چاپ ۳۰ میلیون جلد قرآن در ربع قرن / توجه به نیاز مخاطبان برای تقویت انگیزه قرآن‌خوانی
مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران گفت: شمارگان قرآن‌های چاپی این مرکز از سال ۷۶ تاکنون بالغ بر ۳۰ میلیون جلد است که این مصاحف هم از طریق ناشران و هم دفتر‌های فرهنگی کشور چاپ شده است.
به گزارش ایکنا، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران 25 سال است که فعالیت می‌کند و واحد نشر این مرکز در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد. هدف از تأسیس این واحد انتشار آثاری بود که به همت واحد‌های مختلف تولید و طراحی می‌شد تا در اختیار علاقه‌مندان و مخاطبان قرار گیرد. در همین راستا با محمد بابایی، مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛
ایکنا ــ اولین قرآن مرکز طبع و نشر در چه سالی چاپ شد و چه ویژگی‌هایی داشت؟
قرآن اهدایی رهبر معظم انقلاب به سران کشورهای اسلامی اولین قرآن این مرکز بود که در سال ۷۶ منتشر شد و در قطع رحلی و ۱۷ رنگ و بسیار نفیس و با کیفیت بالا به چاپ رسید و از سوی معظم‌له به سران کشورهای اسلامی که در اجلاس آن سال در تهران شرکت کرده بودند اهدا شد.
ایکنا ــ مرکز تاکنون چند نوع قرآن چاپ کرده است؟
تاکنون بیش از ۱۱۴ شکل متنوع از قرآن کریم طراحی و چاپ شده است که این تنوع عمدتاً مرتبط با نوع قطع یعنی از قطع یک چهارم (جیبی) تا قطع رحلی بزرگ و همچنین نوع خط، نوع ترجمه و نوع چینش ترجمه است.
شمارگان قرآن مرکز طبع و نشر از سال ۷۶ تاکنون بالغ بر ۳۰ میلیون جلد است که این مصاحف هم از طریق ناشران و هم دفتر‌های فرهنگی کشور این قرآن چاپ شده و در اختیار مخاطبان و یا سازمان‌های گوناگون قرار گرفته است
ایکنا ــ این مجموعه تاکنون چند نسخه قرآن چاپ کرده است؟ آیا این قرآن‌ها در کشورهای دیگر هم توزیع شده است؟
شمارگان قرآن مرکز طبع و نشر از سال ۷۶ تاکنون بالغ بر ۳۰ میلیون جلد است که این مصاحف هم از طریق ناشران و هم دفتر‌های فرهنگی کشور این قرآن چاپ شده و در اختیار مخاطبان و یا سازمان‌های گوناگون از جمله وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، نیرو‌های مسلح، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است. همچنین بیش از ۲ میلیون جلد قرآن برای کشورهای خارجی تهیه شده که بخشی از مصحف‌ها به شیوه مصری و خط نسخ عربی برای کشورهای عرب‌زبان تهیه و توزیع شده و فکر می‌کنم این قرآن‌ها برای حدود ۵۰ کشور عربی ارسال شده باشد و قرآنی هم به خط نسخ هندی و شیوه اعراب‌گذاری هندی برای کشورهای شبه قاره هند تهیه و منتشر شد و فایل آن را در اختیار دستگاه‌های فرهنگی این کشور‌ها قرار دادیم. علاوه بر این تعدادی از قرآن‌ها به شیوه خط و اعراب‌گذاری ایرانی برای داخل کشور و کشورهای فارسی‌زبان تهیه و توزیع شد.
ایکنا ــ مرکز در زمینه ترجمه قرآن چه فعالیت‌هایی داشته است؟
در کنار متن مصحف شریف، ترجمه‌هایی را که به همت محققان مرکز تهیه شده به صورت زیر‌نویس با قرآن چاپ کردیم و قرآن‌ها به صورت مترجم در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. ضمن اینکه حدود ۲۰ ترجمه به زبان فارسی، انگلیسی، اردو، آذری و کردی تهیه شده است.
