آیاتی از قرآن که نویدبخش ظهور منجی است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی انصاری‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگو با ایکنا از قم با بیان اینکه ظهور منجی و امید به ظهور موعود از ویژگی‌های بسیار مهم ادیان ابراهیمی به‌خصوص دین اسلام و مذهب تشیع است، گفت: در قرآن با آیاتی مواجه هستیم که یک آینده شیرین و امیدبخشی را برای انسان به تصویر می‌کشد، کسی که معتقد به دین نباشد نمی‌تواند از ویژگی امیدواری نسبت به آینده خوب برای جامعه بشری برخوردار باشد.

بشر به‌طور مکرر شاهد ستمگری و ظلم‌هایی بوده که افراد بشر نسبت به یکدیگر روا داشته‌اند و جریان ستمگری تعطیل نشده است و در وضعیت کنونی جامعه بشری نیز به شکل بسیار بدی ادامه دارد.

در دیدگاه ماتریالیستی و جدا از خداوند انسان معمولاً آینده را تیره و تار می‌بیند و با توجه به وضعیت سلطه‌جویی در دنیا و سلاح‌های مخوف که تنها به‌کارگیری کسری از آن‌ها می‌تواند سراسر زمین را از بین ببرد، نمی‌تواند امیدبخش باشد و آینده مبهم است.

در قرآن شاهد آیاتی هستیم که نوید‌ها و مژده‌های فرح‌بخشی در خصوص آینده بشر داده است، از جمله آیه پنجم سوره مبارکه قصص «نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ» که گرچه سیاقی که در این آیه آمده مربوط به مبارزه حضرت موسی(ع) با فرعون و نوید رهایی از ستم فرعون می‌شود، اما معمولاً این آیه‌ها از نوعی عمومیت برخوردار است، بنابراین در این آیه آمده است که ما اراده کرده‌ایم تا بر مستضعفان زمین نعمت بخشیم و آنان را پیشوایان و وارثان روى زمین قرار‌ دهیم.

خداوند در آیه دیگر می‌فرماید: «کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِی ۚ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ» یعنی خداوند مقدر کرده که من و رسولانم غالب خواهیم شد، رسولانی که پیام عدالت‌آفرینی برای بشر داشته‌اند. در آیه دیگر آمده است: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ» یعنی ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌ها کتاب آسمانى و میزان (شناسایى حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند.

زمانی که خداوند می‌فرماید که مقدر کرده است من و رسولانم غالب شویم منظور غلبه اهداف رسولان است که مهم‌ترین اهداف نیز این است که مردم عدالت را برپا کنند و مهم‌ترین جنبه عدالت نیز عدالت اجتماعی و پس از آن هدایت فردی به معنای تزکیه اخلاقی انسان است.

آیه دیگر مربوط به پایان جهان است البته به این معنی نیست که با ظهور منجی دنیا به پایان نزدیک شده بلکه چه بسا زندگی بشر بر روی زمین آغاز می‌شود، بنابراین در آیه 105 سوره انبیا آمده است: «وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ»، در آیه ۵۵ سوره نور نیز آمده است: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا ۚ وَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِکَ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛ خدا به کسانی از شما بندگان که به خدا و حجت عصر(عج) ایمان آرند و نیکوکار گردند وعده فرمود که در ظهور امام زمان(عج) در زمین خلافتشان دهد چنانکه امم صالح پیمبران سلف را جانشین پیشینیان آن‌ها نمود، و دین پسندیده آنان را که اسلام واقعی است بر همه ادیان تمکین و تسلط عطا کند و به همه آنان پس از خوف و اندیشه از دشمنان ایمنی کامل دهد که مرا به یگانگی، بی‌هیچ شائبه، شرک و ریا پرستش کنند (یعنی قانون‌گذاری طیف ظالمان وجود نخواهد داشت، زیرا عمده خصیصه شرک این است که قانون‌گذاری غیر عادلانه دارد که این وعده مؤمنان را که اهل عمل صالح هستند پا برجا نگه می‌دارد) و بعد از آن هر که کافر شود پس آنان به حقیقت همان فاسقان تبهکارند.»

انسان‌هایی که اهل ایمان و عمل صالح هستند همان کسانی‌اند که خداوند آن‌ها را جانشین امت‌های دیگر بر روی زمین می‌کند که این آیات وضعیت جامعه بشری را ترسیم کرده و نشان می‌دهد که انسان‌های عدالت‌خواه به شدت نسبت به آینده امیدوارند و هر چه ظلم ظالمان بیشتر شود سبب ناامیدی آن‌ها نمی‌شود.

در روایات شیعی به‌طور خاص و روایات اسلامی، آینده در سایه امامت حضرت مهدی(عج) برپا می‌شود، امامی که از تبار پیامبر اکرم(ص) است و همان‌گونه که پیامبر(ص) فرمودند که شخصی از ذریه من وارث زمین می‌شود، زمانی که زمین پر از ظلم و جور شده و شدت امیدبخشی در شیعیان به‌دلیل زنده بودن امام دوازدهم بسیار قوی‌تر است.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان