«بسیج» مولود تفکر قرآنی بوده است/ ورود جدی به عرصه حفظ قرآن و درخواست از شورای توسعه
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ مسئول دارالقرآن سازمان بسیج مستضعفین با اشاره به اینکه این نهاد در قالب طرح «صراط» ورود جدی به عرصه حفظ قرآن کریم داشته است، گفت: دارالقرآن بسیج، تاکنون، ریالی حمایت از شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای فعالیت‌های آموزشی و حفظ قرآن دریافت نکرده است.
سازمان بسیج مستضعفین که در گذشته با نام نیروی مقاومت بسیج شناخته می‌شد، در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی(ره) تشکیل شد. این نهاد، فعالیت رسمی خود در عرصه قرآنی را از سال 1370 آغاز کرد.
دارالقرآن بسیج از ابتدای شکل‌گیری تاکنون، فراز و فرودهای زیادی داشته و در دورانی از یک معاونت به معاونت دیگر سازمان بسیج، نقل مکان کرده است. برگزاری بیست‌وهفت دوره مسابقات سراسری قرآن از جمله مهم‌ترین اقدامات این مرکز تاکنون بوده است. به مناسبت هفته بسیج خبرنگار ایکنا با مسئول قرآنی این نهاد، گفت‌وگویی با محوریت دستاوردهای قرآنی بسیج داشته است که از نظر می‌گذرد؛
ایکنا ــ جناب ذوالفقاری، ضمن تبریک هفته بسیج، به عنوان اولین سوال، توضیحاتی درباره شروع فعالیت قرآنی بسیج و ضرورت ورود این نهاد را بیان کنید.
بسیج مولود تفکر قرآنی بوده است و حضرت امام(ره) که بنیانگذار مجموعه و سازمان بسیج بودند دقیقاً بر اساس همین تفکر و الهام قرآنی مجموعه بسیج را شکل دادند.
بسیج بر اساس آیه «أَلَم تَرَكَيفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصلُها ثابِتٌ وَفَرعُها فِي السَّماءِ» شکل گرفت تا با رویکرد قرآنی خود به معنای واقعی در مرحله عمل و اجرا حضور داشته باشد. این نهاد تا پیش از این در عرصه‌های مختلف اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و ... به خوبی درخشیده و با توجه به رویکردی که در فرماندهان و مدیران ارشد سپاه و بسیج بوده است، مجموعه دارالقرآن بسیج در سال 1370 شکل گرفت تا مجری برنامه‌ها و فعالیت‌های قرآنی این نهاد باشد.
رویکرد نگاه بسیج از ابتدا تربیتی بوده است، این رویکرد نه به این معنا است که صرفاً فعالیت‌هایی همچون قرائت و حفظ و ... را داشته باشیم، بلکه علاوه بر رویکرد موضوعی، همزمان رویکرد مبنایی را نیز دنبال کرده است.
از ابتدای تأسیس این مجموعه تا 1373 دارالقرآن بسیج تحت پوشش نهاد نمایندگی ولی فقیه فعالیت داشت، از آن سال به بعد با توجه به شکل‌گیری اقشار بیست‌وسه گانه بسیج و گستردگی آن در تمامی مساجد و محلات این نیاز احساس شد که مجموعه دارالقرآن بسیج ویژه‌تر به فعالیت بپردازد و تمرکز بیشتری بر اجرای فعالیت‌ها داشته باشد. لذا دارالقرآن بسیج از سال 1373 تا 1378 زیر نظر معاونت فرهنگی به کار خود ادامه داد. در ادامه فعالیت، این دارالقرآن از سال 1378 زیر نظر معاونت تعلیم و تربیت به کار خود ادامه داد. هم اکنون هم در مجموعه دارالقرآن بسیج همان رویکرد را بر اساس منظومه فکری امامین انقلاب و در راستای پیشبرد فعالیت‌ها اقدام کرده‌ایم.
