ماه ربیعالاول ماه میلاد مبارک پیامبر گرامى اسلام(ص) و حضرت صادق(ع)، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه، و ماه رخداد واقعه عظیم «لیلة المبیت» است و البته ماهی است که شیعه عزادار شهادت امام حسن عسکرى(ع) و شادی آغاز امامت پربرکت حضرت بقیة اللّه(عج) نیز هست.
در خصوص دعاها و اعمال اول هر ماه قمری باید گفت که دعای هنگام رؤیت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترک اول هر ماه قمری هستند.
اما علما در خصوص اعمال ویژه این ماه گفتهاند مستحب است، به شکرانه هجرت موفقیتآمیز رسول خدا (ص) این روز را روزه بگیرند و صدقه، انفاق و احسان کنند و همچنین زیارت آن بزرگوار، در این روز مناسب است.
روز هشتم ربیعالاول:
در روز هشتم این ماه در سال 206 هجری قمری، شهادت امام حسن عسکرى(ع) طبق روایتى واقع و از همان روز، امامت حضرت صاحبالزمان، حجه بن الحسن ـ عجل الله تعالى فرجه الشریف ـ آغاز شده است.
روز دهم ربیعالاول:
روز ازدواج رسول خدا(ص) با حضرت خدیجه کبرى(ع) است به همین مناسبت روزه این روز به عنوان شکرگزارى مستحب شمرده شده است.
روز دوازدهم ربیعالاول:
این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینى و مسعودى و همچنین مشهور میان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبى مکرم اسلام حضرت محمد (ص) است.
همچنین در این روز، رسول خدا (ص) بعد از 12 روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمودند وارد مدینه شدند و نیز روز انقراض دولت بنى مروان در سال 132 هجری قمری است.
در این روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول بعد از خواندن سوره حمد، سه مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون»(سوره کافرون) و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل هو الله احد»(سوره توحید) خوانده میشود.
روز چهاردهم ربیعالاول:
در سال 64 هجری قمری در چنین روزى، یزید بن معاویه به هلاکت رسید. وى پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمى بود- که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت حضرت ابى عبداللّه الحسین (ع) و یارانشان است - در سن سى و هفت سالگى در منطقه «حورا» زندگیش به پایان رسید و جنازهاش را در دمشق دفن کردند، ولى اکنون اثرى از آن نیست.
روز هفدهم ربیعالاول:
این روز مطابق نظر مشهور علماى امامیه، روز ولادت رسول خدا (ص) و همچنین میلاد امام صادق (ع) است و توصیه شده است که در این روز به نیت روز هفدهم ربیعالاول غسل کنید، روزه بگیرید، (که براى آن فضیلت بسیاری نقل شده است، از جمله در روایاتى از ائمه معصومین(علیهم السلام)آمده است: کسى که این روز را روزه بدارد، خداوند براى او ثواب روزه یکسال را مقرر مىفرماید.)، صدقه بدهید، احسان کنید، مومنان را خوشحال کنید و به زیارت اماکن زیارتی بروید.
در خصوص اعمال روز 17 ربیعالاول همچنین قرائت زیارت رسول خدا (ص) از دور و نزدیک بسیار توصیه شده و از حضرت رسول(ص) نقل شده است که «هر کس بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسى است که به هنگام حیاتم به سوى من هجرت کرده باشد، اگر نمىتوانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به سوى من سلام بفرستید (که به من مىرسد).
قرائت زیارت امیرمؤمنان، حضرت على (ع) نیز در این روز مستحب است همان زیارتى که امام صادق (ع) در چنین روزى کنار ضریح شریف آن حضرت (ع) ایشان را زیارت کردند.
تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار به جا است، مرحوم «سید بن طاووس»، در کتاب اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبى اکرم (ص) سفارش بسیار کرده است. بنابراین، سزاوار است مسلمانان با برپایى جشنها و تشکیل جلسات، هرچه بیشتر با شخصیت نبى مکرم اسلام (ص)، سیره و تاریخ زندگى ایشان آشنا شوند و از آن، براى ساختن جامعهاى اسلامى و محمدى بهره کامل بگیرند.
همچنین در چنین روزى در سال 83 هجرى قمرى، ولادت امام صادق (ع) واقع شده است و از این جهت نیز بر اهمیت این روز افزوده شده است.
شب هفدهم ربیعالاول:
طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیاء رسول معظم اسلام (ص) است و شب بسیار مبارکى است.
همچنین یکسال قبل از هجرت رسول خدا (ص)، در چنین شبى معراج آن حضرت صورت گرفت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع:
ـ مفاتیح نوین، آیتالله ناصر مکارم شیرازی و همکاران، نوبت و سال چاپ: بیست و دوم 1389، ناشر:انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع).
ـ پایگاه اینترنتی آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی.