اثر برگزیده قرآنی؛ الهام بخش دانشجویان هنر

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، «جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن» یکی از آثار برگزیده جایزه کتاب سال ابن‌سینا دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دین بود که در هفته جاری برگزار شد. در همین راستا با حمید محمدقاسمی، مولف این اثر به گفت‌وگو نشستیم تا از اهداف تدوین این اثر و امتیازات و کارکردهای آن بگوید.


حمید محمدقاسمی عضو هیات علمی و مولف این کتاب در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: کتاب جلوه‌های تصویرآفرینی در قرآن در سه فصل، تدوین شده است، که فصل نخست آن به تعریف تصویر، اقسام تصویرگری و نقش تصویرگری در انتقال مفاهیم پرداخته است و در واقع سوالاتی نظیر اینکه مراد از تصویر چیست و چند نوع تصویرگری داریم و... پاسخ می‌دهد؛ فصل دوم کتاب، روش‌های تصویرگری را مدنظر قرار داده است و در پی یافتن شیوه‌هایی است که مفاهیم در قرآن با استفاده از آن مصور و مجسم شده است که در این ارتباط ۸ شیوه مورد بررسی قرار گرفته است؛ در فصل سوم کتاب نیز نمونه‌ها و جلوه‌هایی از جنبه‌های تصویرگری قرآنی، نظیر جنبه‌های اعتقادی، اخلاقی-تربیتی، سیاسی-اجتماعی و پدیده‌های هستی و... آمده است و تلاش شده است تا به تفصیل موضوع تصویرگری در قرآن بررسی شود.
وی گفت: این اثر در قالب یک مجموعه چهارجلدی شامل، جلوه‌های هنر تصویر آفرینی در قرآن، جلوه‌های هنر تصویر آفرینی در نهج البلاغه، جلوه‌های هنر تصویر آفرینی در روایات نبوی و جلوه‌های هنر تصویر آفرینی در روایات ائمه اطهار تالیف شده است و این دوره چهار جلدی رویکرد و نگاه جدیدی به قرآن، روایات و آموزه‌های دینی دارد و هدف از تالیف آن استخراج نکات هنری قرآن و روایات است و شامل نمونه‌هایی است که مخاطب با خواندن آن‌ها گویی پرده نمایشی را در برابر خود می‌بیند و به جای آنکه خواننده باشد، بیننده است؛ یعنی صحنه آنقدر زنده، مجسم و گویاست که مخاطب آن را می‌بیند و درک می‌کند.
قابلیت تصویرآفرینی نصوص دینی
وی افزود: آیات فراوان و روایات بسیاری وجود دارد که بدون شک قابلیت تصویرآفرینی دارد و کتاب حاضر تلاش کرده است تا این دسته از آیات و روایات را به شکل صحنه‌های زنده و مجسم در پیش روی مخاطبان قرار دهد.
محمدقاسمی اظهار کرد: چاپ اول این کتاب به همت انتشارات علمی و فرهنگی، روانه بازار نشر شد و هم اکنون نیز این مجموعه چهار جلدی به چاپ دوم رسیده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است؛ کتاب در جشنواره‌های مختلف حائز رتبه شده و توانسته‌ام مقالات متعددی را از کتاب استخراج کرده‌ام که در نشریه‌های علمی-پژوهشی به چاپ رسیده است؛ جلوه‌های هنر تصویر آفرینی در قرآن همچنین در کارگاه‌های مختلف علمی به علاقمندان عرضه شده است.
تلقی صحنه‌های زنده و مجسم هنری
وی عنوان کرد: اگر این بستر فراهم می‌شد تا کتاب در دانشگاه‌ها و مجامع مختلف نیز عرضه گردد، نوع نگاه بسیاری از مخاطبان به قرآن تغییر می‌کرد، چون بسیاری از افراد از قرآن و آموزه‌های دینی تلقی خشک و غیر قابل انعطافی دارند ولی با مراجعه به رویکرد این کتاب این تلقی عوض می‌شود و مخاطبان با مجموعه‌ای از صحنه‌های زنده و مجسم هنری روبرو می‌شوند؛ بازخوردهایی که از کتاب داشته‌ام، این احساس را به وجود آورده است که این نوع نگاه برای اغلب علاقمندان به قرآن، روایات نبوی، ائمه اطهار (ع) و همچنین نهج‌البلاغه دارای جذابیت فراوانی است و می‌تواند مفید واقع شود و تلقی برخی افراد مبنی بر منعطف نبودن قرآن را از بین ببرد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد، با اشاره به پیشینه موضوع تصویرگری قرآنی گفت: سید قدس در کتابی با عنوان «التصویر الفنی فی القرآن» این موضوع را ارائه کرده‌اند، اما تلاش کرده‌ام تا در کتاب جلوه‌های هنر تصویرآفرینی در قرآن، تصویرگری قرآنی را به شکلی مبسوط‌تر و با جزئیات بیشتر مورد توجه قرار دهم؛ به همین منظور نیز تمامی آثاری که در این زمینه تالیف شده و به خصوص آثار نویسندگان و اندیشمندان مصری که در این حوزه قلم زده‌اند را از نظر گذراندم و چندین بار با این جهت گیری قرآن را مطالعه کردم و آیات را استخراج کردم و گمان می‌کنم عملا نمونه‌ای از تصویرهای بدیع قرآنی نباشد که در این کتاب به آن اشاره نکرده باشیم.
نگاه تشریفاتی به قرآن
وی افزود: در این کتاب نوعا تمام آیاتی که موضوع تصویری در آن‌ها وجود دارد، یا به صورت فهرست گونه به آن اشاره شده و یا آیه را از نظر نوع تصویری که ارائه کرده، با ذکر جزئیات تصویر کرده‌ایم.
مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری خاطرنشان کرد: مجموعه یادشده، اگر در برخی دانشگاه‌ها یا رشته‌های هنری در سرفصل‌های درسی قرار گیرد یا حتی به جای یکی از دروس عمومی در برنامه تحصیلی دانشجویان گنجانده شود و در اختیار دانشجویان قرار گیرد، هر کدام از این تصویر‌ها می‌تواند دستمایه یک اثر هنری قرار گیرد و گمان می‌کنم دانشجویان رشته‌های هنری می‌توانند از تک تک تصاویری که در کتاب به آن پرداخته شده برای خلق یک کار هنری مثل، فیلم، تئا‌تر، تابلوی نقاشی و... الهام بگیرند؛ متاسفانه آنچه شاهدیم این است که نوعا نگاه به قرآن، نگاه تشریفاتی است و اگر این امکان مهیا می‌شد که برخی از این آموزه‌های لطیف قرآنی که هم جلوه‌های هنری و هم برای مخاطبان جذابیت دارد، دراختیار عموم قرار می‌گرفت، دید بسیاری از افراد به قرآن و آموزه‌های دینی را تغییر می‌داد؛ هدف از تهیه و تالیف کتاب نیز، ارائه رویکردی جدید برابر مخاطبان است تا آن‌ها را با جلوه‌های هنری قرآن بیش از پیش آشنا سازد.
دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد ساری در پایان با گلایه از برخی بی‌توجهی‌ها به این کتاب گفت: علی رغم اینکه در پاره‌ای از موارد مدیران برخی از سازمان‌ها نظیر صدا و سیما، ضمن مطالعه کتاب و تاکید بر جذابیت نوع نگاه کتاب خواستار ارائه مطالب آن در قالب کارگاه‌هایی به برنامه سازان رسانه ملی بودند، بنا به دلایلی این امر مغفول ماند و اقدامی صورت نگرفت.