نبود غربالگری زبانی در کشور آسیبی بزرگ است

به گزارش ایکنا به نقل از دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری، بیست‌وسومین نشست از سلسله‌نشست‌های «زبان‌شناخت» با عنوان «زبان‌شناسی بالینی؛ ارزیابی‌های زبانی‌شناختی»، ۲۳ مرداد؛ به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری و با حضور امیر احمدی، زبان‌شناس و مدرس دانشگاه و مهدی صالحی، مجری‌کارشناس نشست، در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مهدی صالحی به بیان مقدمه‌ای در خصوص موضوع نشست پرداخت و گفت: بحث زبان‌شناسی بالینی، بحثی بسیار راهبردی، هم در حوزه آموزش است و هم پرورش و در حوزه جامعه‌سازی و فرهنگسازی خودش را بسیار نشان می‌دهد. شاید یکی از دلایلی که تدبیرها و برنامه‌ریزی‌ها و هزینه‌هایی که می‌کنیم به نتیجه نمی‌رسد، به خاطر در نظر‌ نگرفتن و توجه‌ نکردن به زبان‌شناسی بالینی باشد. و ای بسا که برنامه‌ریزی‌های بقیه ازجمله دشمنان این مملکت، به خاطر در نظر گرفتن این بحث به نتیجه می‌رسد، ولی در کشور ما به نتیجه نامطلوب آن می‌رسد و چرخه‌ها معیوب می‌شود و مسیرها به خطا می‌رود.

وی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های بین رشته‌ای صفوی گفت: اغلب شاگردان وی از جمله احمدی همین مسیر بین‌رشته‌ای را پیش می‌برند. امیدواریم که بحث امروز به نتایجی مطلوب برسد و به‌زودی سندی شود تا در آموزش و پرورش و نهادهای علمی و تربیتی و پرورشی و سیاست‌گذاری ما بازتاب و بازخورد پیدا کند و این نشست، مقدمه نشست‌های بعدی ما در این حوزه باشد.

اهمیت شناخت چیستی زبان در زبان‌شناسی بالینی

در ادامه احمدی گفت: در زبان‌شناسی بالینی ضمن شناخت چیستی زبان، نقصان‌های احتمالی افراد را در زبان بررسی می‌کنیم و سعی می‌کنیم دریابیم چه آسیب‌هایی ممکن است افراد را در حیطۀ زبان تهدید کند.

این پژوهشگر زبانشناسی، کار زبان‌شناسی بالینی را توصیف، تحلیل و درمان ناتوانی‌های زبانی عنوان کرد و گفت: در این حوزه، بیشتر از نظریه‌های عمده زبانی برای شناسایی آسیب‌هایی که بُعد زبانی دارند، استفاده می‌شود.

وی در ادامه آسیب‌های زبانی را از آسیب‌های گفتاری مجزا دانست و گفت: آسیب‌شناسی زبانی روی همان زبان‌شناسی خرد یعنی صرف و نحو و آوا و معنی و... سوار می‌شود؛ ولی در بعد گفتاری روی تولید، انتقال معنای ذهنی به‌ طرف مقابل و درک شنونده از گفتار دیگری و دادن بازخورد به آن تأکید می‌شود. در بعد زبانی هم بحث انتخاب درست واژه‌ها و استفاده از نحو خاصی پیش می‌آید.

چهار آسیب برقراری ارتباط

این استاد دانشگاه، به چهار آسیب در مبحث برقراری ارتباط، به‌عنوان اولین کارکرد زبان، پرداخت و گفت: یکی روانی گفتار است که آیا شفافیت و گویایی در گفتار داریم یا نه. دوم بحث آسیب‌شناسی شنیداری است که اگر خوب نشنویم خوب نمی‌توانیم ارتباط برقرار کنیم. سومی صوت است که در آن دستگاه گفتاری یعنی حفرۀ دهانی دارای اختلال است و در تلفظ کلمه‌ها اختلالی هست و آسیب چهارم ارتباطات غیرکلامی است که اولین بحث آن استفاده از زبان بدن است. آیا می‌توانیم از حرکات دست و چهره در انتقال کلام درست استفاده کنیم؟ آیا می‌توانیم ناراحتی و خشممان را با تن صدا و حرکات چشم و ابرو نشان دهیم؟

منشا رشدی بیماری‌های جامعه 

در ادامه صالحی با اشاره به اینکه نهاد متولی فقط آموزش‌وپرورش نیست خاطرنشان کرد: قوۀ قضائیه هم که بحث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و جرم را دارد، باید از این زاویه هم به این قضایا بنگرد.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به ریشه‌های مختلف آسیب‌های گفتاری و زبانی گفت: ما با انواع بیماری‌ها در جامعه مواجهیم که ممکن است منشأ رشدی داشته باشند؛ مثل بیماری‌های عصبی، ارثی مادرزادی، روانی، متابولیکی و عضلاتی اسکلتی یا حنجره.

این پژوهشگر زبان‌شناسی در ادامه به رواج زندگی شهری و آسیب‌های فیزیکی ناشی از این سبک زندگی مثل افزایش طیف بیماری اوتیسم و سندرم‌ها پرداخت و گفت: تغذیۀ نامناسب و مواد شیمیای روی مغز تأثیر می‌گذارد و مغز هم مسلماً روی زبان تأثیر خودش را می‌گذارد. اینجاست که زبان‌شناسی بالینی حلقه‌ای میان روان‌شناس، گفتاردرمانگر، زبان‌شناس و متخصص مغز و اعصاب است و همه با این قضیه درگیرند. به همین خاطر وقتی منشأ و ریشۀ آسیبی شناخته می‌شود، از همۀ این متخصصان برای درمان به همکاری دعوت می‌شود.

گفتنی است سلسله‌نشست‌های «زبان‌شناخت» در حوزۀ ‌هنری واقع در خیابان سمیه، نرسیده به حافظ، روبه‌روی کوچۀ پورموسی برگزار می‌شود و عموم علاقه‌مندان و پژوهشگران می‌توانند در این نشست‌ها حضور یابند.