفندماه، ایکنای چهارمحال‌وبختیاری میزبان دو نفر از اساتید دانشگاه در استان بود که به «واکاوی نقش دانشگاهیان در مشارکت حداکثری در انتخابات» پرداختند.

چرایی انفعال در بین دانشگاهیان 

حجت‌الاسلام والمسلمین باقر مختاری، مسئول حوزه نمایندگی ولی‌ فقیه در سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری در این نشست با اشاره به ضرورت برپایی انتخابات پرشور در این برهه مهم و حساس، اظهار کرد: هر کدام از اقشار جامعه از جمله دانشجویان و دانشگاهیان در تقویت شور و شکوه این رویداد مهم سیاسی دخیل هستند و لذا جا دارد به واکاوی میزان نقش‌آفرینی دانشجویان در این عرصه پرداخته شود که در نگاه نخست شاهد رخوت و سستی این قشر در عرصه سیاسی هستیم.

وی با ذکر اینکه رخوت دانشجویان فقط مربوط به عرصه سیاسی نبوده بلکه عرصه علمی را نیز شامل می‌شود، ادامه داد: امروز لااقل در بین دانشجویان دوره کارشناسی شاهد یک انفعال هستیم گویی تفاوتی با دبیرستان احساس نمی‌کنند که این یک آسیب است.

مختاری بخشی از علت این وضعیت را مربوط به مسئولان دانشگاه دانست و توضیح داد: هر نوع نگاه افراطی به هر مقوله‌ای یک نگاه تفریطی را در پی دارد بنابراین یکی از علت‌ها این است که در برهه‌هایی شاهد افراط فراوان در سیاسی‌کاری در دانشگاه‌ها بودیم و انفعال امروز شاید بازخورد و پیامد همان نگاه‌ها و رویکردهای افراطی باشد. 

این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: علت دیگر برخی اساتید هستند که دغدغه سیاسی ندارند و دانشجویان خود را برای مشارکت در انتخابات ترغیب نمی‌کنند بلکه در مواردی با نگاه اپوزیسیونی، آنان را از مشارکت منع می‌کنند؛ با توجه به تجربه هشت ساله معاونت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان این موضوع را شاهد بودم که برخی اساتید نه تنها دانشجویان را به ارزش‌ها دعوت نمی‌کردند بلکه دانشجویان ارزشی و مؤمن و انقلابی را شماتت می‌کردند.

اهمیت کنش‌گری سیاسی برای اساتید دانشگاه 

مختاری ساز و کار جذب اساتید را نیازمند بازنگری دانست و توضیح داد: در فراخوان‌های جذب هیئت علمی در دانشگاه‌ها فقط به امتیاز علمی متقاضیان اعم از چاپ کتاب و مقاله و طرح‌های پژوهشی توجه می‌شود حال آنکه از صلاحیت‌های عمومی و سیاسی غافل هستند و مصاحبه‌ها و مراحل راستی‌آزمایی در این حوزه چندان واقعی و قابل استناد نیست. لذا می‌بینیم کسی که کنش‌گری سیاسی ندارد عضو هیئت علمی دانشگاه می‌شود و در دانشگاه نیز در قید و بند همین جمع‌آوری امتیاز علمی و نوشتن مقاله و ... است.

وی با اشاره به اغتشاشات و آشوب‌های سال گذشته، تصریح کرد: متأسفانه شاهد بودیم که برخی اساتید در دانشگاه‌ها به این شورش پیوستند و دانشجویان خود را نسبت به تعطیلی کلاس و تجمع و اعتراض ترغیب می‌کردند و تبلیغ سوء علیه نظام اسلامی داشتند اما پرسش اینجاست که این اساتید شناسایی شده آیا مورد بازخواست قرار گرفتند؟ البته دانشگاه محل تضارب آراء و بیان آزادانه نظرات و محل کارهای سیاسی است اما این به معنای عدم احترام به اصول و قوانین نیست. 

مختاری تأکید کرد: یک علت دیگر برای نبود جنب و جوش سیاسی در دانشگاه‌ها مربوط به ناامیدی دانشجویان نسبت به آینده است که این مسئله جای بحث و واکاوی دارد؛ بنده این ناامیدی و کسالت را حتی در بین دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان و حتی دانشجویان پزشکی نیز مشاهده می‌کنم حال آنکه آنان از حیث شغلی مشکل و نگرانی ندارند. 

این مدرس حوزه و دانشگاه در استان در خصوص ریشه‌های این ناامیدی در بین دانشجویان، توضیح داد: بخشی از علت مربوط به مشکلات اقتصادی جامعه است؛ البته هیچ‌کس منکر این مشکلات نیست اما در کشور ما مشکلات مختلف از جمله اقتصادی ضریب داده می‌شود و به نظر می‌رسد احساس فقر در بین مردم از اصل فقر بیشتر ظهور و بروز دارد که این وضعیت حاصل فضای بی‌ در و پیکر مجازی و نبود سواد رسانه‌ای در بین اقشار مردم از جمله دانشجویان است. 

ضرورت بازنگری دروس عمومی دانشگاه 

مختاری ادامه داد: یک راهکار این است که سواد رسانه‌ای در دانشگاه‌ها تدریس شود، ما امروز ۲۴ واحد دروس عمومی را در دانشگاه‌ها به دانشجویان ارائه می‌دهیم که هیچ ضرورت و منفعتی ندارند، جا دارد این سرفصل‌ها به‌روز شوند و از جمله واحد درسی سواد رسانه اضافه شود. ایجاد امید و نشاط یک مبحث علمی و روانشناختی است که جا دارد این مباحث نیز به دانشجویان در قالب درس عمومی ارائه شود. بنده لااقل این پرسش را از خودم دارم که به عنوان مدرس ۱۶ واحد دروس عمومی معارف در دانشگاه‌ها که دانشجویان را برای ساعات زیادی در اختیار دارم، آیا توانسته‌ام کارآمدی لازم را حداقل با ایجاد یک تلنگر در ذهن دانشجو داشته باشم که متأسفانه پاسخ منفی است. 

وی تحول و بازنگری در دروس معارف و دروس عمومی را یکی از راهکارها برای ایجاد شور و نشاط در فضای دانشگاه‌ها عنوان کرد و افزود: البته نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری اقداماتی را در این خصوص آغاز کرده اما متناسب با زمان و نیازها نیست و لذا دروس عمومی که به دانشجویان ارائه می‌شود چندان سودی برایشان ندارد ضمن اینکه برخی اساتید دروس عمومی و معارف توانایی لازم را ندارند که در این راستا شاید بالای ۷۰ درصد دروس معارف توسط اساتید مدعو ارائه می‌شود که ممکن است محل آسیب باشد.

مختاری بیان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد اساتید دانشگاه یکی از گروه‌های مرجع در جامعه هستند یعنی مردم سخن آنان را می‌پذیرند اما می‌بینیم از آنجا که اساتید نقش خود را به‌ویژه در عرصه سیاسی ایفا نمی‌کنند، سلبریتی‌ها نقش مرجع را در جامعه پیدا می‌کنند پیداست که یک انفعال در فضای دانشگاه‌ها حاکم است. 

چرایی عدم استقبال دانشجویان از برنامه‌های فرهنگی 

مدرس حوزه و دانشگاه در استان با اشاره به اینکه حدود یک‌هزار و ۵۰۰ هیئت علمی و بیش از این تعداد استاد مدعو در دانشگاه‌های استان مشغول به فعالیت هستند، توضیح داد: اگر قائل به جایگزینی فضای مجازی به جای فعالیت‌های حقیقی باشیم، پرسش اینجاست که این اساتید اگر در فضای حقیقی کنش‌گری سیاسی را ندارند آیا این وظیفه را در فضای مجازی ایفا می‌کنند یعنی به همین تعداد صفحه مجازی برای کنش‌گری سیاسی از سوی این افراد فعال است که متأسفانه این‌گونه نیست.

مختاری افزود: پرسش بعدی این است که چه تعداد دانشجو مخاطب برنامه‌های مجموعه‌های فرهنگی دانشگاه هستند، آماری را در دانشگاه شهرکرد جمع‌آوری کردیم که نشان داد از میان جمعیت چندهزار نفری دانشجویان این دانشگاه، تنها ۴۰۰ نفر مخاطب برنامه‌های ما بودند پیداست که نتوانستیم یک برنامه فراگیر و مورد پسند را برای دانشجویان داشته باشیم. 

