بزرگداشت مقام دینی و اخلاقی پروین اعتصامی در آلمان

به گزارش ایکنا از آلمان؛ این بزرگداشت با عنوان «رد پای معنی در اشعار پروین» در انجمن ادبی ایران و آلمان برگزار شد. در این آئین، شخصیت ادبی و ایمانی پروین اعتصامی تبیین شد.

از جمله موضوعاتی که در این نشست مطرح شد، این بود که دنيای شعر و ادب ديار پارسيان آکنده از تركيب‌های مليح و سرشار از معانی بديع بوده و آميزه‌ای از شور و شعوری است كه جان انسان را هدف قرار می‌دهد.

شعر و ادب پارسی در سير حيات تكاملی خود همواره پيام‌آور انديشه‌های نو و بالنده بوده که از یک سو شاعر و مخاطب را با باورهايش آشتی داده است و از ديگر سو با چند و چون و راز و رمز زمانه آشنا کرده است.

پروین اعتصامی در این مسیر، نقش زیبایی را ایفا کرده است. این بانو، در صحنه تعقیب و گریز اندیشه حاضر و از تازه‌های سرشار از حکمت و پند برخوردار بوده است. وی فارغ از کسب و تجارت متداول زمانه خود بود.

کمتر دیده می‌شود که پروین اعتصامی تخلص خود را به میان آورده و نشانی از خود به جای گذاشته باشد. «در تو پروين نيست فكر و عقل و هوش / ورنه رنگ حق نمی‌افتد ز جوش»

در همین راستا، در شعری كه بر سنگ مزار این بانوی شاعر نقش بسته، تخلص پروين آمده است که «آن كه خاک سيهش با اين است / اختر چرخ ادب پروين است».

گر چه به كار بردن تخلص در ابيات شعری متداول و لزوماً حاكی از خودخواهی يا ستايش از خود نیست، ولي بی‌رغبتی در تكرار آن به يقين حاکی از نوعی خودساختگی، فروتنی و افتادگی است.

پرداخت استادانه پروين به مسائل اخلاقی و عرفانی، تمايلات درونی وی به معنويت را برملا می‌کند كه این اندیشه و رویکرد، بخش قابل ملاحظه‌ای از اشعار این شاعر را تشكيل می‌دهد.

این بانوی شاعر در تصويرگری و بيان احساسات و عواطف بشری در پرتو واژگانی چون مادر، مظلوم، يتيم و کودک، از روح لطیف و عاطفی خود پرده برمی‌دارد.

برخی آگاهانه یا ناآگاهانه خواسته‌اند به گونه‌ای پروين و شعرش را پیش پای جنسیت وی ذبح کنند و وی را بيگانه از مذهب و باورهای دينی جلوه دهند؛ حال آن كه مطالعه اشعار عميق وی بیانگر آن است که باورهای دينی را به زيباترين صورت بیان کرده است.

الگوپذیری پروين از مصادر و متون دينی، ناشی از باور و اعتقاد راسخ وی بوده است كه در این آئین به نمونه‌هايی از آن اشاره شد؛

مترس از جانفشانی گر طريق عشق می‌پويی

چو اسماعيل بايد سر نهادن روز قربانی

این شعر بيانگر رويای صادقه ابراهيم(ع) درباره ذبح فرزندش است كه خود مكتب عميق عرفانی است؛ «يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَىٰ فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَىٰ ۚ قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ ۖ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ. (صافات ـ 102)»

در جای ديگری از شعر پروین می‌خوانیم که «ای كنده سيل فتنه ز بنيادت / وی داده باد حادثه بر بادت/ تنها نه خفن است و تن آسانی/ مقصود از آفرينش و ايجادت» این شعر الهام گرفته از آيه شريفه «أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنا لا تُرْجَعُونَ (مومنون ـ 115)» است با این مضمون که آيا گمان كرده‌ايد كه بی‌هدف و بيهوده آفريده شده‌ايد و به سوی ما باز نخواهيد گشت؟

در بيت دیگری نيز با بيانی رمزآلود، نامحرمان را از دسترسی به حقايق قرآنی محروم می‌داند كه در آيات زيادی اين بيان آمده است که شعر آن به این شرح است «آن كه نشناخته از هم الف و باء را/ زو چه داری طمع معرفت قرآنی». در بخش ديگری از اشعارش به داستان موسی(ع) و ابراهيم(ع) اشاره دارد که مُلهم از قرآن است؛ «عصا را اژدها بايست كردن، شعله را گلزار/ تو با دعوی گه ابراهيم و گاهی پور عمرانی».

در مقطع ديگری در فراز و نشيب زندگی از روح متعالی نوح مدد می‌گيرد: «چو شدی نیک چه پرواست ز بد روزی/ چو شوی نوح چه انديشه‌ات از طوفان». وی نيز شعر دیگرش «ای خوشا خاطر ز نور علم مشحون داشتن/ تيرگي‌هارا از اين اقليم بيرون داشتن/ همچو موسی بودن از نور تجلّی تابناک/ گفت‌وگوها با خدا در كوه هامون داشتن» که این شعر به مضمون آیه شریفه «فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا (اعراف ـ 143)» و آيه شريفه «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا * إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا * إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا (انسان ـ 8)» اشاره دارد.

یادآور می‌شود، روز بزرگداشت پروین اعتصامی، 24 اسفند است که به همین مناسبت در این روز مراسم بزرگداشتی برای این شاعر ایرانی در آلمان برگزار شد.