ایکنا ــ دارالقرآن بسیج از ابتدای تشکیل تاکنون در چه حوزه‌های ورود داشته است، آیا چارچوب خاصی برای خود تعیین کرده یا هر جا لازم دانسته ورود داشته است؟، نگاه از بیرون نشان می‌دهد که بیشتر مورد دوم نمود داشته باشد.
دارالقرآن بسیج از ابتدای تشکیل تا کنون در حوزه‌های مختلف از تبلیغی و ترویجی تا آموزشی و پژوهشی فعالیت داشته و علاوه بر آن در حوزه زیرساختی نیز اقداماتی را انجام داده است.
از جمله فعالیت‌های زیرساختی در این سال‌ها تأسیس 32 مرکز دارالقرآن بسیج به عنوان مجموعه معین ما در سطح استان‌ها بود. ذیل این مراکز، 500 مرکز دارالقرآن بسیج در سطح نواحی و شهرستان‌ها نیز راه‌اندازی شده است. بر اساس آمار، قریب به 378 مرکز از این مراکز به صورت فعال مشغول فعالیت هستند. سایر مراکز نیز البته دارای فعالیتند، اما فعالیت آنها به صورت شاخص و ویژه و در تراز مراکز فعال نیست.
هم اکنون در چهار هزار و 800 حوزه مقاومت بسیج یک رابط قرآنی در نظر گرفته شده است که هم مسئول تعلیم و تربیت حوزه مقاومت بسیج و هم رابط قرآنی دارالقرآن در آن مرکز است. همچنین از سال 1393 در تمامی پایگاه‌های بسیج در سراسر کشور یک نفر را به عنوان مسئول و مدیر قرآنی پایگاه بسیج انتخاب کرده‌ایم، تا به این ترتیب تمامی پایگاه‌های مقاومت بسیج که حدود 50 هزار پایگاه در سراسر کشور هستند، مسئول قرآنی فعال داشته باشند.
در کنار این در مجموعه، جامعه زنان که یکی از اقشار 23گانه بسیج است و بیش از سه هزار مهد کودک قرآنی راه‌اندازی شده است و در ادامه همین موضوع در هفته بسیج، قریب به 120 مهد کودک قرآنی دیگر افتتاح خواهد شد.
در بحث حلقه‌های صالحین نیز تا کنون آمار بیش از 100 هزار حلقه صالحین احصاء شده است که برنامه‌های قرآنی برای آنها رقم می‌خورد. از جمله اتفاقاتی که طی دو سال اخیر رقم خورده است راه‌اندازی شبکه فعالین قرآنی بسیج بوده که در این بخش هزار مدرس قرآنی به صورت معین در سطح کشور در نظر گرفته شده است تا امر آموزش را انجام دهند.
شناسایی و راه‌اندازی هیئت اندیشه‌ورز دارالقرآن بسیج، شناسنامه‌دار کردن تمامی مراکز بسیج در سطح نواحی، راه‌اندازی شورای رسانه‌ای مرکز دارالقرآن بسیج، راه‌اندازی قرارگاه حفظ قرآن کریم با حضور نخبگان این عرصه، راه‌اندازی مدارس تربیتی حفظ قرآن به صورت معین در دو استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد از دیگر اقدامات زیرساختی دارالقرآن بسیج طی سال‌های گذشته بوده است.
ایکنا ــ قبل از اینکه بحث در این موضوع را ادامه دهید در مورد حفظ قرآن کریم این سوال وجود دارد که افق بسیج در این زمینه چیست، طی سال‌های اخیر از سوی یکی از مسئولان سازمان بسیج اعلام شد که بسیج قصد دارد در راستای لبیک به مطالبه مقام معظم رهبری در زمینه حفظ قرآن، طی پنج سال، سه میلیون حافظ قرآن را تربیت کند. با گذشت چند سال از آن صحبت‌ها شاهد خروجی خاصی در این زمینه نبوده‌ایم، آیا بسیج این افق را همچنان دنبال می‌کند یا خیر؟
در حوزه آموزشی پیرو فرمایش مقام معظم رهبری در مورد تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم را تلاش‌هایی برای افزایش تعداد حافظان صورت گرفته است و در حال حاضر آخرین رصدها در مورد احصاء دقیق آمار صورت می‌گیرد.
در مورد سوالی که مطرح کردید، باید بگویم این افق هنوز وجود دارد اما آماری که ارائه شد به اعتقاد من درست نبود و دارالقرآن بسیج به چنین آماری نیز نقد دارد.
ایکنا ــ نقد از این لحاظ که بسیج چنین توان و ظرفیتی ندارد یا موضوع دیگری بوده است؟
بسیج اتفاقاً می‌تواند بسیار بیشتر از سه میلیون حافظ قرآنی که اعلام شده است، تربیت کند اما رسیدن به چنین آماری نیاز به یک سری حمایت‌ها و پشتیبانی‌ها دارد که اولین آن زیرساخت و پشتیبانی‌هایی که قرار است، انجام شود، خواهد بود. آیا چنین حمایت و چنین هم‌افزایی و مشارکتی در سطح ملی وجود دارد که از 10 میلیون حافظ قرآن مطالبه شده سه میلیون به بسیج واگذار شود، بنابراین اینکه نقد به آمار مطرح شده وجود دارد به خاطر نبود حمایت و پشتیبانی است.
شورای توسعه فرهنگ قرآنی به عنوان یکی از نهادهای پشتیبان در این عرصه تا کنون یک ریال بابت حفظ قرآن کریم به دارالقرآن بسیج اعتبار اختصاص نداده است. تربیت حافظ قرآن نیاز به اعتبار دارد در صورتی که ما در کل این سال‌ها یک ریال در حوزه آموزش و افزایش تعداد حافظان قرآن کریم دریافت نکرده‌ایم.
ایکنا ــ فعالیت‌های آموزشی بسیج در حوزه قرآنی به بحث حفظ اکتفا کرده است یا شاهد فعالیت‌هایی دیگری نیز هستیم؟
در بحث آموزشی فعالیت‌های اثرگذار دیگری به غیر از حفظ قرآن کریم انجام داده‌ایم که تولید محتوای آموزشی برای تمامی سه هزار مهد کودک قرآنی یکی از آنها بوده است. برگزاری دوره‌های توانمندسازی مدیران قرآنی بسیج از سطح ناحیه، حوزه، پایگاه تا استان و ... از جمله دیگر فعالیت‌های آموزشی بسیج در این سال‌ها بوده است.
در بحث نهضت صحیح‌خوانی حفظ قرآن و ارتقای سطح کیفی و سواد قرآنی نیز اتفاقات خوبی را رقم زده‌ایم. مشارکت ویژه صدها هزار نفر از اعضای بسیج در طرح‌های ملی قرآن از جمله 1448 تا 1453 و ... و اجرای طرح ملی صراط که یکی از مهم‌ترین طرح‌های بسیج است در همین راستا بوده است.
ایکنا ــ این اواخر نام طرح صراط زیاد شنیده می‌شود و به نظر می‌رسد، طرح صراط چه هدفی را دنبال می‌کند؟
طرح ملی صراط یک طرح 10ساله با رویکرد حفظ، صحیح‌خوانی و مفاهیم قرآن و نگاه موضوعی و کاربردی به نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه است. این طرح دومین سال خود را طی می‌کند. در این طرح و طی 10 سال پنج جزء آخر قرآن کریم برای همه بسیجیان آموزش داده خواهد شد. این البته برای اقشار بسیج که سال به سال ارتقاء پیدا می‌کند اجرا خواهد شد. با توجه به ظرفیت نسبی هر کدام از این اقشار طرح صراط را گسترش خواهیم داد.