وی حضور مسئولان در دانشگاه و ایجاد فضای صمیمی با دانشجویان را در ایجاد فضای بانشاط سیاسی مهم ارزیابی کرد و افزود: وقتی یک تشکل ۱۰ بار از مسئولی دعوت می‌کند و نتیجه نمی‌گیرد چه انتظاری می‌توان برای ایجاد فضای باطراوت داشت، جا دارد مسئولان در راستای جهاد تبیین و امیدآفرینی حضور و ارتباط خود با دانشگاه را افزایش دهند.

مختاری در خصوص عملکرد مجلس یازدهم، تصریح کرد: مقام معظم رهبری رضایت کلی خود را از این مجلس اعلام کردند و آن‌را مجلسی انقلابی خواندند که مدال افتخاری برای این مجلس بود؛ ابتدای این مجلس مقام معظم رهبری مطالباتی از جمله در حوزه عدالت داشتند و پرسش این است که آیا این مجلس توانسته قوانینی را برای تحقق عدالت وضع کند، در حوزه مبارزه با فساد و شفافیت که شعار بسیاری از نمایندگان مجلس بود جا داشت قوی‌تر عمل شود. 

وی با بیان اینکه مجلس شورای اسلامی عصاره فضائل ملت است، افزود: از مردم انتظار می‌رود که نمایندگان را بدون توجه به مباحث حزبی و قومی و با نگاه به صلاحیت انتخاب کنند؛ از نمایندگان منتخب نیز انتظار می‌رود اولویت‌های کشور و استان را در نظر بگیرند و به دغدغه مردم رسیدگی کنند.

مختاری گفت: نماینده مردم و هر مسئولی باید در کنار توجه به خواسته‌های مردم به فکر رشد آنان نیز باشد و لذا نوع نگاه مردم به مجلس باید تغییر پیدا کند و مردم از نمایندگان انتظار کارهای کلان برای توسعه کشور داشته باشند. نماینده مجلس باید مصالح ملی را فدای مصالح محلی نکند.

جهاد تبیین فارغ از جنجال‌های سیاسی 

ماشاالله ایزدی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور در این نشست با اشاره به اینکه دانشگاه مملو از افکار و اندیشه‌ها و سلایق متکثر و متنوع در ساحت‌های گوناگون است، اظهار کرد: دانشگاه محل قشر جوان جامعه است که جوانان مخاطبان مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب هستند؛ این قشر مبارک و البته اساتید و دانشگاهیان نقش مهمی در عرصه سیاسی و به‌ویژه افزایش مشارکت در انتخابات دارند.

وی با ذکر اینکه جهاد تبیین و روشنگری به‌دور از جنجال‌های سیاسی مهم‌ترین وظیفه قشر دانشگاهی در عرصه انتخابات است، ادامه داد: کاندیداهای انتخابات دارای شعارهای متنوعی هستند و به‌نظرم تحلیل این شعارها می‌تواند برای دانشجویان جذاب باشد و باعث ایجاد شور و انگیزه برای آنان می‌شود. شرکت در انتخابات به تعبیر مقام معظم رهبری یک امر واجب یعنی هم تکلیف و هم وظیفه است که در اینجا نقش اساتید و دانشجویان و جامعه دانشگاهی بسیار روشن و مشخص است که باید عمارگونه وارد میدان شوند و ایجاد امید کنند و مردم را برای داشتن انتخاب اصلح کمک کنند. 

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شهرکرد بیان کرد: مشارکت مردم در انتخابات یکی از ابعاد استقلال سیاسی است و دانشگاهیان با استفاده از ظرفیت خود می‌توانند برای این مشارکت نقش‌آفرینی داشته باشند؛ استاد برای دانشجو احترام قائل است و دانشجو نیز در محضر استاد درس می‌آموزد و احترام و کرامت قائل است، قدرشناس، تیزبین و با استعداد است لذا سخن استاد بر او تأثیرگذار است.

