«جامعه کبیره»؛ پاسخ امام هادی(ع) به خواست شیعیان برای تبیین امامت

محمد اسدی گرمارودی، مدیر گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، درباره اهمیت زیارت جامعه کبیره و شاخص بودن آن اظهار کرد: یکی از زیارت‌هایی که از نظر همه مسلمانان و به ویژه صاحب‌نظران، سند آن قطعی و قابل اعتماد است، زیارت جامعه کبیره منقول از امام هادی(ع) است که این زیارت یک دوره کامل امام‌شناسی و معرفت ما شیعیان نسبت به مقام امامت می‌باشد.

وی افزود: بعد از شهادت امام رضا(ع) از برخی مناطق مختلف نامه‌هایی برای امام جواد(ع) فرستاده می‌شد مبنی بر این‌که برخی از شیعه‌ها درباره مقام امامت اختلاف نظر دارند و به همین دلیل امام هادی‌(ع) در زیارت جامعه کبیره مطالبی را بیان می‌کنند که جایگاه مقام امامت را نشان می دهد.

اسدی گرمارودی اظهار کرد: در دنیای اسلام نسبت به مقام امامت و جانشینی پیامبر یک نظر مشترک بین همه مسلمانان و یک نظر اختلافی بین شیعیان و بقیه فرق وجود دارد؛ نظری که همه مسلمانان با هم هم عقیده‌اند، این است که دین پیامبراسلام دین خاتم است و باید تا آخرین روز در جهان حاکم باشد و دین جدید دیگری پدید نخواهد آمد و باید حلال و حرام را مشخص کرد و افراد باید بر اساس حلال و حرام زندگی کنند.

وی ادامه داد: بعد از این‌که پیامبر(ص) از دنیا رفتند، کتابی که برجای گذاشتند کلیات را بیان‌ کرد که آیا این دین به اتمام می‌رسد یا ادامه‌دار خواهد بود و آن کسی که بعد از پیامبر(ص) جانشین خواهد شد که به آن خیلفه می‌گویند و ما شیعیان به آن لقب امام می‌دهیم چه کسی خواهد بود؟

انتصابی بودن امامت

مدیر گروه معارف دانشگاه صنعتی شریف گفت: مبحث بعدی که در آن اختلاف نظر وجود دارد این است که شیعیان اعتقاد دارند، آن کسی که بعد از پیامبر( ص) قرار است جانشین او شود باید خداوند آن را مقرر کنند و به تعبیر دیگر باید انتصابی باشد و در حد انتخاب مردم نیست که آن را بتوانند انتخاب کنند.

جامعه کبیره؛ اوج غلو شیعه نیست

وی افزود: آن کسی که خداوند برای جانشینی پیامبر(ص) انتخاب می کند، باید همه ویژگی‌‌های پیامبر(ص) غیر از وحی را دارا باشد. در زیارت جامعه کبیره این‌‌گونه مضامین به صورت فراوان یاد شده است و امام هادی(ع) در برهه‌ای از تاریخ این مطالب را به شیعیان می‌آموختند.

وی بیان کرد: در ابتدای زیارت جامعه کبیره آمده است؛ سلام براهل بیت پیامبر که امنای رحمان هستید؛ یعنی از طرف پروردگار به عنوان امانت‌دار او هستید، اما این امنای رحمان به چه معناست؟ رحمان از کلمه رحمت گرفته شده است و آن کسی که امانت‌دار رحمت الهی است و به وسیله آن رحمت خداوند بدون کم و کسر به مردم خواهد رسید امامان هستند، لذا ما در اعتقادات خود درباره امام هر زمان می‌گوییم؛ به وسیله امامان است که آسمان و زمین باقی است و برکت امامان است که بقیه روزی خواهند خورد. آیا این مطلب غلو است؟

گرمارودی بیان کرد: همه چیز از آن خداست، اما برای این‌که خداوند بتواند به مردم روزی برساند نیازمند یک وسیله است، همان‌طور که باران برای باریدن نیازمند ابر است و تا ابر نباشد باران نمی‌بارد، بنابراین برای این‌که خداوند به مردم روزی خود را برساند نیازمند یک وسیله است و این وسیله امامان هر دوره هستند و در زیارت جامعه کبیره مقام امامت این‌طور بیان شده است.

مدیرگروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: از یک نظر مقام امامت، مقام ولایت تکوینی است و به جهت آن جایگاهی در عالم وجود با تقوا و تدین و عبودیت حضرت حق دارند، اما امنای رحمان از جهت دیگر ولایت تشریعی دارند، در زیارت جامعه هنگامی که سلام می‌دهیم بیان می‌کنیم که سلام بر شما که پیشوایان هدایت هستید و اگر قرار است بعد از پیامبر قرآن به مردم شناسانده شود تا مردم بتوانند هدایت شوند شما در این امر وظیفه دارید و شما چراغ‌هایی هستید که خداوند شما را قرار داده تا به رغم تاریکی‌ها و گمراهی و ضلالتی که مخالفان حقایق دین در عالم چه جاهلانه چه مغرضانه ایجاد کرده‌اند، راه را برای مردم روشن کنید.

امامان؛ مَثل الهی

گرمارودی بیان کرد: در قرآن کریم آمده است: «إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً: خداوند اراده فرموده است که هرگونه رجس و پلیدی را از شما اهل بیت برطرف کند و شما را پاک و مطهر گرداند.»(احزاب/33) و امام هادی (ع) به همین آیه در زیارت جامعه کبیره استناد کرده‌اند.

وی بیان کرد: در آیه‌ای دیگر در قرآن آمده است: «لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ: جز پاكان نمي‏توانند به آن دست زنند و به آن دست يابند.» (واقعه/ 56 ) که در این آیه بیانگر نوعی مس در قرآن به نام مس فیزیکی است، اما مس دیگری به نام مس متا‌فیزیکی قرآن وجود دارد، که به معنای درک معانی آیات قرآن است و این مبحث نیز در زیارت جامعه کبیره بیان شده است که امیدواریم با توجه مضامین بیان شده در زیارت جامعه کبیره به معانی آیات الهی پی ببریم.