احیای روابط ایران و عربستان به توسعه روابط با سایر کشورهای عربی می‌انجامد + صوت

سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل غرب آسیا، در گفت‌وگو با ایکنا درباره توافق میان ایران و عربستان برای از سرگیری روابط با میانجی‌گری چین گفت: با نگاهی دقیق به روند روابط کشورهای حوزه‌های مختلف جغرافیایی امروز با تغییر هندسه قدرت در عرصه نظام بین‌الملل، این مسئله بیش از گذشته مورد توجه است که روابط بین کشورهای هر منطقه می‌تواند در آینده آن منطقه و قدرت و اقتدار کشورهای آن منطقه در هندسه قدرت جدید تأثیرگذار باشد و این مسئله در خصوص روابط میان ایران و عربستان نیز مستثنی نیست.

وی افزود:‌ در طول 7 سال گذشته که روابط سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان به منزله دو کشور تأثیرگذار و بانفوذ در منطقه غرب آسیا و جهان اسلام به حداقل خود رسیده و اختلافات تشدید شده بود، به جز رژیم صهیونیستی سودی از این اختلاف نبرده بودند. واقعیت این است که دو کشور ایران و عربستان می‌توانند اختلافات احتمالی خودشان را در حوزه‌های مختلف با گفت‌وگو و بدون واسطه حل و فصل کند و ابهامات و سؤالات را با یکدیگر در میان بگذارند.

تأثیر منطقه‌ای احیای روابط ایران و عربستان

این کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار کرد: در واقع جدایی، اختلاف و عدم رابطه بین کشورهای یک حوزه جغرافیایی به ضرر آن دو کشور و همه کشورهای آن منطقه است و زمینه را برای سوء استفاده برخی کشورهای فرامنطقه‌ای را فراهم می‌کند. در خصوص دو کشور ایران و عربستان با توجه به سوابق تأثیرگذار قابل توجه هر دو در منطقه، به طور حتم احیا و تعمیق روابط دو کشور با بازگشایی سفارتخانه‌ها می‌تواند نشانه حرکت به سمت صلح و ثبات در منطقه و تعمیق روابط کشورهای همسایه با همدیگر و با جمهوری اسلامی ایران باشد.

وی بیان کرد: بعضی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قطب‌نمای روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران با قطب‌نمای عربستان هماهنگ می‌کردند و لذا تعمیق روابط میان ایران و عربستان نیز از این منظر تأثیرگذار است. براین مبنا باید گفت هر چقدر که مشکلات در روابط میان ایران و عربستان کمتر و همکاری‌های دو کشور در حوزه‌‌های مورد علاقه توسعه پیدا کند ثبات منطقه‌ای هم افزایش می‌یابد.

صدرالحسینی تصریح کرد: این دو کشور در حوزه انرژی و به ویژه در اوپک بسیار مؤثر هستند و دو بازوی اصلی این سازمان محسوب می‌شوند و می‌توانند بر روی قیمت انرژی در دنیا اثرگذار شوند و واقعا به صلاح دو کشور نبود که این اختلافات افزایش پیدا کند و قطع روابط سیاسی بیش از این ادامه پیدا می‌کرد زیرا تهران و ریاض از این عدم روابط هیچ منفعتی نمی‌بردند و منطقه هم از این مسئله ضرر می‌کرد.

وی اضافه کرد: با توجه به علاقه جمهوری اسلامی ایران از دو سال قبل موضوع اتصال و احیای روابط ایران و عربستان توسط کشور دوست و همسایه و برادر؛ عراق، آغاز شد و این کشور 5 دور از مذاکرات در بغداد برگزار کرد و بسیاری از مسائل اختلافی در این مذاکرات حل و فصل شد و اگر رخدادهای جدیدی مانند حمایت رژیم صهیونیستی از اغتشاشات پاییز از طریق رسانه اینترنشنال به وجود نمی‌آمد، شاید این اتفاق چند ماه قبل می‌افتاد چون همه اسناد و مدارک برای بازگشایی سفارتخانه و از سرگیری تعاملات کنسولی برای رفت و آمد اتباع دو کشور آماده شده بود.

کارآیی نقشه راه سیاست خارجی دولت

وی با اشاره به اثبات کارآیی الگوی سیاست خارجی دولت سیزدهم با این اتفاق گفت: تحولات اخیر در گسترش و تعمیق روابط ایران با همسایگان عربی؛ قطر، امارات، کویت و عربستان، نشان از موفقیت نقشه راه سیاست خارجی دولت سیزدهم در نشانه‌گذاری بر همسایگان موثر دارد که این امر می‌تواند نمره بسیار خوبی را در کارنامه دستگاه سیاست خارجی و کارشناسان منطقه‌ای آن ثبت کند.