ایزدی تأکید کرد: اگر استاد با دغدغه‌مندی دانشجویان را دعوت به مشارکت کند قطعاً می‌پذیرند زیرا دانشگاه یک جمع علمی است و به فرموده امام خمینی(ره)، دانشگاه مبدأ تحولات است. انتخابات عرصه‌ای است که همه نشان بدهیم انقلاب را، مردم را و معیشت مردم را دوست داریم و هر فردی علاقه‌مند به رشد و شکوفایی کشور و دغدغه‌مند معیشت مردم است باید در این عرصه مشارکت داشته باشد و پای صندوق‌های رأی حاضر شود. شرکت حداکثری در انتخابات از مؤلفه‌های قدرت در برابر دشمنان است.

کنش‌گری سیاسی در فضای مجازی 

این مدرس دانشگاه در استان تأکید کرد: آرزوی هر نظام سیاسی و اجتماعی در دنیا قدرتمندتر شدن مملکت و رضایتمندی مردم است اما نظام اسلامی مشروعیت الهی را داراست و قدم برداشتن و زیستن در این نظام که منتسب به دین و اهل‌بیت(ع) است، یک حسنه است. اینکه فضای دانشگاه‌ها و اساتید و دانشجویان منفعل شده است را موافق نیستم و به‌طور مطلق قبول ندارم اما امروز نوع فعالیت‌ها متفاوت شده است.

ایزدی با اشاره به اینکه تا دو سه دهه قبل شیوه کار و تبلیغ و اطلاع‌رسانی مانند امروز نبود، توضیح داد: امروز ماهیت فعالیت‌ها تغییر کرده است با این توضیح که چندسال قبل اجتماعات فیزیکی در مساجد و خیابان‌ها و اماکن عمومی برای موضوعات مختلف از جمله تبلیغات انتخاباتی پررنگ بود، امروز اما فضای مجازی این نقش را ایفا می‌کند و اگرچه در فضای حقیقی شاید این اجتماعات کمتر شکل می‌گیرد اما فضای مجازی جایگزین شده و لذا مشاهده می‌کنیم که افراد بسیاری در گروه‌ها و کانال‌ها عضویت و فعالیت دارند. امروز یک کلیپ می‌تواند هیجان و تحول ایجاد کند و مسیر را تغییر دهد بنابراین تبادلات در این فضا جایگزین اجتماعات شده و اگرچه کافی نیست اما جبران می‌کند. 

این مدرس دانشگاه در استان تأکید کرد: بنابراین استاد اگرچه شاید در فضای حقیقی نقش ایفا نکند اما در فضای مجازی حضور دارد و ممکن است این نقش را داشته باشد، امروز هر فرد با یک گوشی هوشمند می‌تواند یک ستاد انتخابات تشکیل دهد و در زمینه تبلیغ و اطلاع‌رسانی فعالیت کند. 

ایزدی افزود: البته این را می‌پذیرم که برخی اساتید نسبت به موضوعات سیاسی و اجتماعی و ... دغدغه لازم را ندارند و بی‌تفاوت هستند که نمونه‌های آن را در جریان اغتشاشات سال گذشته مشاهده کردیم؛ در اینجا نقش دانشگاه این است که در جذب هیئت علمی در کنار توجه به صلاحیت‌های علمی به برخی مولفه‌های ضروری نظیر تدین و تخصص و دغدغه‌مندی نیز توجه شود. معاونت فرهنگی دانشجویی نیز در راستای جهاد تبیین و روشنگری به‌ویژه برای دانشجویان باید به‌صورت قوی کار کند.

کار فرهنگی مهندسی شده؛ حلقه مفقوده در دانشگاه 

وی با تأکید بر اینکه کار فکری و فرهنگی مهندسی شده در دانشگاه یک حلقه مفقوده است، بیان کرد: البته کار فرهنگی به معنی برگزاری این جلسه یا آن برنامه نیست بلکه باید دغدغه و درک در دانشگاهیان ایجاد شود تا جایی که وقتی استاد یا دانشجو با یک گفتمان عقلانی و منطقی مواجه می‌شود آن‌را بپذیرد. ما انبوهی از برنامه‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها از سوی تشکل‌های دانشجویی یا اساتید داریم اما همه آنها به حاشیه رفته و باید فضا به سمتی برود که آموزش در کنار تهذیب نفس محقق شود.