در حوزه پژوهشی نیز فعالیت‌هایی صورت گرفته است که از جمله آن تدوین نظام‌نامه قرآنی بسیجیان سراسر کشور در حوزه‌های آموزشی، تبلیغی و ترویجی است. همچنین رصد، ارزیابی و آسیب‌شناسی فعالیت‌های قرآنی بسیج از سطح پایگاه تا استان نیز از دیگر فعالیت‌های دارالقرآن بسیج در حوزه پژوهشی بوده است. در بحث فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی نیز می‌توان به برگزاری بیش از ده‌ها هزار کرسی تلاوت و محفل انس با قرآن کریم اشاره کرد.
بسیج در بحث برگزاری محافل انس با قرآن و کرسی‌های تلاوت قرآن کریم از جمله مجموعه‌های پیشتاز بوده است. این نهاد در دهه هفتاد که اوج حضور قاریان مصری در ایران بود، متولی این کار شده بود.
ایکنا ــ طی سال‌های اخیر ورود به عرصه هنر و هنرهای قرآنی با ضریب بالاتری دنبال شده و اگرچه هنوز تا رسیدن به سطح مطلوب فاصله دارد اما در عین حال شاهد معرفی قرآن کریم و مفاهم آن از طریق هنر بوده‌ایم، جای خالی چنین ظرفیتی در بسیج احساس شده است؟
بسیج در این عرصه نیز ورود خوبی داشته است، در بحث تولید مستند و نماهنگ و مباحث هنری فعالیت‌های اثرگذاری صورت گرفته و گروه تواشیح محمد رسول‌الله(ص) که امروزه از افتخارات بسیج است، آثار بسیار فاخری را طی این مدت تولید کرده است. تولید تئاتر با موضوع شهدای منا از دیگر افتخارات بسیج است که با استقبال خوبی هم از سوی قرآنی‌ها مواجه شد. تجلیل از شهدای قرآنی و معرفی شهدای قرآنی شاخص از جمله کارهای بسیج در این سال‌ها بوده است.
ایکنا ــ در گذشته مسابقات قرآن بسیج، از جایگاه مطلوبی در بین مسابقات قرآن کشور برخوردار بود، به نظر می‌رسد چند سالی است این رقابت‌ها دچار افت شده و کمتر نامی از آن برده می‌شود، این افت علت خاصی داشته است؟
سازمان بسیج با برگزاری 27 دوره مسابقات سراسری قرآن کریم توانسته است یکی از پرسابقه‌ترین مسابقات قرآن را در کشور راه‌اندازی کند. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که طی این سال‌ها اغلب نهادها با آن مواجه بوده‌اند و بسیج و دارالقرآن نیز از آن مستثنی نبوده‌اند، بحث اعتبارات قرآنی بوده است. مطمئناً این در کیفیت کار تأثیرگذار بوده و لذا برگزاری مسابقات با توجه به افزایش هزینه‌ها سخت شده است.
از سوی دیگر ما به دنبال این هستیم که مسابقات قرآن بسیج همان مسابقات قرآن سازمان اوقاف نباشد، ما به دنبال این هستیم که دامنه فعالیت‌های قرآنی بسیج و فعالیت‌های قرآنی مردم در این مسابقات حضور یابد. یعنی حافظان یک تا 10 جزء قرآن کریم یا طرح ملی صراط را وارد مسابقات کنیم.
این مسابقات هم اینک در مراحل مقدماتی و در هفته بسیج در حال برگزاری است، مرحله استانی در بهمن‌ماه برگزار می‌شود و زمان برگزاری مرحله کشوری نیز اردیبهشت‌ماه سال آینده خواهد بود.
