گام شانزده روزه‌داری؛ خدایا دوستانی داشته باشم که مرا به یاد تو بیندازند

به گزارش ایکنا، تصمیم اینکه در زندگی جزو کدام گروه از انسان‌ها باشیم در دست خودمان است؛ خوب بودن یا بد شدن انتخابی خودخواسته است اما گاهی تشخیص خوبی و بدی، خوب‌ها و بدها مشکل می‌شود. گاهی چنان خوبی و بدی در هم گره می‌خورد که برای تشخیص آن و گرفتار نشدن در فتنه‌ها باید به خدا پناه برد. اهمیت همین مسئله است که در یکی از عزیزترین روزهای خدا، از باری‌تعالی برای سازش کردن با نیکان تقاضای کمک می‌کنیم.

در دعای روز شانزدهم ماه رمضان از خداوند می‌خواهیم: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ وجَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرارِ وأوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الى دارِ القَرارِبالهِیّتَکِ یا إلَهَ العالَمین؛ خدایا توفیقم ده در آن به سازش کردن نیکان و دورم دار در آن از رفاقت بدان و جایم ده در آن با مهرت به سوى خانه آرامش به خدایى خودت اى معبـود جهانیان».

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح «اَللّهُمَّ وَفِّقْنى فیهِ لِمُوافَقَةِ الاْبْرارِ» می‌گوید: خدایا کاری کن که من با افراد خوب موافقت کنم. مثلاً اگر در جایی رأی‌گیری است. اگر شخصی خوب است با او موافقت کنم و اگر بد است، به او رأی ندهم و در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس به افراد خوب رأی بدهم. در رأی‌گیری نگاه کنیم ببینیم چه کسی آدم خوبی است و خدمت خدا می‌کند به او رأی دهم، نه به آنهایی که به ما قول پست و مقام داده‌اند.

وی در ادامه به فراز بعدی دعا اشاره می‌کند و می‌گوید:وَجَنِّبْنى فیهِ مُرافَقَةَ الاْشْرارِ» خدایا کاری کن من با بدها رفیق نشوم. جوان‌، با الوات ـ حتی اگر پسر عمویش باشد ـ رفاقت نکند. حال چون «رحم» ‌است، سلام و احوالپرسی کند؛ اما رفاقت نکند. نمی‌شود قطع «رحم» کرد اما از متدیّنین رفیق انتخاب کنید.

با سه نفر رفاقت کنیم

این عالم ربانی در ادامه با اشاره به یک حدیث اظهار می‌کند: حواریون به حضرت مسیح (ع) گفتند که ما به چه کسانی رفاقت کنیم و حضرت مسیح فرمود: با سه نفر، اول کسی که نگاه به او تو را به یاد خدا بیندازد. دوم کسی که حرف می‌زند علم شما را زیاد می‌کند. سوم کسی که با عملش رغبت شما به آخرت را زیاد کند.

وی ادامه داد: هر کسی انسان را یاد خدا نمی‌اندازد و حتی هر عالمی هم یاد خدا را زنده نمی‌کند. از امام صادق (ع) سؤال کردند که آیا اینکه نگاه کردن به عالم عبادت است، صحت دارد؟ و امام در پاسخ فرمودند که کلیت ندارد. نگاه کردن به صورت عالمی عبادت است که تو را به یاد خدا بیندازد.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی تصریح می‌کند: حدیث داریم که پیش هر عالمی ننشینید مگر اینکه شما را از چند چیز به چند چیز دعوت کند؛ از شک به یقین، از ریاکاری به اخلاص، از رغبت به دنیا به زهد در دنیا.

وی تأکید می‌کند: با کسی نشست و برخاست کنید که دارای علم باشد و در مباحثه‌ها چیزی به شما بیاموزد، مجالست و مباحثت با کسی که سواد ندارد بی‌فایده است. با کسی که علم می‌داند ولو اگر عمّامه ندارد گفت‌وگو و رفاقت کنید.

این استاد بزرگ اخلاق ادامه می‌دهد: رفاقت با کسی که اهل عبادت و مستجاب است را سفارش می‌کنم. کسی که اهل نماز شب، زیارت، دعا و انجام مستحبات است.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در ادامه در شرح «وَآوِنى فیهِ بِرَحْمَتِکَ اِلى دارِ الْقَرارِ بِاِلهِیَّتِکَ» بیان می‌کند:‌ خدایا به رحمت خودت من را در بهشت جای بده. به خدایی خودت. از خدا می‌خواهیم که به حق خدایی خودش، ما را در بهشت جای بده.

حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام، نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «نجوای روزه‌داران» در تفسیر دعای روز شانزده ماه رمضان آورده است:

پیام اول: توفیق همراهی با ابرار

ابرار از ماده برّ است و برّ یعنی نیکی، که در قرآن به همراه تقوی آورده شده است: «وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ؛ در نیکی و پرهیزکاری با هم همکاری و تعاون کنید و هرگز در راه گناه و تعدی همکاری نکنید.» این آیه شریفه ارتباط مستقیم دارد با فرازهای دعای امروز. در سوره مبارکه بقره چند ویژگی برای نیکی و نیکوکار و ابرار بیان شده است. در آنجایی که مسلمین درباره ظواهر دین بحث می‌کنند و درباره قبله که به کدام سو نماز بخوانند و تغییر آن صحبت می‌کنند؛ این آیه نازل شد و روشن کرد که برّ به این ظواهر کار و صورت اعمال ما نیست که شما همه وقت خودتان را صرف بحث در این مورد کرده‌اید؛ بلکه ابرار خصوصیاتشان اینگونه است: « .... وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّآئِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛ ۱. به خدای متعال ایمان دارند. ۲. به روز رستاخیز ایمان دارند ۳. به فرشتگان اعتقاد دارند ۴. به کتاب آسمانی ایمان دارند ۵. به پیامبران ایمان آورده‌اند ۶. مال خود را با عین علاقه و نیاز خود به به خویشاوندان خود می‌بخشند و به یتیمان و فقرا و در راه‌ماندگان و گدایان و بردگان انفاق می‌کنند ۷. نماز را به پا می‌دارند ۸. زکات را می‌پردازند ۹. به عهدخود وفا می‌کنند ۱۰. در برابر محرومیت‌ها بردبارند ۱۱.در بیماری‌ها استقامت می‌ورزند و صبورند ۱۲. در میدان جنگ استقامت دارند و صبورند ۱۳. اینان راستگویان و صادقین هستند ۱۴. پرهیزکار هستند.» این آیه به وضوح برای ما بیان می‌کند که باید موافق با ابرار باشیم و در کارها و افکار و اعمالمان باید به آنها نگاه کنیم نه به خودمان و در خودمان بمانیم و به جایی نرسیم. مصداق بارز ابرار اهل بیت(ع) هستند.

پیام دوم: عدم رفاقت با اشرار و بدکاران

دوری از بدان و اشرار مورد توجه بزرگان دین بوده است و به آن سفارش‌ها فرموده‌‌اند؛ حضرت امام صادق(ع) در بیانی نورانی می‌فرماید: «هرگاه خواستی از کسی دیدار کنی به دیدن «نیکان» برو و با «بدکاران» دیدار مکن؛ زیرا آنان صخره‌ای هستند که در آن چشمه آبی نمی‌جوشد و درختی هستند که برگش سبز نمی‌شود و زمینی هستند که گیاهی در آن نمی‌روید».  

امام سجاد(ع) به امام باقر(ع) فرمود: فرزندم؛ با پنج نفر رفاقت و همنشینی نکن: ۱. دروغگو، چون دور را برای تو نزدیک و نزدیک را برای تو دور می‌کند. ۲. فاسق و گنهکار، چون تو را به بهای یک لقمه یا کمتر از آن می‌فروشد. ۳. بخیل، چون در مواقعی که به چیزی نیاز شدید داری مضایقه می‌کند و کمکت نمی‌کند. ۴. احمق (کم عقل)، برای اینکه می‌خواهد به تو سود برساند ولی ضرر می‌رساند. ۵. قاطع رحم، چون سه جای قرآن بر او لعن و نفرین شده است.

اوصاف دوستان ناشایست در روایات: ۱. مجرمان و تبهکاران ۲. بخیل، دروغگو ۳. اشرار ۴. بدکاران ۵. جاهل ۶. انسان‌های بی‌حیا ۷. اهل هوا ۸. منافقان ۹. ظالمان ۱۰. اغفالگران ۱۱. وسوسه‌گران ۱۲. بدعت‌گزاران ۱۳. معصیت‌کاران ۱۴. مرفّهین بی‌درد ۱۵. بدعقیده ۱۶. بدزبان ۱۷. سخن‌چین ۱۸. خلافکار ۱۹. دنیاپرستان ۲۰. غافلان اهل باطل ۲۱. بی‌انصاف ۲۲. کسی که یاری و هدایت نکند ۲۳. دشمن دوست.

 پیام سوم: بهشت محل آرامش مؤمنان

در سوره مبارکه انسان، از آیه ۱۱ تا ۲۲ مشخصات بهشت ابرار را برمی‌شمرد. برای آنکه انسان بتواند به دارالقرار (محل آرامش) یعنی بهشت برین دست یابد لازمه آن این است صفاتی که برای ابرار ذکر شده را دارا باشد و خود را از صفات و حرکات رذیله اشرار که همه آنها نشئت گرفته از شیطان رجیم و رانده شده از درگاه حق است، دور سازد و آن هنگام است که خداوند به نیکوکاران و تقواپیشگان  بشارت می‌دهد: «قُلْ أَؤُنَبِّئُکُم بِخَیْرٍ مِّن ذَلِکُمْ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ؛ (ای پیامبر) به امت بگو: می‌خواهید شما را آگاه گردانم به بهتر از اینها، که بر آنان تقوا پیشه کنند نزد خداوند باغ‌های بهشتی است که از زیر درختان آن نهرها جاری است و در آن جاوید هستند و زنان پاکیزه و آراسته‌ای و (بهتر از همه آن‌ها خشنودی خداوند است) و خداوند به حال بندگان بیناست».

ما نیز در این روز از خداوند به حق خداوندی‌اش درخواست می‌کنیم که ما را در دارالقرار یعنی بهشت برینش جای دهد و از عذاب و آتش دوزخ در امان بدارد.