ایزدی با اشاره به اینکه مجلس انقلابی تلاش خود را داشته و ما باید نیمه پر لیوان را ببینیم، بیان کرد: باید خودمان را جای تصمیم‌گیرنده نیز قرار دهیم و سپس قضاوت کنیم، نمایندگان مجلس تلاش خود را داشتند و ما نیز قدردان هستیم اما این را هم می‌گوییم که بیش از اینها باید کار می‌شد. جا داشت در حوزه معیشت مردم جدی‌تر کار می‌شد، امروز تورم باعث شده است که درآمدها پاسخگوی نیاز مردم نباشد.  

وی ادامه داد: از مجلس انتظار می‌رود و هنر نمایندگان این است که خلأهای قانونی را شناسایی و برطرف کنند ما در حوزه‌های مختلف مانند اشتغال، اقتصاد، ساحت اجتماعی و فرهنگی و ... ضعف قانون داریم که مجلس وظیفه دارد اینها را شناسایی و پیگیری کند. مردم تحمل فساد را ندارند و مجلس وظیفه دارد به‌صورت قوی وارد شود و گلوگاه‌های فساد و مناطق خطر را بگیرد. تعارضات قانونی نیز از دیگر انتظارات از مجلس است که باید رفع و ایجاد امید شود؛ نیازهای اساسی مردم باید در اولویت قرار گیرد و منافع ملی ارجح بر هر موضوعی است. 

ایزدی با اشاره به چهار راهبرد مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری شامل مشارکت، رقابت، امنیت و سلامت، بیان کرد: هر یک از این مفاهیم دارای بار معنایی عمیق هستند که نمایندگان مجلس باید در دستور کار خودشان قرار دهند؛ نماینده مجلس باید به توصیه‌های امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۵۳ به مالک توجه کند که فرمودند: «ای مالک خودت را از مردم دور نکن، با مردم باش و دغدغه‌های آنان را گوش کن.»

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه نماینده مجلس باید در تراز انقلاب باشد، تصریح کرد: در تراز انقلاب بودن به این معناست که متدین باشد، برای خدمت به مردم عزم جدی داشته باشد، شعاری سخن نگوید، چشمه جوشان، مرجع توانمند، مقتدر، برنامه‌محور و دارای ایده باشد، نماینده مجلس باید به تمام معنا نخبه باشد و حرف برای گفتن داشته باشد، قدرت چانه‌زنی و مطالبه‌گری داشته باشد، در برابر ناملایمات، فساد و بیکاری جدی و قاطع باشد. 

انتظارات جامعه دانشگاهی از نمایندگان مجلس

رئیس کمیسیون فرهنگی و ورزشی شورای اسلامی شهر شهرکرد با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس باید از دولت و مسئولان مطالبه‌گری داشته باشند، بیان کرد: چهارمحال و بختیاری در بسیاری از حوزه‌ها از گیاهان دارویی گرفته تا فرش‌بافی و صنعت و حتی ورزش مملو از ظرفیت و توان است که اگر این حوزه‌ها تقویت شوند قطعاً در رفع بیکاری و ایجاد امید در بین مردم تأثیرگذار خواهد بود. 

ایزدی با اشاره به اینکه جزیره‌ای کار کردن نتیجه‌بخش نیست، تصریح کرد: ادارات و نهادها باید وحدت نظر داشته باشند و کسی که متولی امور می‌شود و به‌ویژه نمایندگان مجلس باید با مطالبه‌گری زمینه رشد و توسعه استان را فراهم کند که در اینجا داشتن یک انتخاب اصلح یعنی انتخاب کسی که متدین و معتقد به ولایت فقیه باشد، قانون اساسی را بشناسد و مردمی و متخصص باشد.

این مدرس دانشگاه در استان حضور مردم در پای صندوق‌های رأی را از مولفه‌های اقتدار عنوان کرد و توضیح داد: از جامعه دانشگاهی انتظار می‌رود که در راستای ارتقای سطح مشارکت از ظرفیت خود استفاده و در این عرصه به ساحت ملت بزرگ ایران ادای دین کند.

ایزدی در پایان با تأکید بر اینکه انتخابات امری واجب است که نباید قضا شود، گفت: باید حضور پیدا کنیم زیرا هر رأی تیری است که به قلب دشمن فرو می‌رود و هر کسی خواهان انقلاب، امام راحل(ره)، شهدای والامقام، ولی‌فقیه و تحول و تعالی و تغییرات مثبت کشور است باید در این عرصه مهم مشارکت داشته باشد و دیگران را نیز تشویق کند.