ایکنا ــ طی سال‌های گذشته بسیج همواره خواستار عضویت در شورای توسعه فرهنگ قرآنی بوده است، شورایی که سیاست‌گذار اصلی فعالیت‌های قرآنی در کشور است و به نظر می‌رسد، جای بسیج با 20 میلیون عضو که فعالیت‌های قرآنی مطلوبی هم دارد در آن خالی باشد، این درخواست به قوت خود باقی است یا از این حضور ناامید شده‌اید؟
سوال اصلی که در این زمینه وجود دارد و جا دارد مدیران به آن پاسخ دهند این است که چرا نباید بسیج با بیش از 20 میلیون عضو که فعالیت‌های قرآنی بخشی از فعالیت‌ها و وظایف این نهاد است در شورای توسعه فرهنگ قرآنی عضویت داشته باشد؟ به این سوال البته پاسخی داده نشده است، ما درخواست‌های بسیار زیادی برای عضویت مطرح کردیم و همچنان هم خواستار این عضویت هستیم.
به اعتقاد من یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جامعه قرآنی در حوزه کلان و مدیران این است که یک مدرسه‌ای که ویژه مدیران قرآنی باشد، نداریم، همین مشکل باعث شده تا رضایت‌مندی از فعالیت‌های قرآنی در جامعه شکل نگرفته باشد و دلیل رضایت‌مند نبودن مردم از فعالیت‌های قرآنی هم این است که رضایت‌بخشی از سوی مدیران صورت نگرفته است.
ایکنا ــ بسیج دانشجویی به عنوان یکی از اقشار فعال سازمان بسیج که در گذشته فعالیت‌های قرآنی اثرگذاری هم داشت چند سالی می‌شود که رو به خاموشی رفته است و دیگر شاهد خبرهای قرآنی از این قشر نیستیم، برنامه‌ای برای فعال کردن فعالیت‌های قرآنی اقشار بسیج برنامه‌ریزی شده است یا خیر؟
یکی از مشکلات در بحث اقشار همیشه این بوده است متولی قرآنی ندارند. هرچند در حال حاضر رابط قرآنی اقشار تعریف شده و دارای فعالیت هستند اما متولی قرآنی همچنان وجود ندارد، در همین راستا رنامه‌ریزی کرده‌ایم تا تمامی اقشار 23 گانه بسیج از دانش‌آموزی تا دانشجویی و ... تا پایان امسال دارای مسئول قرآنی شوند. همچنین شروع فرایندهای آموزشی مطابق با ظرفیت نسبی همان قشر را نیز ادامه خواهیم داد.
ایکنا ــ یکی از عمده فعالیت‌های بسیج بحث اردوهای جهادی در راستای کمک به محرومیت‌زدایی بوده است، به عنوان آخرین سوال توضیح دهید که دارالقرآن بسیج در این زمینه فعالیت خاصی طراحی کرده است یا خیر، آیا این دارالقرآن قصد دارد تا با استفاده از ظرفیت خود در راستای ارتقای سطح قرآنی مناطق محروم حرکتی انجام دهد؟
دارالقرآن بسیج اردوهای جهادی قرآنی خود را به عنوان یکی از انواع اردوهای جهادی به ثبت رسانده است که این امر یکی از گام‌های اولیه برای رسیدن به هدف مورد اشاره بوده است. سال گذشته 40 اردوی جهادی قرآنی در مناطق کم برخوردار برگزار شد و امسال این تعداد به 70 اردوی جهادی قرآنی رسید.
این کار هر سال ادامه خواهد داشت و سال به سال نیز در حال رشد در این عرصه هستیم. هم اینک بر اساس آخرین آمار بیش از 170 گروه جهادی قرآنی شناسنامه‌دار ثبت شده است. این گروه‌ها در زمینه محرومیت‌زدایی و در زمینه ارتقا سطح سواد قرآنی فعالیت می‌کنند. البته تعداد گروه‌های جهادی بیش از این هستند اما از بین همه آنها 170 گروه شناسنامه‌دار هستند. این گروه‌ها هم کار عمرانی و محرومیت‌زدایی انجام می‌دهند و فعالیت‌ها و آموزش‌های قرآنی را در دستور کار دارند.
گفت‌وگو از تیمور کاکایی
انتهای پیام
