کنشگری اهل بیت(ع) در عاشورا؛ توصیه به صبر + فیلم

آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سلسله درس‌گفتارهای «تحلیل اجتماعی عاشورا» به بررسی نقش گروه‌های مرجع در نهضت حسینی پرداخته است که به ترتیب در دهه نخست ماه محرم منتشر می‌شود.

بخش ششم این درس‌گفتار به شرح ذیل است:

بحث ما برروی اصول حاکم بر جامعه در نهضت عاشوراست؛ اینکه امام حسین(ع) در حرکت اجتماعی‌شان به چه اصولی پایبندی داشتند؟ همانطور که گفتم یک اصل تمرکز بر گروه‌های مرجع بود و همچنین اولین گروه مرجع را «اصحاب» با چند کنشگری که اینها داشتند ذکر کردم، دومین گروه خود اهل بیت(ع) بودند؛ اهل بیت(ع) گروه قوی‌تر، پررنگ‌تر هستند که از پیش به وسیله پیامبر اسلام(ص) ایجاد شده‌‎اند. اهل بیت امام حسین(ع) به عنوان گروه مرجع موجود از جانب دشمن مورد هجوم قرار گرفته بودند و تضعیف شده بودند، چون در یک جامعه بد گروه‌های مرجع خوب تضعیف می‌شوند.

در دوران یزید، اهل بیت(ع) با آن عظمت، جایگاه و پایگاه قرآنی خود مورد توجهی قرار گرفته‌اند و در آن دوران نهایت هجوم به این گروه مرجع برده شد و در نهایت به دنبال شهادت امام حسین(ع) به عنوان نقطه محوری بودند.

امام(ع) برروی این گروه مرجع تمرکز کردند و آن را زمانی و عصری کردند، یعنی گفتند اهل بیت من و در اینجا اهل بیت من یعنی اهل بیت پیغمبر(ص) و امام حسین(ع) نقطه کانونی آن بودند که در عاشورا دور امام حسین(ع) قرار داشتند و با ایشان آمده بودند. امام(ع) همان شبی که راجع به گروه مرجع اصحاب سخن گفتند راجع به گروه مرجع اهل بیت(ع) هم بیاناتی را مطرح کردند؛ «وَ لاَ أَهْلَ بَیْت أَبَرَّ وَ لاَ أَوْصَلَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی - من اهل بیتی نیکوکارتر و دارای آن نگاه صله‌‎ای قوی‌تر از اهل بیت خودم نیافتم.» این یک گروه مرجع است که امام حسین(ع) برروی آن تمرکز کردند.

اتفاقاً تمرکز بر این گروه مرجع؛ از اصحاب قوی‌تر، پرکنش‌تر و پرکارآمدتر بوده یعنی اصحاب با همین گروه مرجع اهل بیت(ع) معنا پیدا می‌کردند و اهل بیت امام حسین(ع) خیلی نقش تاریخی‌تر و ریشه‌ای‌تری داشتند. پس یک گروه مرجع به نام اهل بیت امام حسین(ع) که اهل بیت پیامبر اسلام(ص) هم محسوب می‌شدند وجود داشت و امام حسین(ع) به عنوان نقطه کانونی آن مطرح می‌شدند.

اهل بیت امام حسین(ع) چه کنشگری‌هایی داشتند؟ نگاه به کنشگری‌های اهل بیت ایبشان خیلی جالب است. اولین کنشگری‌شان این بود که به دنبال حفظ کیان گروه بودند و می‌بایست قوی و پرکنشگر باقی بماند و خودشان را به عنوان یک گروه حفظ کنند، چون در میان اینها زن و بچه وجود داشت و در فضای مصیب و سخت خیلی مقاومت و ایستادگی داشتند و فعال بودنشان به‌رغم این همه مصیبت خیلی دشوار بود و قابل تصور هم نبود. اگر مردان بودند این کار را می‌کردند ولی برای زنان و بچه‌ها سخت بود.

یکی از فصل‌های مهم و اساسی روز عاشورا این است که اهل بیت(ع) دائماً مواظب بودند این گروه مرجع منفعل نشود چون در میانشان زن و بچه هم حضور داشت تا فعال باقی بمانند ولی اگر منفعل شوند آن نهضت دیگر نهضت نیست و به نهضت منفعل تبدیل می‌شود و انسان‌های منفعل هم اهل نهضت نیستند. اینها ولو به حق هم منفعل شوند چون مصیب دیده‌اند، دیگر نمی‌توانند کارآمدی داشته باشند. تجمیع احساس قوی عاطفی که ممکن است بشکند با اراده قوی فولادین معطوف به هدف و برجسته کردن و فعال ماندن آن اراده خیلی سخت است. به نظر من معجزه اهل بیت(ع) است که در روز عاشورا این کار را انجام دادند.

پس یکی از کنشگری‌ها در جهت حفظ کیان این گروه مرجع این است که یکدیگر را مدام به صبر توصیه می‌کردند، چون مصیبت متعدد و متوع بود و همه اینها جلوی چشمان در یک روز صورت می‌گرفت و از همه مهمتر اینکه ذکر مصیبت واغربتای امام حسین(ع) هم خیلی مصیبت سختی بود. مجموعه‌ای از مصیبت‌ها در روز عاشورا اتفاق افتاد. در روز عاشورا هم گریه را مشاهده می‌کنید و این گریه نشان می‌دهد احساس آنها احساس اهل بیتی بود یک احساس کوچکی که نبود و هم کنشگری را می‌بینید که همدیگر را توصیه به صبر می‌کردند.