تبعیت نوع تحریرها و کمیت و کیفیت آنها از سبک قاری

محسن یاراحمدی، قاری و داور بین‌المللی مسابقات قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره اینکه چه میزان استفاده از تحریر‌های زیبا و جذاب موجب ارتقای کیفیت تلحین می‌شود، گفت: این امر به سبک خواندن یک قاری بازمی‌گردد. تحریر به شدت تابع سبک است. به ویژه اینکه در آیین‌نامه 1400 مسابقات سازمان اوقاف در کارگروه صوت و لحن بحث تحریر در بخش لحن آمد و شاید سؤال شود که تحریر کیفیت صوتی است و چرا از بخش صوت به لحن آمده است؟

وی با تأکید بر اینکه تحریر تابع لحن است، اظهار کرد: لحن نیز تابع سبک قاری است، به طور مثال اگر قاری عبدالباسط‌خوان باشد، نوع تحریرها و کمیت و کیفیت آنها تابع سبک اوست. قاری نمی‌تواند عبدالباسط‌‎خوان باشد اما تحریرهای استاد حصان را اجرا کند.

یاراحمدی با اشاره به اینکه البته توانایی صوت در انتخاب تحریر اهمیت دارد، اضافه کرد: هر صدایی توانمندی‌هایی دارد که در انتخاب مدل‌ تحریرها مؤثر است. مثلاً برخی قاریان صدای کم‌انعطافی دارند یا صدایشان مجموعه‌ای از تحریرهای خاصی را می‌پذیرد، لذا این تحریرها را در صدا تقویت می‌کنند اما برخی صداها انعطاف بالایی دارند و می‌توانند مدل‌های مختلفی از تحریرها را اجرا کنند. پس انتخاب تحریرها به توانایی صوت افراد بستگی دارد.

این داور بین‌المللی کشورمان با تأکید بر اینکه تحریر حکم نمک غذا را دارد، تصریح کرد: نباید در تحریر افراط کرد، حتی اگر صدا توانمند باشد. استاد «محمد عمران» نمونه بارزی از صدای توانمند در تحریر است، زیرا انواع مدل‌های تحریر با سرعت‌ها و خوانش‌های مختلف در صدایش شنیده می‌شد و از لحاظ تحریر بسیار توانمند بود. هنگامی که تلاوت‌هایش را گوش می‌کنید، می‌بینید که از تحریرها به اندازه استفاده می‌کند، یعنی در صورت لزوم تحریر را اجرا می‌کند و در مواردی که به تحریر نیازی نیست ساده قرائت می‌کند. قاری باید به اندازه‌ای هوشمند باشد که زیاده‌روی نکند، چراکه شنونده‌ عام را به شدت خسته می‌کند و شنونده عادی نمی‌تواند ارتباط بگیرد و تحریر بسیار فنی و کیفی است. 

یاراحمدی افزود: حتی خواص نیز تحریرهای زیاد را دوست ندارند. هنگامی که تحریرهای قاری زیاد شود، شنونده‌های خاص و اهل فن نیز از تلاوت فاصله می‌گیرند. ضمن اینکه قرائت محدودیت‌هایی دارد که موجب می‌شود هر تحریری را همه جا و افراط‌گونه استفاده نکنیم، چون تابع کلام هستیم. قرائت خوانشی کلام‌محور است. هنگامی که تزئینات را زیاد کنید، کلام را به حاشیه برده‌اید.

این قاری کشورمان با اشاره به اینکه برای زیباتر شدن قطعات لحنی باید از فن خفض صوت(کاهش شدت صدا) استفاده کرد، گفت: البته در فن خوانندگی به آن «نوانس» می‌گویند و در موسیقی غربی، ایرانی و عربی وجود دارد و نوازندگان نیز آن را به کار می‌برند و به آن کرشندو(نواختن با شدت زیاد) یا دکرشندو (نواختن با شدت کم) می‌گویند. اگر این شدت و ضعف درست و به جا استفاده شود، در بیان احساس مؤثر است.

یاراحمدی بیان کرد: اغلب مداحان سرشناس از قدرت تحریر نسبتاً پایینی برخوردارند و با هوشمندی از آن زیاد استفاده نمی‌کنند و بیشتر از نوانس استفاده می‌کنند، یعنی بیان حسی آن را چند برابر می‌کنند. در تحریر باید مستمع فنی باشد اما در نوانس نیازی نیست که شنونده خیلی فنی باشد و عوام نیز آن را درک می‌کنند. بنابر این نوانس به جا و درست در بیان حسی خواننده مؤثر و نیز کارایی‌ آن از تحریر بیشتر است.