صدرالحسینی تأکید کرد: این اقدامات مثبت و تأثیرگذار خط بطلانی بر انزواخواهی غرب و به ویژه آمریکا برای ملت ایران و شکست پروژه ایران‌هراسی بود. همچنین این اتفاق می‌تواند نقطه پایانی بر خط غرب‌گرایان در داخل نیز محسوب شود که در طول سال‌ها سیاست خارجی را در چارچوب رابطه با غرب تئوریزه می‌کردند و تنها راه برون‌رفتِ از آن توهم موهوم انزوای ایران را رابطه یک‌سویه با غرب تعریف می‌نمودند.

کند شدن روند عادی‌سازی

این کارشناس مسائل غرب آسیا درباره تأثیر این اتفاق بر روند پروژه‌ عادی‌سازی روابط اسرائیل و کشورهای عربی گفت: به موازات شکسته شدن ایران‌هراسی و انزواخواهی ایران مطمئن هستم اقدامات اخیر می‌تواند پروژه نفوذ رژیم صهیونیستی در جهان اسلام با عادی‌سازی روابط با کشورهای اسلامی را کند کرده و با همفکری و تعاون کشورهای بزرگ و تاثیرگذار منطقه مشکلات جهان اسلام و کشورهای اسلامی به سمت حل و فصل شدن گرايش یابد و بازگشت روابط ایران و عربستان به حالت عادی، ظرفیت‌های بزرگی را در اختیار دو کشور، منطقه و جهان اسلام قرار‌ خواهد داد.

صدرالحسینی درباره نگاه آمریکایی‌ها به این اتفاق گفت: همانگونه که پیش‌بینی می‌شد نخستین واکنش آمریکا از روی انفعال و ناچاری اینگونه بود که «مطلع بودیم و از کاهش تنش در خاورمیانه و پایان جنگ در یمن حمایت می‌کنیم.»؛ این یعنی اعتراف به ناتوانی این کشور در ممانعت از اقدامات ابتکاری و مؤثر در حوزه مسائل منطقه فوق راهبردی خلیج فارس.

حذف آمریکا از جایگاه پدرخواندگی در منطقه

وی ادامه داد: نکته قابل‌توجه در این مذاکرات، حذف آمریکا از جایگاه پدرخواندگی روابط کشورهای منطقه و نقش فعال دو کشور به علاوه چین در احیای روابط میان ایران و عربستان است. واقعیت این است که این اتفاق نشان‌دهنده ضعف دولت آمریکا در منطقه است زیرا گواه آن است که آمریکایی‌ها حتی در کشورهای هم‌پیمان خود در منطقه از جمله عربستان نفوذ خود را از دست داده‌اند چون آمریکایی‌ها علاقه‌مند به از سرگیری روابط میان ایران و عربستان نیستند.

صدرالحسینی درباره نقش‌آفرینی و میانجی گری چین در این اتفاق گفت: میانجی‌گری چین و ابتکار رئیس‌جمهور کشورمان در سفر به چین و طرح بحث با چینی‌ها برای حل و فصل اختلافات میان ایران و عربستان بسیار مؤثر بود و نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ایران از نقش مثبت تمام کشورهای مؤثر در منطقه و جهان کمال استفاده را می‌کند و علاقه‌مند به نقش‌آفرینی سازنده آنها است.

توسعه رقابت چین و آمریکا 

وی افزود: چین به خاطر نفوذ در میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و عربستان به سرعت توانست ادامه مذاکرات را میان ایران و عربستان در بغداد به نتیجه برساند و ایران و عربستان اقناع شدند که چین می‌تواند نقش بسیار مناسب و مثبتی را برای احیای روابط دو کشور ایفا کند و این بیانگر علاقه‌مندی چین به حضور مؤثر در منطقه برای حل و فصل اختلافات میان کشورها دارد، همانطور که در همین هفته‌های اخیر چینی‌ها پیشنهاد 12 ماده‌ای را برای صلح میان روسیه و اوکراین ارائه کردند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار کرد: به نظر می‌رسد رقابت میان چین و آمریکا از سطح اقتصادی فراتر رفته و خود را در حوزه‌های دیگر هم به خوبی نشان می‌دهد. همانطور که بسیاری از صاحب‌نظران و اندیشمندان سیاسی در دنیا افول قدرت و هژمون آمریکا در چند سال اخیر مطرح کرده بودند این افول در حوزه‌های گوناگون از جمله در زمینه نقش‌آفرینی جهانی آمریکا در حال مشهود شدن است.

گفت‌وگو از مهدی مخبری