چالش دین‌داران در حوزه عمومی
از نظر حجت‌الاسلام صادق‌نیا تحمیل دیدگاهی واحد بر شهروندانِ ناهمانند دین و ناهمانند اخلاق و فرهنگ، حتی اگر با استفاده از زور همراه نباشد، نمی‌تواند خیر عمومی را محقق کند.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهراب صادق‌نیا، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب یادداشتی در صفحه شخصی خود منتشر کرده که متن آن را در ادامه می‌خوانید؛
شوربختانه امروزه در بسیاری از نقاط دنیا تنش‌ها و درگیری‌ها بیش‌تر پیرامون دین شکل می‌گیرند. گویی دین موجب تشدید شکاف‌ها شده است. همین امر سبب شکل‌گیری نظریه‌ای شد که ادّعا می‌کرد پیروان ادیان نمی‌توانند در حوزه عمومی برای تحقق خیر نقشِ معناداری برعهده بگیرند؛ زیرا دین خود زمینه‌ساز تنش، درگیری و ستیزه است. صاحبان این اندیشه، می‌گویند دین باید به امری خصوصی تبدیل شود و به پستوی خانه‌ها برود.
با این حال، می‌توان روی کمک پیروان ادیان حساب کرد. درست است که آن‌ها برای مشارکت در حوزه عمومی کاری دشوار دارند؛ اما باز هم می‌توان روی کمک دین‌داران حساب باز کرد. آن‌ها در صورتی می‌توانند برای تحقق خیر عمومی مشارکتی مفید داشته باشند که از یک سوی موضعی هم‌راستا با عقاید و آموزه‌های دین خود بگیرند و از سوی دیگر، شهروندانِ غیر خود را اعضای جامعه مدنی بدانند؛ در غیر این صورت، هیچ دینی نمی‌تواند برای تحقق صلح، عدالت، امنیّت، رفاه، و در مجموع خیر عمومی نقشی را ادّعا کند. معنا ندارد گروهی که در تأیید و یا ردّ دیدگاه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی ناپرهیزند، ادّعا کنند که می‌توانند جامعه‌ای امن بسازند و یا بخواهند در تولید آن سهمی داشته باشند.
به قول جان رالز، امنیّت، صلح و عدالت تنها با روش پرهیز به دست می‌آید. روشی که بر تساهل مبتنی است و پرهیز دارد از این که خوانشی یکتا از خیر عمومی را به همه تحمیل کند. تحمیل دیدگاهی واحد بر شهروندانِ ناهمانند دین و ناهمانند اخلاق و فرهنگ، حتی اگر با استفاده از زور همراه نباشد، نمی‌تواند خیر عمومی را محقق کند. تساهل تلاشی است برای مقابله با بزرگترین شرّ اجتماعی، یعنی نزاع، درگیری و استبداد. ممکن است در نگاه برخی، تساهل کار را برای پیشرفت اخلاقی جمعی سخت کند؛ ولی بهترین راهی است که می‌تواند خیر عمومی را برای همه محقق کند. بنا بر ایده تساهل، نباید شهروندی و حقوق مدنی افراد را به خاطر دین، دیدگاه، نژاد، جنسیّت، و یا هر چیز دیگری زیر سؤال برد.
انتهای پیام
