فوران خشم در خانواده؛ نتیجه شکاف معرفتی و هنجاری بین نسل‌‌ها

به گزارش ایکنا، ماجرای قتل فجیع دختر نوجوانی به نام رومینا اشرفی، که به دست پدرش به خاطر فرار از خانه و پناه بردن به اقوام پسری که قصد ازدواج با او را داشت و با داس کشته شد، در روز‌های اخیر بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای داشته و از ابعاد گوناگون بحث شده است.

حجت‌الاسلام حسین‌علی رحمتی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر مباحث اجتماعی و فرهنگی، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه اینگونه حوادث دلخراش و تأسف‌بار چنانچه آسیب‌شناسی و ریشه‌یابی و برای پیشگیری از آن‌ها چاره‌اندیشی نشود، طبیعتاً در آینده به صورت‌های دیگر تکرار خواهد شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم به این موضوع از منظر تحولات ارزشی بین نسلی بنگریم، قطعاً باید سعی کنیم به ریشه‌یابی وقایعی از قبیل ماجرای رومینا بپردازیم. جامعه امروز ایران در حال گذار یا مواجهه همزمان با سنت و تجدد است. یکی از ویژگی‌های جوامع در حال گذار «آشوبناکی فکری»، «بی‌قراری ارزشی» و «حیرانی در عرصه عمل» است. بخش قابل توجهی از نسل جوان کشور ما نه به طور متصلب پابند سنت‌های دینی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی خویش و نه یک‌سره دل‌سپرده به مؤلفه‌های ارزشی دنیای جدید است.

 

این پژوهشگر مباحث اجتماعی و فرهنگی تصریح کرد: فقدان الگوی مناسب برای مواجهه معقول و منطقی با سنت و تجدد موجب شده که این نسل نگاهی «گزینشی» به ارزش‌های سنتی و متجدد داشته باشد و بسته به شرایط و حال و احوال و نیاز‌های خود، از هر کدام چیز‌هایی را انتخاب کند و چیز‌هایی را فروبگذارد. نگاهی به پروفایل‌های کاربران جوان و نوجوان در شبکه‌های اجتماعی به خوبی می‌تواند تصویری از این وضعیت را نشان دهد.

حجت‌الاسلام رحمتی افزود:‌ در جامعه در حال تحول اگر بزرگتر‌ها، که بیشتر پای‌بند سنت هستند، نتواند با نسل جدید، که به پذیرش هنجار‌ها و سبک زندگی دنیای جدید تمایل بیشتری دارند، به تفاهم برسند، طبیعتاً شکاف معرفتی و هنجاری بین آن‌ها منجر به چالش‌های رفتاری می‌شود و اگر طرفین نتوانند این چالش را مدیریت کنند، فوران خشم و بروز فاجعه‌هایی چون فرار از خانه و کشته شدن قابل انتظار است.

این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه ناتوانی در قانع کردن یکدیگر و فقدان اعتماد متقابل یکی از مشکلات جدی جامعه در حال تحول است، اظهار کرد: ناتوانی طرفین شکاف بین نسلی یعنی والدین و فرزندان در این زمینه موجب افزایش سوءظن و بدبینی و عدم پذیرش و مراعات ارزش‌ها و هنجار‌های مورد قبول یکدیگر است. طبیعتاً چنین وضعیتی به تعارض‌ها و اختلافات، کینه‌ها و کدورت‌ها بین والدین و فرزندان دامن می‌زند و موجب بروز رفتار‌های غیرمعقول و غیرمنطقی از سوی طرفین می‌شود.

وی با تأکید بر مسئله آموزش برای تکرار نشدن چنین حوادث ناگواری، گفت: باید هم به والدین و هم به فرزندان یاد داد که چگونه با یکدیگر گفت‌وگوی انتقادی داشته باشند و زیست جهان یکدیگر را درک کنند و از منظر اعتماد، همدلی و همراهی با یکدیگر رفتار کنند. طبیعتاً والدین باید پیشگام باشند.

حجت‌الاسلام‌ رحمتی تصریح کرد: نظام آموزشی، سامانه رسانه‌ای و نهاد‌های متصدی تعلیم و تربیت دینی و اخلاقی جامعه ما باید آموزش مهارت‌های زندگی، شیوه حل مشکلات و اخلاق گفت‌وگو را به والدین و فرزندان بیاموزند. البته الگوی رفتاری باید ناظر به آموزه‌های دینی باشد که آداب و رسوم خود را به فرزندانشان تحمیل نکند، زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده‌اند. در همین خصوص در شرح نهج‌البلاغه ابن أبی الحدید، جلد‏ بیستم، صفحه ۲۶۷ امام علی(ع) می‌فرمایند: «لا تَقْسِروا اَوْلادَکُمْ عَلى آدابِکُم، فَاِنَّهُمْ مَخْلوقونَ لِزَمانٍ غَیْرِ زَمانِکُم؛ فرزندان خود را به رعایت آداب و رسوم روزگارِ خودتان مجبور نسازید؛ چون آنان براى روزگارى غیر از روزگار شما آفریده شده‌اند.» این تأکید ناظر به این است که والدین باید به فرزندان خود بیاموزند که هرچه مربوط به گذشته است، لزوماً بد و ناپسند و دورانداختنی نیست.

 

 

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد:‌ جامعه امروز ایران به دلایلی که گفته شد به شدت در معرض تحول سبک زندگی و تغییر الگو‌های ارزشی بخشی از نسل جدید در روابط اجتماعی خویش است و چنانچه برای مواجهه صحیح بزرگتر‌ها با جوان‌تر‌ها اقدامی جدی انجام نشود، رومینا‌ها همچنان برای فرار از خانه چابک هستند و دست بزرگتر‌ها برای استفاده از داس باز خواهد بود.