ایکنا ــ آیا آثار مرکز طبع و نشر بر مبنای نیاز مخاطبان منتشر می‌شود؟
در کنار چاپ قرآن تلاشمان این بوده که قرآن‌ها در قطع‌های متنوع و حتی طرح جلد در شکل جدید و بدیعی منتشر شود تا با ایجاد انگیزه در عموم مردم، خواندن قرآن رونق بیشتری بگیرد. یکی از ابداعات مرکز، انتشار قرآن در قطع پالتویی بود که پیش از این قرآن در کشورمان به این شکل طراحی و چاپ نمی‌شد و چاپ آن بسیار مورد توجه قرار گرفت و در شمارگان چندین میلیونی به طبع رسید و بعد از مرکز هم بسیاری از ناشران و سازمان‌ها مبادرت به چاپ قرآن در قطع پالتویی کردند. همچنین قرآنهایی با تفسیر تک‌جلدی با عنوان قرآن حکیم در مرکز تألیف و چاپ شد که در سه شکل عمومی، دانش‌آموزی و دانشجویی به طبع رسید و بعد از آن تفسیر‌های تک‌جلدی دیگری هم به همت محققان و ناشران دیگر در سراسر کشور منتشر شد.
همچنین در کنار مصحف شریف، اهتمام ویژ‌ه‌ای برای طراحی، تهیه و چاپ کتاب مفاتیح‌الجنان، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه داشتیم که متن آنها طوری است که مردم بتوانند راحت‌تر آنها را قرائت کنند. در واقع با استفاده از نشانه‌های سجاوندی تلاش شد که به خوانایی کلمات و فهم بهتر عبارات کمک شود. چاپ این سه کتاب هم در کنار قرآن کریم در شمارگان قابل توجهی انجام شد. یکی دیگر از اقداماتمان، همراه کردن این سه کتاب در کنار قرآن بود که به صورت بسته‌هایی با قطع، خط و ترجمه یکسان مورد استقبال قرار گرفت.
همچنین می‌توان به چاپ قرآنهایی اشاره کرد که به همت کاتبان مرتبط با دارالکتابه این مرکز به رشته تحریر آمده است. در این راستا چند قرآنی را که در سال‌های اخیر کاتبان دارالکتابه این مرکز به خط نسخ ایرانی، عربی و هندی کتابت کرده بودند به طبع رساندیم و توزیع کردیم و امیدواریم در سال آینده بتوانیم تعداد دیگری از مصاحف را منتشر کنیم.
ایکنا ــ در نیازسنجی مخاطبان به چه مواردی توجه می‌کنید؟
برای انجام نظرسنجی معمولاً از فضای نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم استفاده می‌کنیم، زیرا مخصوصاً در نمایشگاه بین‌المللی کتاب اشخاص با سطوح تحصیلی گوناگون و همچنین از شهر‌های مختلف و حتی با نگاه‌های متفاوت در این نمایشگاه حاضر می‌شوند. از این رو با نظرسنجی از مخاطبان این نمایشگاه‌ها، قدری سلیقه مردم را مورد سنجش قرار دهیم که شامل نوع چینش ترجمه، نوع خط، رنگ کاغذ و جلد و ... می‌شود. همچنین با کارشناسان نیز مشورت می‌شود، برای مثال حدود ۱۵ سال پیش از مجموعه‌ای از متخصصان چشم‌پزشک درباره مناسب‌ترین کاغذ برای چاپ قرآن مشاوره گرفتیم تا بتوانیم کاغذی تهیه کنیم که رنگ آن در عین زیبایی و چشم‌نوازی، سبب اذیت چشم نشود.
مخاطبان قرآن در سطوح گوناگونی‌اند. برخی صرفاً دنبال ترجمه خاصی می‌آیند یا قرآن را با خط درشت و خوانا می‌پسندند یا به قرآن نفیس علاقه‌مندند؛ بنابراین برای تأمین نیاز‌های مخاطبان، به این موارد پرداختیم و انتشار ۱۱۴ نوع محصول متنوع قرآنی شاهد این مدعاست، در حالی که بعضی کشور‌ها معتقدند که قرآن نباید بیش از یکی دو خط تهیه شود. از این رو توجه به نیاز‌های مخاطبان در اولویت مرکز طبع و نشر قرآن بوده و ما محدود به یک سلیقه خاص نیستیم و سیاست ما هم این نیست که روی یک خط یا قطع خاص تمرکز کنیم و باید سلیقه فاخر ایرانی را تأمین کنیم.
ایکنا ــ این مرکز به نشر دیجیتال هم پرداخته است؟
نشر دیجیتال از جمله عرصه‌های مهم و پرمخاطب نشر است که می‌تواند با هزینهای به مراتب کمتر از نشر مکتوب و شمارگان بسیار در اختیار عموم مردم قرار بگیرد. مرکز در طول سال‌های اخیر به این حوزه ورود کرده و فایل الکترونیکی بسیاری از فایل‌های مکتوب را تهیه و از طریق فضای مجازی منتشر کرده یا در قالب نرم‌افزار و قرآنهایی که با قلم‌های نوری کدنویسی‌شده خوانده می‌شوند انتشار یافته است؛ بنابراین محصولات متنوعی در حوزه نشر دیجیتال طراحی و تولید شده و در اختیار مردم قرار گرفته و امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک محصولات جدیدی را به علاقه‌مندان قرآن کریم ارائه دهیم.
استقبال از یک ترجمه صرفاً به دلیل کیفیت ترجمه نیست، بعضی از ترجمه‌ها که رایگان بوده، طبیعی است که ناشران به سمت چاپ این ترجمه‌ها رفته‌اند؛ از این رو این مسئله فقط به دلیل فاخر بودن ترجمه نیست. از سوی دیگر بعضی از افراد دنبال ترجمه تحت الفظی هستند، بعضی ترجمه تفسیری و برخی دیگر ترجمه ادبی را می‌پسندند و بعضی‌ها ترجمه مختصر و آزاد و یا به ترجمه عالمان فقیه علاقه‌مندند، بنابراین سلیقه‌ها گوناگون است
ایکنا ــ در سال‌های اخیر کدام ترجمه مخاطب بیشتری داشته است؟
استقبال از یک ترجمه صرفاً به دلیل کیفیت ترجمه نیست. بعضی از ترجمه‌ها که رایگان و طبیعی است که ناشران به سمت چاپ این ترجمه‌ها رفته‌اند؛ از این رو این مسئله فقط به دلیل فاخر بودن ترجمه نیست. همچنین بعضی از افراد دنبال ترجمه تحت‌اللفظی هستند، بعضی ترجمه تفسیری و برخی دیگر ترجمه ادبی را می‌پسندند و بعضی به ترجمه مختصر و آزاد یا به ترجمه عالمان فقیه علاقه‌مندند. بنابراین سلیقه‌ها گوناگون است و در مرکز از ۲۰ ترجمه استفاده کردیم تا پاسخگوی نیاز مخاطبان باشیم.
ایکنا ــ در چاپ قرآن برای توزیع در کشورهای دیگر، این مصاحف در همان کشورهای مقصد چاپ شده است؟
بخشی از این قرآن‌ها در ایران چاپ و توزیع می‌شود. بخش دیگری هم در لبنان چاپ و از همانجا توزیع می‌شود. بخش دیگری از این قرآن‌ها نیز از طریق ارسال فایل الکترونیکی قرآن به ناشران چاپ شد، زیرا هزینه حمل و ارسال بسیار قابل توجه بود و نهاد‌ها و سازمان‌های فرهنگی کشور ترجیح دادند که با ارسال فایل قرآن‌ها در همان کشورهای مقصد چاپ و توزیع شود.
ایکنا ــ در سال گذشته چاپ قرآن در خارج از کشور انجام شد؟
در سال گذشته این کار صورت نگرفت و از نهاد‌های فرهنگی نیز اطلاعی ندارم، اما فایل قرآن‌ها به تعدادی از کشورهای عربی و هند، پاکستان و سریلانکا ارسال شد.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
انتهای پیام
